Ηταν περί τις 6 το πρωί όταν ένας ήλιος ανέτειλε στη Χίο. Αλλά εκείνη τη στιγμή, κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί το φως και την λαμπρότητα που θα σκορπούσε στη ζωή του. Στις 29 Ιουλίου του 1925, ο περήφανος πατέρας Γιώργος Θεοδωράκης, ανακοίνωσε στο ληξιαρχείο ότι το πρωί στις 6 η αγαπημένη του σύζυγος Ασπασία, το γένος Πουλάκη, είχε φέρει στη ζωή τον πρωτότοκό τους. Αυτόν που αργότερα θα συνάρπαζε ολόκληρη την οικουμένη με τη μουσική και το πάθος του. Τον Μίκη Θεοδωράκη.
Ο Γιώργος Θεοδωράκης καταγόταν από τον Γαλατά στα Χανιά της Κρήτης και η Ασπασία Πουλάκη από το Τσεσμέ της Μικράς Ασίας. Το ζεύγος Θεοδωράκη απέκτησε λίγα χρόνια μετά και τον Γιάννη, λατρεμένο αδερφό του Μίκη. Ο πατέρας τους ανέθρεψε τα παιδιά του μεταφέροντας τους την αγάπη και το πάθος για την Κρήτη, την πίστη στις υψηλές αξίες για τις οποίες αγωνίστηκαν οι Κρητικοί και η γενιά του. Αν και όλοι υποστηρίζουν πως ο Μίκης πήρε το ταλέντο του στη μουσική από τον πρόγονό τους, τον ξακουστό λυράρη Θεοδωρομανώλη, εντούτοις φαίνεται πως έπαιξε ρόλο και το μικρασιατικό «αίμα». Ο θείος του Αντώνης Πουλάκης, ήταν κι εκείνος μουσικός. Η δε οικογένεια της μητέρας του ήταν που πρόσθεσε στην καρδιά των παιδιών της και τη μικρασιατική γλυκύτητα και ευαισθησία πλάι στην κρητική λεβεντιά και ανδρεία.
Η πολιτεία τιμά απόψε τα 95 χρόνια του Μίκη Θεοδωράκη με μια πολύ ιδιαίτερη, επετειακή συναυλία, την οποία ετοίμασε η Εθνική Λυρική Σκηνή και θα δοθεί στην πλατεία Θησείου στις 8.30μμ. Η Εθνική Λυρική Σκηνή, γιορτάζοντας τη συμπλήρωση 95 χρόνων από τη γέννηση του μεγάλου Έλληνα συνθέτη Μίκη Θεοδωράκη διοργάνωσε σειρά συναυλιών προς τιμήν του με πρώτη την αποψινή. Σε αυτές θα παρουσιαστούν εμβληματικά τραγούδια του που «σημάδεψαν» τον ελληνισμό για περισσότερο από μισό αιώνα, λυρικές και επικές αναφορές από τους κύκλους τραγουδιών του σε συνεργασία με τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές, «ψηφίδες» από τις παγκοσμίου φήμης κινηματογραφικές επιτυχίες αλλά και τα μεγαλειώδη λαϊκά του έργα. Έργα που άφησαν ανεξίτηλα τα «δακτυλικά» τους αποτυπώματα τόσο στη διεθνή μουσική δημιουργία όσο και στην πολιτιστική κληρονομιά του τόπου μας.
Οι τέσσερις χαρισματικοί, καταξιωμένοι και αναγνωρισμένοι για την καλλιτεχνική τους προσφορά ερμηνευτές Ρίτα Αντωνοπούλου, Θοδωρής Βουτσικάκης, Ζαχαρίας Καρούνης και Μπέττυ Χαρλαύτη επικυρώνουν με τον καλύτερο τρόπο τη διαχρονικότητα των μηνυμάτων της μουσικής του Μίκη Θεοδωράκη, μεταλαμπαδεύοντας το βαθύτερο νόημά τους στις νεότερες γενιές.
Μαζί τους στο πιάνο ο ενορχηστρωτής και Υπεύθυνος της Μουσικής Βιβλιοθήκης και του Ιστορικού Αρχείου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής Γιάννης Μπελώνης, στενός συνεργάτης του Μίκη Θεοδωράκη για περισσότερο από μία δεκαετία.
Προκρατήσεις εδώ:
Στο πλαίσιο του ίδιου προγράμματος (Ολη η Ελλάδα ένας πολιτισμός) το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού έχει οργανώσει τα εξής ρεσιτάλ:
Α΄ πρόγραμμα (Τραγούδι Ζαχαρίας Καρούνης, Πιάνο Γιάννης Μπελώνης)
7, 8 Αυγούστου, Αύλειος Χώρος Μουσείου Θηβών
2 Σεπτεμβρίου, Φρούριο Παλαμηδίου Ναυπλίου
Β΄ πρόγραμμα (Τραγούδι Θοδωρής Βουτσικάκης, Πιάνο Γιάννης Μπελώνης)
2 Αυγούστου, Αρχαίο Θέατρο Μεσσήνης
4 Αυγούστου, Γυμνάσιο Αρχαίας Ολυμπίας
12 Αυγούστου, Αρχαιολογικός χώρος Δελφών
Γ΄ πρόγραμμα (Τραγούδι Μπέττυ Χαρλαύτη, Πιάνο Γιάννης Μπελώνης, Κρουστά Στέφανος Θεοδωράκης)
18, 19 Αυγούστου, Κάστρο Αντιρρίου
5, 6 Σεπτεμβρίου, Παλάτι Μεγάλου Μαγίστρου, Ρόδος
Δ΄πρόγραμμα (Τραγούδι Ρίτα Αντωνοπούλου, Πιάνο Γιάννης Μπελώνης, Κρουστά Στέφανος Θεοδωράκης)
22 Αυγούστου, Αρχαιολογικό Μουσείο Χαλκίδας «Αρέθουσα»
25, 26 Αυγούστου, Αρχαιολογικός χώρος Απτέρας
27 Αυγούστου, Φορτέτζα, Ρέθυμνο
Δεύτερο Πρόγραμμα
Στον σημερινό εορτασμό μετέχει και το Δεύτερο Πρόγραμμα ραδιοφώνου της ΕΡΤ, με πολλές άγνωστες ηχογραφήσεις και ανέκδοτα ντοκουμέντα που αφορούν στο έργο, αλλά και στην προσωπική ζωή του κορυφαίου συνθέτη. Σε μια σειρά από εκπομπές, θα ακούσουμε από τις ιστορίες που γέννησαν μερικά από τα πιο αγαπημένα τραγούδια του Μίκη, έως και μια παλιά ηχογράφηση με τον ίδιο να τραγουδά μαζί με τη μητέρα του «Το παλικάρι έχει καημό», καθώς τους προσφωνεί ο πατέρας του!
Αναλυτικά:
- Οι γυναίκες που καθρεφτίστηκαν στα τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη, αλλά και μορφές ονειρικές, έρχονται να συναντήσουν τη «θαλασσινή» πτυχή του έργου του στην εκπομπή της Λίτσας Τότσκα, «Της μέρας τα γυρίσματα», στις 08:00. Και μας ταξιδεύουν, άλλοτε σε κρυφά περιγιάλια, άλλοτε σε λιμάνια και ακρωτήρια, πάντα όμως «δίπλα στη θάλασσα» για να μετρήσουν τον καημό τους «βράχο-βράχο».
- Σε ποιο νησί διαδραματίζεται η «μπαλάντα του Αντρίκου»; Γατί η «Απαγωγή» έχει για αφετηρία τον Κάτω Γαλατά Χανίων; Ποια γυναίκα είναι η «Τετράκλωνη ροδιά»; Ποιος ποιητής έγραψε ένα τραγούδι για την παντοτινή σύντροφο του συνθέτη, Μυρτώ; Ποιο τραγούδι έγραψε ο Μίκης για την κόρη του Μαργαρίτα; Ας ξεκινήσουμε το πρωινό μας με τις γυναικείες μορφές του Θεοδωράκη, αλλά και μια γεύση αλμύρας που ποτίζει αρκετά τραγούδια του.
- Σπάνια ηχητικά μουσικά ντοκουμέντα, αλλά και άγνωστες πληροφορίες για το παρασκήνιο των ηχογραφήσεων και των αντιδικτατορικών συναυλιών του Θεοδωράκη στο εξωτερικό, περιλαμβάνει η εκπομπή του Παντελή Σιβρή, «Ιστορίες κλασικού ραδιοφώνου», στις 13:00. Καλεσμένος, ο ραδιοφωνικός παραγωγός και συλλέκτης σπάνιων ηχογραφημάτων Αλέξης Βάκης. Το αφιέρωμα θα συνεχιστεί την Πέμπτη 30 Ιουλίου 2020 την ίδια ώρα.
- 28 Οκτωβρίου 1969: Οι γονείς του Μίκη Θεοδωράκη επισκέπτονται τον γιο τους στο στρατόπεδο εξορίας του Ωρωπού. Φεύγοντας, κρατούν μια επιστολή που τους παρέδωσε εκείνος. Την επιστολή που ο πατέρας του Γιώργης Θεοδωράκης θα διάβαζε κατόπιν μπροστά σ' ένα μαγνητόφωνο: «Αγαπητοί μου γονείς. Ευχαριστώ για το σημερινό σας δέμα. Και προπαντός για τη σημερινή σας επίσκεψη. Είναι αλήθεια πως βρισκόμαστε κάπως μακριά. Όμως βρισκόμαστε, και αυτό είναι το σπουδαίο. Μη στενοχωριέστε για μένα, γιατί όπως είναι γνωστό, είμαι ο πιο ευτυχισμένος ίσως άνθρωπος που ζει σήμερα σ’ αυτή τη χώρα. Βλέπω τον ουρανό, τη θάλασσα και έχω στενές σχέσεις με τη μουσική μου. Τι άλλο θέλω;…».
Είναι μία από τις ηχογραφήσεις-ντοκουμέντα που περιλαμβάνει το Αρχείο Μίκη Θεοδωράκη, το οποίο ο συνθέτης έχει προσφέρει στη Μουσική Βιβλιοθήκη Λίλιαν Βουδούρη. Μία από τις ηχογραφήσεις που θα ακούσουμε σήμερα στις 16:00. Ανάμεσά τους, εκείνη όπου ο πατέρας του Μίκη διαβάζει την έκκληση του Ντμίτρι Σοστακόβιτς προς τους καλλιτέχνες όλου του κόσμου να διαμαρτυρηθούν υπέρ τής «υπεράσπισης της ζωής και της ελευθερίας» του γιου του, που τότε παρέμενε φυλακισμένος υποφέροντας από φυματίωση. Σε άλλα ντοκουμέντα ακούγεται ο ίδιος ο συνθέτης να τραγουδά ή να ιστορεί τη ζωή του.
Καλεσμένη του Φώτη Απέργη είναι η διευθύντρια του δραστήριου Οργανισμού Στεφανία Μεράκου, η οποία αναφέρεται στα σπουδαιότερα τεκμήρια του μοναδικού αυτού Αρχείου της νεώτερης Ιστορίας μας και στον τρόπο με τον οποίο η Μουσική Βιβλιοθήκη Λίλιαν Βουδούρη τα αξιοποιεί. Ακόμη, μιλάει για το πλούσιο πρόγραμμα του Ιδρύματος σε πλήθος άλλων τομέων. - Αργότερα, στις 18:00, ο Μιχάλης Γελασάκης μάς ταξιδεύει στον ταραγμένο Οκτώβριο του 1961. Ήταν η εποχή που ο Θεοδωράκης περιοδεύει για να συναντήσει τον κόσμο για να μοιραστεί μαζί του το μουσικό, αλλά και το πολιτικό του όραμα. Πώς, όμως, βίωσε μία απ' αυτές τις επεισοδιακές, συχνά, περιοδείες του ο Τάσος Λειβαδίτης, παρακολουθώντας τις συναυλίες;
Στην εκπομπή του «Αδέσποτες Νότες», ο Μιχάλης Γελασάκης παρουσιάζει για πρώτη φορά στο ραδιόφωνο ένα σπάνιο κείμενο του ποιητή σ' ένα δίωρο αφιέρωμα αποκλειστικά με τραγούδια του συνθέτη βασισμένα σε στίχους μεγάλων ποιητών.
Τον προηγούμενο χρόνο, ο Θεοδωράκης είχε ηχογραφήσει τον «Επιτάφιο» του Γιάννη Ρίτσου, ενώ ετοίμαζε το «Άξιον Εστί» του Οδυσσέα Ελύτη. Σε κλίμα διχασμού που, τον μεθεπόμενο χρόνο, θα κορυφωνόταν με τη δολοφονία του Λαμπράκη, ο Λειβαδίτης καταγράφει σ’ ένα εμπνευσμένο κείμενο τις σκέψεις του για την ποίηση και το κοινό.
- To ίδιο βράδυ της Τετάρτης, στις 21:00, ο Κώστας Θωμαΐδης θα αφιερώσει τις «Πλανόδιες Μουσικές» στις διεθνείς εκδοχές των αγαπημένων τραγουδιών του Θεοδωράκη. Σε διασκευές, δηλαδή, που έχουν ηχογραφήσει διάσημοι καλλιτέχνες από διαφορετικές χώρες και μουσικές περιοχές, από τη Μαίρη Χόπκινς, τους Beatles και την Εντίθ Πιάφ, ώς τη Δαλιδά, τη Μίλβα και τους Walkabouts.
-Τέλος, στις 22:00 θα μεταδοθεί από το Αρχείο της Ελληνικής Ραδιοφωνίας η συναυλία προς τιμήν του Μίκη Θεοδωράκη, που πραγματοποιήθηκε στην Πάτρα στις 19 Οκτωβρίου 1997 υπό τον τίτλο «Θάλασσα και Τέχνη», με τον ίδιο παρόντα. Στη συναυλία είχαν τραγουδήσει ο Γιώργος Νταλάρας, ο Γεράσιμος Ανδρεάτος, η Σωτηρία Λεονάρδου, ο Κώστας Μακεδόνας, η Αφροδίτη Μάνου και στο τέλος ο ίδιος ο συνθέτης. Τη βραδιά άνοιξε η Παιδική Χορωδία του Δημήτρη Τυπάλδου.
Δεύτερο Πρόγραμμα 103,7 και 102,9 Live Streaming: webradio.ert.gr/deftero
