Μπορεί ο ΣΥΡΙΖΑ να έφθασε στο σημείο να υποστηρίξει περίπου ότι η κρίση στα Σκόπια προκλήθηκε από… το γεγονός ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει φέρει προς ψήφιση τα μνημόνια με την γειτονική χώρα, το θρίλερ, όμως, των τελευταίων ημερών, με την μυστηριώδη εξαφάνιση του Αλβανού βουλευτή, αποδεικνύει πως για άλλη μια φορά η αξιωματική αντιπολίτευση βρίσκεται εκτός τόπου και χρόνου.
Το θρίλερ ξεκίνησε την Πέμπτη, 11 Νοεμβρίου, όταν η συνεδρίαση της Βουλής για την συζήτηση επί της πρότασης δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης Ζάεφ πήγαινε από αναβολή σε αναβολή, διότι απουσίαζε ο βουλευτής Καστριότ Ρετζέπι από το μικρό κόμμα «BESA», που έχει αποφασίσει να αποσυρθεί από τον κυβερνητικό συνασπισμό.
Έτσι, τα κόμματα που είχαν ανακοινώσει ότι θα ψηφίσουν κατά της κυβέρνησης έμειναν με 60 βουλευτές και επομένως χωρίς πλειοψηφία στη Βουλή των 120 μελών. Επιπλέον, οι βουλευτές που συνεχίζουν να στηρίζουν την κυβέρνηση Ζάεφ (ο οποίος ανακοίνωσε στις 31 Οκτωβρίου ότι θα παραιτηθεί μετά την ήττα του κόμματός του στις δημοτικές εκλογές, αλλά μετέβαλε γνώμη μόλις ανακοινώθηκε η απόφαση για πρόταση μομφής) απουσίαζαν από την Ολομέλεια και επομένως δεν υπήρχε η απαιτούμενη απαρτία των 61 ψήφων. Ανάμεσά τους και ο πρόεδρος της Βουλής Ταλάτ Τζαφέρι, προερχόμενος από το αλβανικό κυβερνητικό κόμμα DUI.
Μέχρι το τέλος της ημέρας, ο «εξαφανισμένος» βουλευτής δεν εμφανίστηκε και η συνεδρίαση έληξε αφού τελικά δεν επιτεύχθηκε η απαρτία. Οι βουλευτές της αντιπολίτευσης αποχώρησαν αφού προηγουμένως εξέδωσαν ανακοίνωση με την οποία ζήτησαν «να αφεθεί ελεύθερος ο απαχθείς βουλευτής και να προκηρυχθούν εκλογές».
Η κατάσταση στη χώρα είναι πλέον συνώνυμη του χάους, καθώς τα κόμματα VMRO, Συμμαχία για τους Αλβανούς - Εναλλακτική, BESA και Λέβιτσα υποστηρίζουν τώρα πως οι συνθήκες κάτω από τις οποίες υπαναχώρησε ο Ρετζέπι είναι ύποπτες.
Ο ίδιος ο αρχηγός του BESA Μπιλάλ Κασάμι δήλωσε αρχικά πως φοβόταν ότι ο βουλευτής είχε… απαχθεί «από το καθεστώς Ζάεφ – Αχμέτι».
Η «απαγωγή», τα μηνύματα και η «σωστή πλευρά»
Και όταν έκανε την εμφάνισή της μια ανάρτηση του Ρετζέπι στο Fb, όπου ανέφερε πως άλλαξε γνώμη μετά από επαφή του με εκπρόσωπο των Αμερικανών και των Ευρωπαίων, αμφισβήτησαν την γνησιότητα του μηνύματος.
Το μήνυμα ήταν το ακόλουθο:
«Λαμβάνοντας υπόψη την ισχυρή προειδοποίηση των στρατηγικών μας εταίρων, ΗΠΑ και ΕΕ, που επικοινώνησαν μαζί μου μέσα ανώτατου διπλωματικού εκπροσώπου, ότι υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις για την είσοδό μας στην ΕΕ τον Δεκέμβριο, αποφάσισα να μην λάβω μέρος στην συνεδρίαση της Βουλής, όπου μια απόφαση θα έθετε σε κίνδυνο ζωτικά εθνικά και κρατικά μας συμφέροντα».
Ο αρχηγός του VMRO Κρίστιαν Μίτσκοσκι, παρομοίασε τον Ρετζέπι με τον Αμτνί Μπαϊράμ (δεν βρίσκεται στη ζωή) που είχε επίσης αποτρέψει μια ψήφο δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης Γκεοργκίεφσκι το 1999. Την ίδια ώρα, οι ηγέτες των αντιπολιτευόμενων αλβανικών κομμάτων Κασάμι και Ζιαντίν Σέλα υποστήριζαν πως δεν έπρεπε να υποτιμηθεί το ενδεχόμενο απαγωγής του Ρετζέπι.
«Ανησυχούμε», είπε ο Σέλα. «Δεν έχουμε άλλη επαφή μαζί του, εκτός από ένα post στο Fb. Μιλάμε για εκπρόσωπο του λαού που δεν ήλθε στο κοινοβούλιο να δηλώσει τις προθέσεις του. Οι βουλευτές δεν πρέπει να εκβιάζονται».
Από την πλευρά του ο Κασάμι είπε ότι επικοινώνησε με την αστυνομία και πως δεν θεωρεί την ανάρτησή του πραγματική.
Πού κοιμάται η καρδιά του;
Στο μεταξύ – και ενώ το θρίλερ κορυφωνόταν – ο προερχόμενος από το DUI αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Αρτάν Γκρούμπι, επίσης πρώην υπάλληλος της ολλανδικής πρεσβείας στα Σκόπια, δήλωνε πως ο Ρετζέπι έλαβε τις αποφάσεις του με βάση τα φιλοευρωπαϊκά και φιλοαμερικανικά αισθήματά του. «Τον ξέρω καλά», είπε. «Η καρδιά του κοιμάται στις Βρυξέλλες και στην Ουάσιγκτον».
Αμέσως, από μερίδα του Τύπου προβλήθηκε το γεγονός ότι ο Ρετζέπι έχει χρηματίσει υπάλληλος στην πρεσβεία της Ολλανδίας στα Σκόπια, συνδέοντας την στάση του με την εκεί επίσκεψη του Ολλανδού πρωθυπουργού Ρούτε στις 10 Νοεμβρίου – αν και ο Ολλανδός πρωθυπουργός δήλωσε ότι η χώρα του θα συνεργαστεί με οποιαδήποτε κυβέρνηση.
Η ΕΕ, δια της εκπροσώπου Άννα Πισονέρο, απαντώντας (πολύ λακωνικά) σε δημοσιογραφική ερώτηση, δήλωσε ότι δεν επιβεβαιώνει πως διπλωμάτης τηλεφώνησε στον βουλευτή για να του ζητήσει να μην υπερψηφίσει την πρόταση μομφής, με την υπόσχεση ότι η χώρα θα λάβει ημερομηνία έναρξης διαπραγματεύσεων. «Παρακολουθούμε τις εξελίξεις», κατέληξε η εκπρόσωπος.
Λίγο αργότερα έφθασε βίντεο με μήνυμα του Ρετζέπι, με τον ηγέτη του BESA Κασάμι να δηλώνει πως αυτό μαγνητοσκοπήθηκε υπό πίεση, καθώς ο βουλευτής εμφανίστηκε να διαβάζει ένα προκατασκευασμένο μήνυμα. «Έχουμε καταγγείλει την εξαφάνιση του ίδιου και της οικογένειάς του, απευθύνουμε έκκληση να εντοπιστεί, έχει σημασία η μαρτυρία του, ενδιαφερόμαστε για την υγεία και την ασφάλειά του. Τώρα το BESA δεν έχει καμιά αμφιβολία ότι αυτή η κυβέρνηση πρέπει να πέσει», δήλωσε ο Κασάμι.
Την ίδια ώρα, δημοσιεύματα ήθελαν τον Ρετζέπι και την οικογένειά του να «κρατούνται» στο στρατηγείο του DUI στο Τέτοβο.
Ωστόσο, στο μήνυμά του ο Ρετζέπι ανέφερε πως είναι καλά, βρίσκεται σε περιοχή που δεν θέλει να αναφέρει και ότι αποφάσισε να παραμείνει στο πλευρό της κυβέρνησης Ζάεφ. Ανέφερε επίσης πως…
«Η σταθερότητα της χώρας και η ειρήνη και ευημερία του λαού μας πρέπει να βρίσκονται πάνω απ’ όλα. Ο Μπιλάλ Κασάμι και οι άλλοι δεν πρέπει να ανησυχούν για μένα. Είμαι ασφαλής, είμαι στη σωστή πλευρά, στο πλευρό του αλβανικού λαού και των πολιτών της Μακεδονίας που επιθυμούν ειρήνη, σταθερότητα και δημοκρατία. Είμαι με την ΕΕ και το ΝΑΤΟ και όχι με τους αντι-Αλβανούς».
Οι πέντε παράγοντες που έφεραν το χάος
Είναι επομένως προφανές ότι οι εξελίξεις στην γειτονική χώρα ουδεμία σχέση έχουν φυσικά με όσα περιγράφει ο ΣΥΡΙΖΑ.
Η κρίση πυροδοτήθηκε από την ήττα του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος του Ζάεφ σε όλους σχεδόν τους δήμους – και κυρίως η απώλεια του δήμου των Σκοπίων. Μια ήττα που ήλθε ως αποτέλεσμα σειράς παραγόντων:
-Η αδυναμία του Ζάεφ να εκπληρώσει την υπόσχεσή του για έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την ΕΕ, αν και είχε δώσει ισχυρές διαβεβαιώσεις προκειμένου να υπερψηφιστεί η Συμφωνία των Πρεσπών τόσο στο δημοψήφισμα, όσο και στην Βουλή.
-Το αδιέξοδο στις συζητήσεις με την Βουλγαρία, η οποία ασκεί βέτο στην έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της γειτονικής χώρας με την ΕΕ, έως ότου η κυβέρνηση Ζάεφ αποδεχθεί ότι τα «μακεδονικά» της Συμφωνίας δεν είναι παρά μια βουλγαρική διάλεκτος και ότι ο «ήρωας» κομιτατζής Γκότσε Ντέλτσεφ ήταν βουλγαρικής καταγωγής. (Εδώ να σημειώσουμε ότι κατά τις διαπραγματεύσεις Τσίπρα – Ζάεφ, η Βουλγαρία δεν είχε αντιδράσει, περιμένοντας προφανώς να εξασφαλιστούν τα «μακεδονικά», ώστε μετά να τα διεκδικήσουν ως βουλγαρική διάλεκτο).
-Ο φόβος ότι τον Δεκέμβριο ο Ζάεφ θα προχωρούσε σε παραχωρήσεις προς την Βουλγαρία όσον αφορά στην γλώσσα, την Ιστορία και την εθνική ταυτότητα, προκειμένου η Σόφια να άρει το βέτο. Η αντιπολίτευση στα Σκόπια είχε εκφράσει φόβους πως οι εκλογές στη Βουλγαρία και ο σχηματισμός κυβέρνησης θα μπορούσαν να επιταχύνουν τα πράγματα.
-Οι σοβαρές διαφωνίες και συγκρούσεις ανάμεσα στα αλβανικά κόμματα. Το BESA θεωρεί το DUI συστημικό κόμμα, αγκιστρωμένο στην εξουσία επί 17 χρόνια και το κατηγορεί για λαθροχειρίες στις τοπικές εκλογές στο Τέτοβο και στο Ζέλινι, όπου τα δύο αλβανικά κόμματα κονταροχτυπήθηκαν σκληρά. Ειδικά όσον αφορά στον μικρό δήμο Ζέλινο, που κατοικείται κυρίως από Αλβανούς. Εκεί είχε επικρατήσει με πολύ μικρή διαφορά ο υποψήφιος του BESA έναντι του υποψηφίου του DUI, αλλά το τελευταίο έκανε ένσταση που έγινε δεκτή από την Κεντρική Εκλογική Επιτροπή. Κάτι που το BESA θεώρησε «πισώπλατη μαχαιριά» εκ μέρους αδελφού και ομοεθνούς κόμματος. Τώρα αναμένεται η απόφαση του εκλογοδικείου. Αν η ένσταση γίνει δεκτή, οι εκλογές στο Ζέλινο θα επαναληφθούν με κίνδυνο να χάσει ο υποψήφιος του BESA. Και δεν ήταν αυτή η μοναδική σύγκρουση.
Στις εκλογές του 2020, ο Κασάμι είχε συμμαχήσει με το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα του Ζάεφ, αλλά συγκρούστηκε με τον βασικό του σύμμαχο, τον Αλί Αχμέτι του DUI, όταν ο δικός του υποψήφιος νίκησε στις δημοτικές στο Τέτοβο, κερδίζοντας την δημαρχία από τον υποψήφιο του Αχμέτι. Η σύγκρουση οδήγησε τον Κασάμι εκτός κυβερνητικού συνασπισμού και στην συστράτευσή του με την αντιπολίτευση, που έτσι έφθασε στις 61 έδρες.
Σύμφωνα με τα ηγετικά στελέχη του BESA, αλλά και της Συμμαχίας για τους Αλβανούς, σκοπός τους είναι πλέον να αποκαθηλωθεί το DUI από την εξουσία
-Η συμφωνία του Ζάεφ με τον αρχηγό του DUI Αλί Αχμέτι για Αλβανό πρωθυπουργό, προφανώς από το συγκυβερνών DUI, τις τελευταίες 100 ημέρες της κοινής τους διακυβέρνησης – κάτι που οι Αλβανοί των άλλων κομμάτων θέλουν οπωσδήποτε να αποτρέψουν. Μάλιστα, όταν ο Ζάεφ ανακοίνωσε την παραίτησή του ο συγκυβερνήτης του Αχμέτι διαφώνησε, καλώντας τον να διασφαλίσει την αλβανική πρωθυπουργία στο τελευταίο κυβερνητικό μίλι.
Με λίγα λόγια, κάθε άλλο παρά η κρίση στην γειτονική χώρα συνδέεται με την Ελλάδα. Συνδέεται με την στάση της Βουλγαρίας, τις ενδοαλβανικές διενέξεις και φυσικά το βασικό αντίπαλο κόμμα, το VMRO.
Επικίνδυνη ισοψηφία
Θυμίζω ότι στις τελευταίες εκλογές το SDSM του Ζάεφ εξασφάλισε 46 έδρες (από τις 49 του 2016). Από αυτές οι 4 ανήκαν στο αλβανικό κόμμα BESA, που τώρα τον εγκατέλειψε.
Το VMRO του Μίτσκοσκι είχε λάβει 44 έδρες (από 51 το 2016), το DUI (Δημοκρατική Ένωση για την Ενσωμάτωση) του Αχμέτι είχε λάβει 15 έδρες (από 10 το 2016), η Συμμαχία για τους Αλβανούς 12 έδρες, το επίσης αλβανικό DPA 1 έδρα, ενώ για πρώτη φορά στη Βουλή μπήκε ακροαριστερό εθνικιστικό κόμμα, το Λέβιτσα, καταλαμβάνοντας 2 έδρες.
Το θέμα είναι πως τώρα έχει διαμορφωθεί μια νέα πραγματικότητα. Μπορεί η κυβέρνηση να ξεπέρασε πρόσκαιρα τον σκόπελο, αλλά στη Βουλή τα πράγματα έχουν αλλάξει δραματικά, με ισοψηφία των δύο συνασπισμών.
Τα κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού διαθέτουν πλέον 60 βουλευτές. Το Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα διαθέτει 43 βουλευτές (συμπεριλαμβανομένου του «ανανήψαντος» βουλευτή), το DUI 15 βουλευτές, το Δημοκρατικό Κόμμα Αλβανών (DPA) μία έδρα. Αυτό μας κάνει 59 έδρες. Πλην όμως ο αρχηγός του Besa, ο Μπιλάλ Κασάμι, έχει εκλεγεί δήμαρχος και την θέση του κατέλαβε ο πρώτος επιλαχών, που είναι βουλευτής του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος – τα δύο κόμματα είχαν κατέβει μαζί στις εκλογές.
Ουσιαστικά, δηλαδή, το BESA έχασε δύο από τις τέσσερις έδρες του – μία λόγω αντικατάσταση του Κασάμι και μία λόγω αποχώρησης του Ρετζέπι, του οποίου ο Κασάμι ανακοίνωσε την διαγραφή.
Από την άλλη πλευρά, η αντιπολίτευση διαθέτει επίσης 60 έδρες – 44 το VMRO, 12 η Συμμαχία για τους Αλβανούς – Εναλλακτική, 2 το BESA.
Αυτό σημαίνει πως ο κίνδυνος να μην ψηφιστεί ο προϋπολογισμός του 2022 είναι υψηλός.
«Πρωτευουσιάνοι» και «επαρχιώτες»
Στο μεταξύ έχουν αναβιώσει και τα προβλήματα στο εσωτερικό του κόμματος του Ζάεφ, των Σοσιαλδημοκρατών, που ήδη ήταν διαιρεμένο ανάμεσα τους «πρωτευουσιάνους» (στους οποίους ανήκει ο Πρόεδρος Πενταρόφσκι) και στους «επαρχιώτες» (στους οποίους ανήκει ο Ζάεφ). Οι πρώτοι έχουν διαφωνήσει με τον Ζάεφ, που εμφανίζεται να επιθυμεί παραχωρήσεις προς την Βουλγαρία για να κλείσει το θέμα.
Κάθε άλλο παρά τυχαία ο Πενταρόφκι δήλωσε πως είναι ζήτημα μηνών να εγκαταλείψει ο Ζάεφ την πολιτική, καθώς, όπως είπε, όταν παίρνεις την απόφαση να αποχωρήσεις δεν μπορεί να είναι παρόρμηση της στιγμής, το έχεις επεξεργαστεί από καιρό.
Πιστεύεται δηλαδή πως ο Ζάεφ έκανε πίσω από την αρχική του πρόθεση να παραιτηθεί μετά από πιέσεις, προκειμένου, όπως ο ίδιος είπε στην ανακοίνωσή του, να μην τεθούν σε κίνδυνο η Συμφωνία των Πρεσπών, η Συμφωνία Καλής Γειτονίας με τη Βουλγαρία και η Συμφωνία της Αχρίδας.
Ωστόσο καμιά από αυτές τις Συμφωνίες δεν δείχνει να κινδυνεύει. Το VMRO εφάρμοσε πιστά την Συμφωνία της Αχρίδας (με τις παραχωρήσεις προς τους Αλβανούς μετά τον εμφύλιο του 2000), δεν διαφώνησε με την Συμφωνία με την Βουλγαρία (που άλλωστε η Σόφια θεωρεί ότι παραβιάζεται) και όσον αφορά στην Συμφωνία των Πρεσπών, ο ίδιος ο αρχηγός του κόμματος έχει επίσημα (και στην διάρκεια της παρούσας κρίσης) αναγνωρίσει πως αποτελεί μια «πραγματικότητα, την οποία δεν μπορεί κανείς να αγνοήσει». Είπε, βέβαια, πως θα χρησιμοποιεί μόνο τον όρο «Μακεδονία» και όχι το «Βόρεια Μακεδονία», αλλά αυτό μοιάζει περισσότερο με μια μάχη οπισθοφυλακών…
*Βουλευτής Β3 Νοτίου Τομέα Αθηνών, υφυπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, δημοσιογράφος
