«Μετά από χρόνια αναγκαίας περιπλάνησης σε χαραγμένα ήδη μονοπάτια, τώρα ιχνηλατώ τα βήματα μου και χαρτογραφώ τις πλάνες μου και τις εμμονές μου. Αναζητώ τη δροσιά του ίσκιου του ίδιου του σώματός μου» ομολογεί ο Κώστας Τσόκλης στον Τάκη Μαυρωτά. Ο δημιουργός, παρά τα 90 του χρόνια, συναντά ακόμη μία φορά τον αγέραστο εαυτό του στην τέχνη μέσα από την ατομική έκθεση που του αφιερώνουν στο ίδρυμα Β. & Μ. Θεοχαράκη, απέναντι από το Σύνταγμα. Η έκθεση, αν και δεν ανοίγει με κόσμο λόγω της πανδημίας, προσλαμβάνει εορταστικό χαρακτήρα για τα 90χρονα του εικαστικού που έχει χαρεί την αγάπη του φιλότεχνου κοινού στην Ελλάδα και στο εξωτερικό (με 122 κεράκια να απαριθμούν τις εκθέσεις του, το γεγονός συνιστά από μόνο του ένα θαύμα για Έλληνα καλλιτέχνη). Το αφιέρωμα περιλαμβάνει μια σύνοψη από κορυφαία έργα του, πείθοντάς μας ότι η τέχνη του Τσόκλη είναι αδιαμφισβήτητα αχώριστη από τη ζωή του.
Πενήντα πολύτιμα και αντιπροσωπευτικά έργα της εξελικτικής του πορείας, από το 1955 έως πρόσφατα, αποκαλύπτουν το στίγμα των προσωπικών του κατακτήσεων. Η έκθεση ξεκινάει με τα πορτραίτα της μητέρας και του πατέρα του (1955-1957) και συνεχίζει με τα πολυσυζητημένα του έργα «Το σκιάχτρο» (1960), «Ερείπια αρχαίας πόλης» (1960), «Δύο καρέκλες» (1967), «Ένας κουβάς γεμάτος μέρα κι ένας άλλος γεμάτος νύχτα» (1990), «Μικάντο» (1975), «Μαύρες κηλίδες» (2003), «Αξιού 15» (1988), «Κόκκινα δέντρα» (2008), «Λευκός κορμός» (1991), «Μολυβένια σύννεφα» (1988), «Ο αναπαυόμενος οδοιπόρος» (1988), «Γέννεσις» (1992), «Άρτεμις–Κάλι», (1997), «Παραλλαγές κοσμογονίας» (2017), τα πορτραίτα Αλέξανδρου Ιόλα, Hλία Πετρόπουλου και της συζύγου του Ελένης (1995) μεταξύ των άλλων.
Ο ίδιος, μιλώντας γι’ αυτή την πορεία, μου είχε εξομολογηθεί μόλις πριν από ένα μήνα: «Η ζωή μου δεν είναι παρά μια παραλλαγή της ζωής των άλλων. Της δικιάς σου ζωής. Τίποτα το συνταρακτικό ή το παράξενο. Αγάπησα και αγαπήθηκα, αδίκησα και αδικήθηκα, πλήρωσα και πληρώθηκα, έκανα τέχνη για τους άλλους και χάρηκα τη δική τους τέχνη… Παραπονιέμαι γιατί κάποια έργα που θεωρώ χρήσιμα για την ιστορία του ανθρώπου, έργα διαχρονικά και ωραία, αντί να τα φτιάξω εγώ, τα έφτιαξε κάποιος άλλος. Αυτά είναι έργα δικά μου. Η δημιουργία τους μου ανήκει. Τα θέλω, τα διεκδικώ. Ποιος, πότε θα με δικαιώσει; Λυπάμαι επίσης, για κάποια έργα ή για κάποιες πράξεις καλλιτεχνικές, που δεν έκανα την ώρα που έπρεπε, (ενώ τα είχα αποφασίσει) γιατί αφέθηκα να αποθαρρυνθώ από τις προστατευτικές συμβουλές αγαπημένων μου προσώπων. Λίγα όμως ελάχιστα, θα μπορούσαν όμως να μου έχουν αλλάξει πορεία».
Γι’ αυτή τη γεμάτη από τέχνη ζωή, ο επιμελητής της έκθεσης Τάκης Μαυρωτάς σημειώνει: «Η εικαστική δημιουργία, εδώ και αρκετές δεκαετίες, φωτίζεται από το διεισδυτικό του πνεύμα. Η οπτική του έχεις την πεποίθηση ότι βυθίζεται στο μέλλον και η δράση του ότι προχωρά με ταχύ ρυθμό, ιδέα προς ιδέα, χωρίς το ένα έργο του να αναιρεί το άλλο. Έτσι, κατάφερε να μετατρέψει τις σκέψεις του σε αισθητικές ιδέες. Μεγάλη τέχνη γνωρίζει ότι σημαίνει ολοκληρωμένη έκφραση. Η αλήθεια αποκαλύπτεται, με μέσα αυστηρά αισθητικά, σαν ένα ατέρμονο αστραφτοβόλημα, ξεκινώντας από τα πορτρέτα των γονέων του, για να συνεχίσει στις αφηρημένες διατυπώσεις, τις αταξίδευτες θάλασσες, τα καθρεφτένια φεγγάρια, τα πυρακτωμένα δέντρα, τα μολυβένια σύννεφα και τις ερωτικές συνθέσεις, έως το εντυπωσιακό πορτρέτο της συζύγου του Ελένης και την είσοδο του σπιτιού του, στην οδό Αξιού 15, στους Θρακομακεδόνες, του καταφυγίου της δημιουργικής του δράσης, μεταξύ των άλλων αντιπροσωπευτικών του έργων. Και, όπως έγραφα, παλαιότερα, στον κατάλογο της έκθεσης C. Tsoclis Αποτυπώματα πορείας: «Ο Σωκράτης στο τέλος της Απολογίας λέει: Ποιος πάει για το καλύτερο, ο Θεός το ξέρει». Ο Τσόκλης, στο πέρασμα του χρόνου, μένει πιστός στην αδιάσπαστη πορεία της έμπνευσής του και ακριβέστερα της ίδιας της ανανεωτικής του δράσης. Παραμένει πιστός στο συνεχή του αγώνα, να δώσει νέα μορφή και νόημα στον κόσμο των εικόνων του.
Ο Κώστας Τσόκλης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1930. Αποφοίτησε από την Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών το 1954 και σπούδασε στη Ρώμη με υποτροφία του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών. Από το 1960 έως το 1985 έζησε στο Παρίσι, όπου μέσω της Γκαλερί Ιleana Sonnabend έγινε γνωστός με τα προοπτικά του «Αντικείμενα-Καταστάσεις». Το 1986 εκπροσώπησε την Ελλάδα στην Μπιενάλε της Βενετίας, όπου παρουσίασε τη «ζωντανή ζωγραφική» (living painting), που συνδυάζει τη ζωγραφική με τη βιντεο-προβολή. Έχει πραγματοποιήσει μόνιμες εικαστικές επεμβάσεις σε δημόσιους χώρους, όπως το «Υπόγειο Πάρκο» που βρίσκεται στο Μετρό της Αθήνας, ο «Πύθωνας» που βρίσκεται στο Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών, η «Γένεση» στη Fattoria di Celle στην Ιταλία, ή πρόσκαιρες, όπως στην Πλάκα της Αθήνας, στο χωριό Μοναστήρια της Τήνου, καθώς και στην εικαστική-κοινωνική παρέμβαση στη Σπιναλόγκα της Κρήτης, το 2012 και πολλές άλλες. Έχει πραγματοποιήσει πάνω από 120 ατομικές εκθέσεις σε Μουσεία και αίθουσες Τέχνης στην Ελλάδα και το εξωτερικό και έργα του βρίσκονται σε μουσεία και μεγάλες συλλογές. Το 2003 βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών, ενώ το 2004 ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας του απένειμε τον Χρυσό Σταυρό του Τάγματος του Φοίνικος. Τον Μάιο του 2011 εγκαινιάστηκε στον Κάμπο της Τήνου το Δημοτικό Μουσείο Κώστα Τσόκλη.
Την έκθεση συνοδεύει ομότιτλος δίγλωσσος κατάλογος με χαιρετισμό του Προέδρου του Ιδρύματος Β. & Μ. Θεοχαράκη, κ. Βασίλη Θεοχαράκη, και κείμενα του Τάκη Μαυρωτά, Διευθυντή Εικαστικού Προγράμματος του Ιδρύματος Β. & Μ. Θεοχαράκη, και της Χρυσάνθης Κουτσουράκη, Διευθύντριας του Δημοτικού Ιδρύματος-Μουσείου Κώστα Τσόκλη.
Κώστας Τσόκλης Ζωγραφική Όρια και υπερβάσεις. Επιμέλεια: Τάκης Μαυρωτάς. Διάρκεια έκθεσης έως 8 Νοεμβρίου 2020. Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα-Κυριακή 10:00-18:00
