Τριγύρω κορφοβούνια, απότομα, άγρια, επιβλητικά, πρόκειται για τα Άγραφα και μοιάζουν απροσπέλαστα καθώς ορθώνονται σαν απόρθητο τείχος. Κάποτε προσέφεραν προστασία στους κατοίκους της περιοχής. Σήμερα οι καταπράσινες πλαγιές φιλοξενούν στην αγκαλιά τους χωριά που αγναντεύουν το όμορφο στολίδι των Αγράφων, τη λίμνη Πλαστήρα.
Όταν θα την αντικρίσεις για πρώτη φορά να απλώνεται μπροστά σου θα δυσκολευτείς να πιστέψεις ότι βρίσκεσαι σε υψόμετρο 800. Σχεδόν σε όποιο σημείο και να σταθείς η λίμνη απλώνεται μπροστά σου, ενώ συχνά δείχνει να ασφυκτιά καθώς χώνεται ανάμεσα σε κατάφυτες πλαγιές, δημιουργώντας μικρά φιόρδ και νησάκια, με το μεγαλύτερο να είναι η Νιάγκα απέναντι από το χωριό Μούχα.
Κάποτε στο οροπέδιο που έχει κατακλυστεί από τα νερά της λίμνης Πλαστήρα ζούσε ένα μικρό ελάφι, το νέβρος, που του είχε δώσει και το όνομα. Οροπέδιο της Νεβρόπολης λεγόταν μέχρι το 1959, που υλοποιήθηκε η ιδέα του Νικολάου Πλαστήρα. Ιδέα που συνέλαβε το 1925 και τελικά πραγματοποιήθηκε μετά τον θάνατό του. Τα νερά του ποταμού Μέγδοβα (πρόκειται για τον αρχαίο Ταυρωπό), παραποτάμου του Αχελώου, κατέκλυσαν το οροπέδιο και δημιούργησαν τη λίμνη του Μέγδοβα, που τελευταία ονομάστηκε λίμνη Ν. Πλαστήρα προς τιμήν του εμπνευστή της.
Ενώ το έργο είχε σκοπό την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, τελικά εξελίχθηκε και σε πόλο έλξης επισκεπτών στην περιοχή, εξαιτίας της μαγευτικής παρουσίας της λίμνης. Έλατα, βελανιδιές, οξιές, καστανιές, σφένδαμοι κατεβαίνουν ως τις όχθες, ενώ το πράσινο των βοσκοτόπων δένει με το γαλάζιο των νερών όπου καθρεπτίζονται οι βουνοκορφές και τα σπίτια των μικρών χωριών που έχουν αναπτυχθεί γύρω από τη λίμνη. Ξεκινώντας γι' αυτήν, τίποτα δεν μαρτυρά αυτό που θα ακολουθήσει, με τη λίμνη να απλώνει την υδάτινη επιφάνειά της σε υψόμετρο 800, καθιστώντας την την υψηλότερη τεχνητή λίμνη της Ευρώπης.
Περιπλέοντας το τεχνητό θαύμα
Βγαίνοντας από την πρωτεύουσα του νομού, την Καρδίτσα, και ακολουθώντας δυτική κατεύθυνση προς τα βουνά, δυσκολεύεσαι να πιστέψεις όσα έχεις ακούσει για την ομορφιά της περιοχής.
Ο ανηφορικός δρόμος ξαφνικά στενεύει, αλλά ακολουθώντας τις πινακίδες θα διασχίσετε ένα δάσος από δρύες, ενώ δεξιά η θέα προς τον κάμπο γίνεται όλο και πιο εντυπωσιακή. Ανηφορίζοντας από το Μοσχάτο, σε λίγο στην κατάφυτη δεξιά πλαγιά θα εμφανιστεί η μονή της Κορώνης, που από μακριά μοιάζει με κάστρο που αγναντεύει από το υψόμετρο των 770 όλο τον θεσσαλικό κάμπο. Κατά τον μητροπολίτη Ιεζεκιήλ ονομάστηκε έτσι λόγω της θέσης της, ενώ ο Αν. Ορλανδός αναφέρει ότι η ονομασία οφείλεται στην παράδοση της κτίσεως αυτής σχετικά με το πτηνό κορώνη - κουρούνα, πολύ γνωστό στη Θεσσαλία. Επί Τουρκοκρατίας υπήρξε πνευματικό και θρησκευτικό κέντρο των Αγράφων, ενώ οι Γερμανοί προσπάθησαν να την πυρπολήσουν το 1943. Η τοιχογράφηση του ναού, σύμφωνα με επιγραφή, έγινε το 1587 από τον μοναχό Δανιήλ.
Επιστρέφοντας στον δρόμο και ακολουθώντας τις πινακίδες προς το φράγμα θα συναντήσετε την περιοχή Τσαρδάκι, όπου θα αποκτήσετε και την πρώτη οπτική επαφή με τη λίμνη, ενώ διασχίζοντας υπέροχα δάση σε λίγο θα φθάσετε στην πλαζ του Λαμπερού. Από εδώ η λίμνη απλώνεται μπροστά σας έχοντας μήκος 14 χιλιόμετρα, μέγιστο πλάτος 4 χιλιόμετρα και μέγιστο βάθος 65 μέτρα. Το φράγμα βρίσκεται στο νοτιοδυτικό άκρο της λίμνης μετά το χωριό Μούχα και έχει ύψος 83μ., με το πλάτος στη βάση του να είναι 19 μ. ενώ το μήκος του καμπυλωτού τόξου στην κορυφή του είναι 220 μ. Εκεί καταλήγει ο στενός δρόμος που την περιπλέει, αφού διασχίσει εντυπωσιακά ελατοδάση με τη λίμνη να δείχνει συχνά ότι ασφυκτιά καθώς χώνεται ανάμεσα στις κατάφυτες πλαγιές, δημιουργώντας έτσι μικρά φιορδ με τα επιβλητικά Άγραφα συχνά να καθρεπτίζονται στην στιλπνάδα των παγωμένων νερών της.
Αμέσως μετά το φράγμα, ο δρόμος ανηφορίζει δίνοντας νέα διάσταση στη θέα της περιοχής, ώσπου αριστερά εμφανίζεται λοξή διασταύρωση που οδηγεί στο χωριό Καρίτσα, αλλά και στο μοναστήρι της Παναγιάς της Πελεκητής. Η μονή βρίσκεται λαξευμένη στα βράχια των Αγράφων σε υψόμετρο 1.400 υπενθυμίζοντας το θρησκευτικό πάθος των ανθρώπων που την έκτισαν. Την ξεκίνησε ο μοναχός Πορφύριος το 1500 και την ολοκλήρωσε το 1529 ο οσιομάρτυρας Δαμιανός. Εντυπωσιάζει με τους εσωτερικούς χώρους, τις πέτρινες και ξύλινες σκάλες, τους χαμηλοτάβανους καμαροσκέπαστους διαδρόμους, τα ανοίγματα και την εντυπωσιακή θέα προς τη λίμνη.
Η τοποθεσία του βράχου που πελεκήθηκε και διαμορφώθηκε σε μοναστήρι έχει ίσως την ωραιότερη θέα προς τα βουνά και τη λίμνη, με το κοντινό χωριό Μπελεκομίτης να διαθέτει επίσης εντυπωσιακή θέα προς αυτήν. Ακολουθούν περίπου 3 χιλιόμετρα μέχρι το επόμενο χωριό, το Νεοχώρι, που φεύγουν «νεράκι» σαν τα καθαρά νερά της λίμνης που ακολουθούν από δεξιά σχεδόν σε όλο το μήκος της διαδρομής. Το χωριό βρίσκεται στα 970 μ. και από την πρώτη εικόνα που θα έχετε μαζί του, ίσως και από το σημείο «Αγνάντι», θα αντιληφθείτε εύκολα ότι το Νεοχώρι παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στην περιοχή. Αποτελείται από τρεις συνοικίες (Λάκα Μαχαλάς, Αγ. Γεώργιος, Αγ. Νικόλαος), με τα σπίτια του να διατηρούν αρκετά παραδοσιακά στοιχεία, με τις κεραμοσκεπές του να αποπνέουν ζεστασιά και νοικοκυροσύνη.
Από το χωριό θα έχετε επίσης θέα, καθώς σε όποιο σημείο και να σταθείτε θα δείτε τη λίμνη να χαϊδεύει απαλά με τις όχθες της τις κατάφυτες πλαγιές των βουνών που την περικλείουν. Λίγα ακόμα χιλιόμετρα και θα βρεθείτε στα Καλύβια Πεζούλας, ίσως στο σημείο με την πιο εύκολη πρόσβαση στις όχθες της λίμνης αγγίζοντας τα καθάρια νερά της, την ψυχή της!
Ήταν κάποτε αεροδρόμιο
Η περιοχή από αρχαιοτάτων χρόνων παρουσίαζε ενδιαφέρον, μιας και βρίσκεται στον αρχαίο δρόμο που ένωνε τη Δυτική Θεσσαλία με την Ηπειρο. Αυτό μαρτυρούν ερείπια του αρχαίου κάστρου στη θέση Παλαιόκαστρο της περιοχής Μορφοβουνίου, θέση στρατηγικής σημασίας για τον έλεγχο της διάβασης από την αρχαία Μητρόπολη προς τον ορεινό όγκο της Πίνδου, ενώ στη θέση πλαγιά Μπελεκομύτη υπάρχουν ερείπια δολοπικού οικισμού, όπου βρέθηκαν νομίσματα του 3ου π.Χ. αιώνα. Τον πολιτισμό των αρχαίων ελληνικών φυλών ανέκοψε η ρωμαϊκή κατάκτηση κατά το 186 π.Χ., αλλά και επιδρομές φυλών του Βορρά, όπως των Γότθων και των Ούννων.
Κατά την εποχή της Εικονομαχίας του 8ου αι., τα Αγραφα διαγράφτηκαν από τους βυζαντινούς καταλόγους γιατί σκότωσαν τους απεσταλμένους του αυτοκράτορα και δεν κατέβασαν τις εικόνες από τις εκκλησίες. Το 1420 ήρθε η οθωμανική κατάκτηση, ενώ 100 χρόνια μετά η περιοχή αυτονομείται με πρωτεύουσα το Νεοχώρι. Ομως, τα βάσανά της δεν τελειώνουν. Στα τέλη του 16ου αι. τα χωριά επλήγησαν από κάποια ασθένεια, πιθανόν από πανούκλα και μετακινήθηκαν σε άλλες θέσεις. Ομως, επιτέλους, ο 17ος αιώνας υπήρξε αιώνας ευημερίας για την περιοχή. Επιδιορθώνονται αρκετά θρησκευτικά μνημεία, χτίζονται νέοι ναοί και γίνεται η αγιογράφησή τους. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν η μονή της Αγ. Τριάδος, ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου στην Κερασιά, η μονή της Πελεκητής στην Καρίτσα, ο ναός του Αγ. Παντελεήμονα στην Πεζούλα, ενώ ξεχωρίζει και η μονή Κορώνας του 16ου αι., όπου λειτούργησε κρυφό σχολείο στα χρόνια της Τουρκοκρατίας.
Οι Τούρκοι εγκαταλείπουν τη Θεσσαλία το 1881 και τα χωριά ξαναχτίζονται. Οι κάτοικοι ζουν ειρηνικά στον τόπο τους, τον οποίο λατρεύουν για τις φυσικές του ομορφιές και το ωραίο κλίμα σε αντίθεση με εκείνο του κάμπου, όπως φαίνεται και στα τραγούδια της εποχής. Φθάνει όμως ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος και ανοίγει μια νέα εποχή αγώνα. Το 1943 τρεις Ελληνες μηχανικοί σχεδίασαν το νυχτερινό αεροδρόμιο της Νεβρόπολης, «στήνοντας» σκηνικό πλάνης προς τους εχθρούς. Εκεί όπου σήμερα βρίσκονται τα νερά της λίμνης, τα συμμαχικά αεροπλάνα προσγειώνονταν νύχτα, με οδηγό φανάρια που έσβηναν το ένα μετά το άλλο μόλις αυτά άγγιζαν το έδαφος, ενώ την ημέρα οι κάτοικοι «φύτευαν» δέντρα, ώστε να μην έχουν τη δυνατότητα οι Γερμανοί να το αναγνωρίσουν από ψηλά! Στη Νεράιδα, και αργότερα στο Νεοχώρι, εγκαταστάθηκε το συμμαχικό στρατηγείο, ενώ το πρώτο και το δεύτερο συνέδριο της εθνικής αντίστασης έγιναν στο μοναστήρι της Κορώνας.
Εξαιτίας της πλούσιας αντιστασιακής δράσης, τα χωριά το 1943 κάηκαν από τους Γερμανούς, αλλά τελικά με το τέλος του πολέμου η ζωή στην περιοχή ξαναβρήκε τον ρυθμό της. Ετσι, τις τελευταίες δεκαετίες έχουν δημιουργηθεί γραφικά χωριά μέσα σε κατάφυτη περιοχή που αγκαλιάζουν τα άγρια κορφοβούνια των Αγράφων και στη μέση πλέον, σαν πολύτιμο κόσμημα, βρίσκεται η λίμνη με τα νησάκια και τα ατέλειωτα φιορδ.
Δραστηριότητες
Η περιοχή της λίμνης είναι ιδανική για χαλάρωση και για διάφορες δραστηριότητες, όπως ατέλειωτες ποδηλατικές και ορειβατικές διαδρομές, κανό καγιάκ και κολύμβηση στη λίμνη, ιππασία, ορειβατικό σκι. Πληροφορίες στο τηλ: 6977740066, www.tavropos.com
Πως θα πάτε
Οπωσδήποτε με δικό σας μεταφορικό μέσο ή με οργανωμένες εκδρομές. Η Καρδίτσα απέχει 303 χλμ. από Αθήνα και 212 χλμ. από Θεσσαλονίκη μέσω Λάρισας. Από εκεί απομένουν ακόμα περίπου 20 χλμ. μέχρι τη λίμνη. Για τον γύρο της λίμνης να υπολογίζετε περίπου 60 ασφάλτινα, «αργά», αλλά απολαυστικά χιλιόμετρα.
Info
Με σκοπό να γίνουν γνωστά στον επισκέπτη τα είδη της χλωρίδας που συναντώνται στην ευρύτερη περιοχή των Αγράφων σχεδιάστηκε και δημιουργήθηκε ο Βοτανικός Κήπος Νεοχωρίου, ο οποίος όμως είναι προσωρινά κλειστός.
Κείμενο - φωτογραφίες: Κώστας Κατσίγιαννης
