Στα τέλη Μαΐου, ένα μεγάλο σύννεφο ροζ καπνού βγήκε από ένα εργοστάσιο χημικών που χτυπήθηκε από τους Ρώσους και απλώθηκε πάνω από κτίρια διαμερισμάτων στο Σεβεροντονέσκ, στα ανατολικά της Ουκρανίας. Ο καπνός αυτός ήταν τοξικός καθώς προερχόταν από μια δεξαμενή με νιτρικό οξύ.Αμέσως δόθηκε οδηγία από τον διοικητή της περιοχής, Σεργκίι Γκαιντάι, να μπουν όλοι στα καταφύγια. «Το νιτρικό οξύ είναι επικίνδυνο αν εισπνευστεί, καταποθεί και έρθει σε επαφή με το δέρμα», τόνιζε.
⚡️The invaders fired at a chemical plant in #Severodonetsk. As a result of the shelling, a tank with nitric acid exploded.
— NEXTA (@nexta_tv) May 31, 2022
The head of the #Luhansk regional administration, Serhiy Haidai, urges citizens not to leave their shelters and close all windows. pic.twitter.com/FSCiagk0tz
Οι Ουκρανοί που έχουν επιζήσει από τέτοιες εκρήξεις έχουν εισπνεύσει, καταπιεί και έρθει σε επαφή με πολλές τοξικές ουσίες από την έναρξη της εισβολής της Ρωσίας και θα συνεχίσουν να το κάνουν για χρόνια αφού αυτές έχουν διεισδύσει στον υδροφόρο ορίζοντα και στο χώμα των καλλιεργήσιμων περιοχών. Και βέβαια υπάρχει σταθερά ο κίνδυνος διαρροής ραδιενέργειας. Το περιβαλλοντικό κόστος του πολέμου είναι μια «παρακαταθήκη» ασθενειών και θανάτου για πολλά χρόνια.
Τα περιβαλλοντικά εγκλήματα πολέμου
Περιβαλλοντικές ομάδες στην Ουκρανία καταγράφουν τις ζημιές που σύμφωνα με κάποιους ειδικούς ισοδυναμούν με εγκλήματα πολέμου. Μέχρι τώρα, το ecoaction.org.ua είχε καταγράψει -την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές - 389 περιπτώσεις πιθανών αρνητικών περιβαλλοντικών συνεπειών από τις ρωσικές επιθέσεις και φιλοδοξούν να προσκομίσουν κάποια στιγμή αυτά τα στοιχεία μελλοντικά για να διεκδικήσουν αποζημιώσεις από τη Ρωσία μέσω διεθνών δικαστηρίων. «Τα εγκλήματα κατά του περιβάλλοντος είναι επίσης εγκλήματα πολέμου. Σύμφωνα με τη Συνθήκη της Γενεύης, 'απαγορεύεται η χρήση μεθόδων ή μέσων πολέμου που έχουν την πρόθεση να προκαλέσουν ή εκτιμάται ότι θα προκαλέσουν ευρεία και σοβαρή βλάβη διαρκείας στο φυσικό περιβάλλον'», αναφέρει η οργάνωση.
Η Ουκρανία μπορεί να καλύπτει μόλις το 6% της συνολικής επιφάνειας της Γηραιάς Ηπείρου ωστόσο φιλοξενεί περισσότερο από το ένα τρίτο της βιοποικιλότητας της. Επίσης, είναι άκρως βιομηχανοποιημένη, με εκατοντάδες χημικά εργοστάσια, σχεδόν 150 ανθρακωρυχεία και πάνω από 12 πυρηνικούς αντιδραστήρες, μεταξύ των οποίων το μεγαλύτερο της Ευρώπης. Οπότε, οι επιθέσεις που γίνονται σε αυτούς τους «στρατηγικούς στόχους» από τους Ρώσους δηλητηριάζουν για μεγάλο βάθος χρόνου την περιοχή.
Ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (OECD) σε σχετική έκθεση του, επισημαίνει ότι «ο βομβαρδισμός δασών και οικοσυστημάτων σε ξηρά και θάλασσα, βιομηχανικών εγκαταστάσεων, υποδομών μεταφοράς και σπιτιών καθώς και υποδομών διαχείρισης του νερού, των λυμάτων και των απορριμμάτων έχει προκαλέσει εκτεταμένη και σοβαρή βλάβη, με άμεσες και μακροπρόθεσμες συνέπειες στην ανθρώπινη υγεία και τα οικοσυστήματα».
Επισημαίνει δε ότι αν και η περιβαλλοντική ζημιά είναι προφανής, η έκταση της είναι δύσκολο να υπολογιστεί.
Τον Απρίλιο, ο ουκρανικός στρατός κατέρριψε έναν ρωσικό πύραυλο και κάποια από τα απομεινάρια του έπεσαν σ' ένα χωράφι, με αποτέλεσμα να σημειωθεί διαρροή τοξικών χημικών στο νερό και στο έδαφος, σύμφωνα με σχετικό ρεπορτάζ του CNN.
Whole fields of wheat are burning due to russian missile attacks. This is happening all over the country 💔
— Rubryka - Solutions from Ukraine (@RubrykaEng) July 17, 2022
These crops could be used to feed #Ukraine and the world, but now the field is burned out.
Photos: Yurii Horskyi, Konstantin and Vlada Liberovy pic.twitter.com/t3ZsNuVmbq
Οι ντόπιοι ειδοποιήθηκαν να μην πίνουν νερό από τα πηγάδια ενώ σε ποτάμια που ήταν χιλιόμετρα μακριά βρέθηκαν πολλά νεκρά ψάρια.
«Τώρα και στο μέλλον, τα βαρέα μέταλλα θα είναι στο έδαφος και το νερό μας», σχολίασε η Εβγκένια Ζασιάντκο από την οργάνωση Ecoaction αναφέρει στο μπλογκ της μη κερδοσκοπικής οργάνωσης Global Citizen. «Είμαστε μια γεωργική χώρα και όταν δεν θα βρισκόμαστε σε πόλεμο, δεν ξέρω πως θα ανοικοδομήσουμε οτιδήποτε, αφού θα είναι μολυσμένο».
Ο εκτροχιασμός της παγκόσμιας κλιματικής προσπάθειας
Στην παραδοχή αυτής της εξίσου τραγικής συνέπειας αυτού του πολέμου προχώρησαν και τα Ηνωμένα Έθνη. Σε δήλωσή του στις αρχές του Ιουλίου, ο εκτελεστικός διευθυντής του UNEP, του Περιβαλλοντικού Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών, Ίνγκερ Άντερσεν, υπογράμμιζε ότι «η χαρτογράφηση και αρχική καταγραφή των περιβαλλοντικών κινδύνων τελικά επιβεβαιώνει ότι ο πόλεμος είναι κυριολεκτικά τοξικός. «Πρώτη προτεραιότητα μας είναι να σταματήσει η παράλογη αυτή καταστροφή τώρα. Το περιβάλλον είναι οι άνθρωποι. Είναι η ζωή τους, η δημόσια υγεία, ο καθαρός αέρας, το νερό και τα βασικά συστήματα τροφής. Έχει να κάνει με την ασφάλεια του μέλλοντος των Ουκρανών και των γειτόνων τους, και δεν πρέπει να υποστεί περαιτέρω ζημιά».
Η κλιματική επιβάρυνση ωστόσο ξεπερνά κατά πολύ τα σύνορα της Ουκρανίας και των γειτόνων της καθώς ο πόλεμος έχει εκτροχιάσει δραματικά τις προσπάθειες της Δύσης να υιοθετήσει πιο πράσινες πρακτικές οπότε οι στόχοι χάνονται ο ένας μετά τον άλλον καθώς για να απεξαρτηθεί από τη ρωσική ενέργεια, επιστρέφει στον άνθρακα. O Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες έχει προειδοποιήσει από το Μάρτιο κιόλας για τις σοβαρές επιπλοκές του πολέμου στην Ουκρανία στην παγκόσμια κλιματική ατζέντα. «Καθώς οι μεγάλες οικονομίες ακολουθούν στρατηγική «όλα τα παραπάνω» για να αντικαταστήσουν τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα, τα βραχυπρόθεσμα μέτρα τους μπορεί να δημιουργήσουν μακροχρόνια εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και να κλείσουν το παράθυρο για την επίτευξη του στόχου της μείωσης της θερμοκρασίας κατά 1,5 βαθμό», είχε δηλώσει χαρακτηριστικά.
