Ένα χειρόγραφο Ευαγγελιστάριο (τέλη 10ου με αρχές 11ου αι.) της Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Μονής Εικοσιφοινίσσης, με ταξινομικό κωδικό 220, το οποίο εκλάπη, μαζί με άλλα 430 χειρόγραφα και 470 εκκλησιαστικά αντικείμενα, τον Μάρτιο του 1917, κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, από Βουλγάρους στρατιώτες, πρόκειται να επιστραφεί, ύστερα από έναν και πλέον αιώνα, στο ιστορικό Μοναστήρι της Δράμας, σύμφωνα με ανακοίνωση του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Το χειρόγραφο από το 2014 ανήκει υπόψιν στην ιδιωτική συλλογή του, υπό ίδρυση τότε, Μουσείου της Βίβλου, ενώ πρόσφατα ταυτοποιήθηκε από έναν επιμελητή του μουσείου, όπως επισημαίνεται στην ίδια ανακοίνωση και προστίθεται: Μετά την εξέλιξη αυτή ο ελλογιμώτατος Jeffrey Kloha, επικεφαλής επιμελητής του Μουσείου της Βίβλου, απηύθυνε επιστολή προς τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο, στις 20 Ιουνίου 2020, με την οποία του γνωστοποίησε ότι στο πλαίσιο της συνεργασίας του εν λόγω Μουσείου με το Οικουμενικό Πατριαρχείο αποφασίστηκε η επιστροφή του χειρογράφου στη Μονή Εικοσιφοινίσσης.
Επιπροσθέτως, γίνεται γνωστό ότι ο Παναγιώτατος, με πατριαρχικό γράμμα που απέστειλε προς τον ελλογιμώτατο Jeffrey Kloha, στις 31 Αυγούστου 2020, εξέφρασε τις ευχαριστίες του για την ενέργεια αυτή, αναφέροντας ότι συνιστά πράξη αποκατάστασης της νόμιμης πολιτιστικής κληρονομιάς της Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Μονής Παναγίας Εικοσιφοινίσσης. Μεταξύ άλλων τόνισε ότι, «πρόκειται για μια πραγματική ευλογία για τη μοναστική αδελφότητα και τον χριστιανικό κόσμο, να βλέπει τους θρησκευτικούς θησαυρούς, οι οποίοι αφαιρέθηκαν από το Μοναστήρι, να επιστρέφουν επισήμως στον φυσικό τους χώρο και να χρησιμοποιούνται για την πνευματική οικοδομή των πιστών, όπως επίσης από τους μελετητές της ιστορίας και της τέχνης».
Επιπλέον, ο Οικουμενικός Πατριάρχης επαίνεσε την απόφαση του Μουσείου της Βίβλου, να προβεί στην επιστροφή του χειρόγραφου Ευαγγελισταρίου, στο πλαίσιο της ευρύτερης συνεργασίας του με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, σημειώνοντας ότι ως πράξη είναι υποδειγματική και συμβάλλει προτρεπτικά στον επαναπατρισμό και των υπολοίπων ορφανών χειρογράφων και εκκλησιαστικών κειμηλίων στη φυσική τους μητέρα, δηλαδή τη Μονή. Στις 16 Οκτωβρίου 2020, το Μουσείο της Βίβλου ανακοίνωσε επισήμως την απόφασή του για την επιστροφή του Ευαγγελισταρίου 220 της Μονής Εικοσιφοινίσσης.
Να σημειωθεί ότι πριν από τον επαναπατρισμό του, το χειρόγραφο θα εκτεθεί σε ειδική προθήκη του Μουσείου, μαζί με άλλα τρία βιβλικά χειρόγραφα της ίδιας περιόδου, και συγκεκριμένα: α) Ψαλτήριο 11ου αι., β) Ευαγγελιστάριο 12ου αι., και γ) Πραξαπόστολο 12ου αι., τα οποία θα δανεισθούν από την Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Αγίου Νικάνορος Ζάβορδας, για την περιοδική έκθεση που θα εγκαινιάσει ο Οικουμενικός Πατριάρχης, κατά την προγραμματισμένη επίσημη επίσκεψη του στις ΗΠΑ, τον Οκτώβριο του 2021.
Υπενθυμίζεται ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο και το Μουσείο της Βίβλου, στις 31 Ιανουαρίου 2020, υπέγραψαν μνημόνιο συνεργασίας, που προβλέπει τη δημιουργία μόνιμης εκθέσεως του Οικουμενικού Πατριαρχείου στον τέταρτο όροφο του Μουσείου, που είναι αφιερωμένος στην Ιστορία της Βίβλου, όπως επίσης την από κοινού διοργάνωση περιοδικών εκθέσεων.
Αξίζει να επισημανθεί πως από την πλευρά του Οικουμενικού Πατριαρχείου, ως υπεύθυνοι της συνεργασίας έχουν ορισθεί από τον Οικουμενικό Πατριάρχη, ο πανοσιολογιότατος αρχιμανδρίτης. Αγαθάγγελος Σίσκος, αρχειοφύλακας των Πατριαρχείων, και η ελλογιμωτάτη Ελισάβετ Προδρόμου, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Ταφτς (Tufts) και μέλος του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου του Μουσείου της Βίβλου. Σημειώνεται ότι το εν λόγω Μουσείο, το οποίο εδρεύει στην Ουάσιγκτον, αριθμεί ένα εκατομμύριο επισκέπτες ετησίως και έχει αναπτύξει ανάλογη συνεργασία με τη Βατικανή Βιβλιοθήκη και την Εφορεία Αρχαιοτήτων του Ισραήλ.
