Η μεγάλη συγκέντρωση πολεμικών πλοίων και μαχητικών αεροσκαφών του ΝΑΤΟ και της Μόσχας σε ολόκληρη τη περιοχή, ενισχύει την ανησυχία για μια σύγκρουση Δύσης - Ρωσίας. Ένα «ατύχημα» σε συνθήκες πυριτιδαποθήκης, όπως αυτές που έχουν διαμορφωθεί, μπορεί να οδηγήσει σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις, πόσο μάλλον όταν η υποψηφιότητα Φιλανδίας και Σουηδίας για είσοδο στο ΝΑΤΟ είναι αρκετά πιθανό να προκαλέσει στρατιωτικές εντάσεις στην Βαλτική, όπως εκτιμά, μιλώντας στο Liberal o αναπληρωτής καθηγητής διεθνούς ασφάλειας στο King's College London, Μάνος Καραγιάννης.
Εκτιμά ότι ο χρόνος κυλάει υπέρ της Ουκρανίας και εναντίον της Ρωσίας, μιλά για τους εφέδρους που αναγκάζεται να καλέσει η Μόσχα και εξηγεί γιατί οι απώλειες των Ρώσων έπειτα από δύο μήνες πολέμου είναι πολλαπλάσιες εκείνων που είχαν στο Αφγανιστάν. Σε 9-10 χρόνια πολέμου ο Κόκκινος Στρατός είχε χάσει 14,000 στρατιώτες όταν τώρα στην Ουκρανία υπολογίζεται ότι έχουν σκοτωθεί τουλάχιστον 20,000 ρώσοι στρατιώτες. Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, ότι καλούνται έφεδροι και στρατολογούνται μισθοφόροι από το εξωτερικό.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
Έχετε εκτιμήσει ότι ο πόλεμος θα τελειώσει κάποια στιγμή μέσα στο 2022 .Tι είναι αυτό που εμποδίζει τον Πούτιν να τον συνεχίσει και το 2023 ; Είναι ότι η Μόσχα θα ξεμείνει από πολεμοφόδια, μάχιμες μονάδες, υποστήριξη από την κοινή γνώμη εντός Ρωσίας ;
Συνήθως οι διακρατικοί πόλεμοι μετά το 1945, και κυρίως μετά το 1992, διαρκούν μήνες ή εβδομάδες. Το ΝΑΤΟ και οι περισσότερες δυτικές κυβερνήσεις εκτιμούν ότι ο πόλεμος μάλλον θα τελειώσει μέσα στο 2022. Ο ρωσικός στρατός έχει μεγάλες απώλειες τόσο σε έμψυχο δυναμικό, όσο και εξοπλισμό. Ταυτόχρονα, ενισχύεται το αντιπολεμικό κλίμα στη Ρωσία που σημαίνει ότι το εσωτερικό μέτωπο δεν είναι αρραγές. Όλα αυτά μας κάνουν να πιστεύουμε ότι το τέλος του πολέμου δεν είναι πολύ μακριά. Αυτό δεν σημαίνει, όμως, ότι θα υπάρχει απόλυτη ειρήνη στην περιοχή...
Διαβάζουμε ταυτόχρονα ότι η Μόσχα καλεί εφέδρους να υπηρετήσουν στις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις. Τι μας δείχνει αυτό;
Κοιτάξτε, οι ανθρώπινες απώλειες είναι πολύ μεγάλες και δημιουργείται μεγάλο πρόβλημα για τις ρωσικές δυνάμεις. Για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης, ο Κόκκινος Στρατός έχασε 14,000 στρατιώτες σε 9-10 χρόνια πολέμου στο Αφγανιστάν (1979-1989) και τώρα υπολογίζεται ότι έχουν σκοτωθεί τουλάχιστον 20,000 ρώσοι στρατιώτες σε μόνο δύο μήνες επιχειρήσεων στην Ουκρανία. Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, ότι καλούνται έφεδροι και στρατολογούνται μισθοφόροι από το εξωτερικό.
Διαβάζουμε για αποστολή αεροσκαφών και ελικοπτέρων στην Ουκρανία. Θα μπορούσε να αποκατασταθεί ακόμη και μια ισορροπία στους αιθέρες;
Ακόμα είναι πολύ νωρίς για να αλλάξει το ισοζύγιο δυνάμεων στον αέρα υπέρ της Ουκρανίας. Αυτό που μπορεί να γίνει είναι να προμηθευτεί το Κίεβο καλύτερα συστήματα αντιαεροπορικής άμυνας που θα δυσκολέψουν πολύ τη ρωσική αεροπορία. Έχω την εντύπωση ότι είναι καθαρά θέμα χρόνου για να γίνει αυτό.
Μπορεί εντέλει να «νικήσει» η Ουκρανία τον πόλεμο; Δεδομένου δηλαδή και της αποστολής βαρέος οπλισμού από ΗΠΑ και Δύση, μπορεί να αναγκασθεί ο Πούτιν σε ενός είδους ανακωχή;
Θα πρέπει πρώτα να ορίσουμε τι σημαίνει νίκη αυτή τη στιγμή για την Ουκρανία. Παρά τα αντιθέτως λεγόμενα στην Ελλάδα, ο χρόνος κυλάει υπέρ της Ουκρανίας και εναντίον της Ρωσίας. Όσο στέκεται όρθια η ουκρανική κυβέρνηση τόσο περισσότερο αυξάνεται η πίεση στη Μόσχα. Νομοτελειακά θα υπάρχει ανακωχή, αλλά το θέμα είναι ποια θα είναι τα τετελεσμένα στο πεδίο όταν αυτό συμβεί.
Θα μπορούσε αυτός ο ιδιότυπος «proxy war» να γενικευθεί ; ?Η και να οδηγηθούμε σε μια απευθείας σύγκρουση Δύσης-Ρωσίας;
Τυπικά δεν είναι πόλεμος δια αντιπροσώπων, αφού η Δύση δεν «βάζει» την ουκρανική πλευρά να πολεμήσει για λογαριασμό της. Αυτό συνέβη, για παράδειγμα, στο Αφγανιστάν με τη Βόρεια Συμμαχία εναντίον των Ταλιμπάν το 2001. Η Δύση συμπαραστέκεται σε μια ανεξάρτητη χώρα που έχει δεχτεί μια εισβολή που είναι παράνομη με βάση τον Καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ. Το Κρεμλίνο μπορεί να υποστηρίζει ότι θέλει, αλλά αν δεν έκανε εισβολή στην Ουκρανία κανείς δεν θα έστελνε όπλα στους Ουκρανούς. Η απευθείας σύγκρουση Δύσης-Ρωσίας δεν είναι η πιθανότερη εξέλιξη, αλλά κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Την ανησυχία ενισχύει η μεγάλη συγκέντρωση πολεμικών πλοίων και μαχητικών αεροσκαφών του ΝΑΤΟ και της Ρωσίας σε ολόκληρη τη περιοχή. Ένα «ατύχημα» σε συνθήκες πυριτιδαποθήκης, όπως αυτές που έχουν διαμορφωθεί, μπορεί να οδηγήσει σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις.
Βλέπετε κλιμάκωση και ρωσική εισβολή στην Υπερδνειστερία, στην Μολδαβία ή και αλλού ;
Υπάρχει πιθανότητα να έχουμε πυραυλικές επιθέσεις εναντίον της Μολδαβίας, αλλά αποκλείω προς το παρόν την περίπτωση χερσαίας εισβολής. Δεν υπάρχουν ρωσικά στρατεύματα κοντά στη Μολδαβία και οι ρωσικές δυνάμεις στην Υπερδνειστερία είναι μικρές. Ωστόσο, δεν είναι απίθανο να υπάρχουν μεθοριακά επεισόδια μεταξύ της Μολδαβίας και της Υπερδνειστερίας ή άλλου είδους προκλήσεις. Ταυτόχρονα, είναι πιθανόν να υπάρχουν στρατιωτικές εντάσεις στη Βαλτική αφού επίκειται η κατάθεση υποψηφιότητας για είσοδο στο ΝΑΤΟ από τη Φινλανδία και τη Σουηδία.
Ακόμη και αν τελειώσει ο πόλεμος, μπορεί να παραμείνει μια εστία χαμηλής έντασης στο Ντονμπάς για χρόνια ;
Είναι ένα πολύ πιθανό σενάριο, λόγω της έλλειψης φυσικών συνόρων και των μικτών πληθυσμών που υπάρχουν στην περιοχή. Έτσι και αλλιώς, δεν θα υπάρχουν ειρηνευτικές δυνάμεις στο άμεσο μέλλον μεταξύ των δύο πλευρών.
Η Ρωσία έχει ήδη αρχίσει να κλείνει τη στρόφιγγα του αερίου σε ευρωπαϊκές χώρες. Θα υπάρξει αρραγές μέτωπο στην Ευρώπη ; Πόσο προετοιμασμένοι είναι οι Ευρωπαίοι να ζήσουν με ελλείψεις στην ενέργεια ή με τη μόνιμη απειλή χρήσης των πυρηνικών ;
Το ευρωπαϊκό μέτωπο δεν μπορεί να μείνει για πολύ καιρό αρραγές, αλλά σημασία έχουν πάντα οι «μεγάλοι παίκτες». Αν η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιταλία, η Πολωνία και η Ισπανία μείνουν πιστές στην κοινή ευρωπαϊκή γραμμή, τότε η ΕΕ θα συνεχίσει την πίεση προς τη Μόσχα μέσω των κυρώσεων. Οι ελλείψεις στην ενεργειακή τροφοδοσία θα είναι προσωρινές, είμαι σίγουρος ότι θα γίνει ότι χρειάζεται για να μην δημιουργηθεί μεγάλο πρόβλημα. Σε ότι αφορά τις πυρηνικές απειλές, η Ευρώπη ευτυχώς καλύπτεται από την αμερικανική πυρηνική ομπρέλα. Είναι σίγουρα ανησυχητικό ότι εκτοξεύονται τέτοιες απειλές, αλλά δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει αυτό μετά το 1945. Απαιτείται μεγάλη ψυχραιμία και αποφασιστικότητα.
Βλέπετε, να ενισχύεται ή να αποδυναμώνεται η ρωσική προπαγάνδα και τα φερέφωνα της εντός Ευρώπης, και ειδικά στην Ελλάδα;
Η ρωσική προπαγάνδα έχει περιορισμένη απήχηση σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Σε αυτές δεν συμπεριλαμβάνεται η χώρα μας δυστυχώς. Η απήχηση που βρίσκει σε συγκεκριμένα τμήματα του πληθυσμού οφείλεται σε πολλούς παράγοντες. Υπάρχει μια ετερόδοξη συμμαχία ακροδεξιών και ακροαριστερών δυνάμεων, παραθρησκευτικών στοιχείων, υποεθνοτικών ομάδων και επίδοξων πολιτευτών που αποθεώνει τον ρωσικό αναθεωρητισμό εις βάρος της δικής μας ασφάλειας. Το εθνικό μας συμφέρον επιτάσσει να σταθούμε στο πλευρό της Ουκρανίας με όλα τα διαθέσιμα μέσα. Σήμερα είναι οι Ουκρανοί, αύριο μπορεί να είμαστε εμείς.
*Ο Μάνος Καραγιάννης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Αμυντικών Σπουδών του King?s College London και Αναπληρωτής Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.
