Όλο και περισσότερο ακούμε όλοι γύρω μας πως οι νέοι δεν ενδιαφέρονται για την κοινωνική ασφάλιση και θεωρούν δεδομένο πως οι ίδιοι δεν θα καταφέρουν ποτέ να πάρουν σύνταξη.
Έχουν δίκιο άραγε; Η αλήθεια είναι πως οι σημερινοί νέοι ξεκίνησαν να ενηλικιώνονται και να εισέρχονται στην αγορά εργασίας μέσα σε εξαιρετικά δυσμενείς συνθήκες. Η χώρα βρέθηκε ένα βήμα πριν την χρεωκοπία, η ανεργία εκτινάχθηκε, οι μισθοί και οι συντάξεις μειώθηκαν και πολλές κοινωνικές και πολιτικές σταθερές καταρρίφθηκαν.
Κατά τη διάρκεια της δεκαετούς οικονομικής κρίσης, οι ειδήσεις για τους νέους εργαζόμενους και το μέλλον τους μόνο δυσάρεστες ήταν. Η χώρα βρισκόταν σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και η απόλυτη προτεραιότητα ήταν η στοιχειώδης σταθεροποίηση της δημοσιονομικής κατάστασης.
Για πρώτη φορά στην Ελλάδα μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, σταμάτησε να εκπέμπεται το μήνυμα ότι οι επόμενες γενιές θα απολαύσουν ένα καλύτερο μέλλον.
Λίγο πριν την οριστική έξοδο από αυτή τη δυσμενή συνθήκη, εμφανίστηκε η πανδημία που ενάμιση χρόνο τώρα δοκιμάζει τις αντοχές της παγκόσμιας οικονομίας. Η χώρα μας όλη αυτή την περίοδο κατέβαλλε μια τεράστια προσπάθεια να προστατεύσει τις επιχειρήσεις και τους εργαζόμενους, ώστε να μπορέσει να τηρηθεί η κυβερνητική υπόσχεση για την επανεκκίνηση της οικονομίας.
Το υπουργείο Εργασίας συγκεκριμένα, διοχέτευσε πάνω από 7 δις σε διάφορες δράσεις για να περισώσει όσες περισσότερες θέσεις εργασίας μπορούσε.
Η κυβερνητική στρατηγική όμως δεν μπορεί να περιορίζεται μόνο στη διαχείριση των τρεχόντων ζητημάτων. Η χώρα δυστυχώς έχει πληρώσει πολύ ακριβά την άρνηση της να διαχειριστεί την πραγματικότητα και να βρει τη θέση της μέσα στο σύγχρονο και εξαιρετικά πολύπλοκο είναι η αλήθεια σύγχρονο κόσμο.
Σήμερα, για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια, ανακοινώνεται ένα καλό νέο για τους νέους. Ένα σχέδιο που απευθύνεται αποκλειστικά σε αυτούς και το μέλλον τους. Είναι η μεταρρύθμιση της επικουρικής ασφάλισης στη χώρα.
Με το νομοσχέδιο που ετοιμάζεται, διασφαλίζεται το δικαίωμα των νέων στην συνταξιοδότηση. Στο ασφαλιστικό μας σύστημα, οι εισφορές των σημερινών εργαζόμενων χρηματοδοτούν τις σημερινές συντάξεις.
Το διανεμητικό αυτό σύστημα δουλεύει πολύ καλά όταν είναι πολλοί οι εργαζόμενοι και λίγοι οι συνταξιούχοι. Η συνθήκη όμως αυτή δεν ισχύει πια ούτε στη χώρα μας, ούτε στις υπόλοιπες χώρες του ανεπτυγμένου κόσμου. Ζούμε πολύ περισσότερο και γεννάμε πολύ λιγότερο.
Η ανισορροπία αυτή που προκύπτει στο σύστημα, εξαιτίας της δημογραφικής γήρανσης, δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με πολιτικές που καταπολεμούν την υπογεννητικότητα, μέσω π.χ. δράσεων στήριξης προς τους νέους γονείς.
Οι πολιτικές αυτές είναι απαραίτητες για τους ανθρώπους που θέλουν να κάνουν παιδιά, δεν λύνουν όμως το πρόβλημα. Οι νέοι εξακολουθούν να επωμίζονται δυσανάλογα βάρη σε σχέση με τη στήριξη που υποχρεώνονται να προσφέρουν στο συνταξιοδοτικό σύστημα.
Τι μπορεί να γίνει λοιπόν; Να απεμπλακούν από αυτόν τον φαύλο κύκλο και να δημιουργηθεί ένα ξεχωριστό ταμείο, ένας ατομικός λογαριασμός για κάθε έναν από αυτούς. Ο λογαριασμός αυτός θα περιέχει τις εισφορές της επικουρικής τους ασφάλισης, οι οποίες θα επενδύονται με αυστηρούς κανόνες διαφάνειας και ελέγχου με αποτέλεσμα το σωρευμένο κεφάλαιο συνεχώς να μεγαλώνει.
Η διαχείριση της επικουρικής ασφάλισης με αυτόν τον τρόπο, με την κεφαλαιοποίηση της δηλαδή, δεν είναι κάτι καινούριο για την Ευρώπη. Χώρες των οποίων τα κοινωνικά κράτη θαυμάζουμε, όπως είναι η Σουηδία, εφαρμόζουν αυτό το μοντέλο εδώ και 25 χρόνια με θεαματικά αποτελέσματα για τους ασφαλισμένους.
Δεν αμφισβητείται από κανέναν ότι οι νέοι της χώρας καλούνται πράγματι να ζήσουν και να εργαστούν σε ένα ανασφαλές οικονομικά περιβάλλον, με πολλές βεβαιότητες του παρελθόντος να έχουν εξαλειφθεί. Είναι χρέος λοιπόν της πολιτείας να τους πείσει μέσω της υιοθέτησης συγκεκριμένων πολιτικών ότι η κοινωνική ασφάλιση έχει χώρο και για τη νέα γενιά.
Η ανασφάλιστη εργασία, που προτιμάται από κάποιους καθώς αυξάνει ευκαιριακά το τρέχον εισόδημα, δεν μπορεί να αποτελεί επιλογή των νέων εργαζόμενων. Οι εισφορές της επικουρικής που θα τους παρακρατούνται, θα φέρουν πια το όνομα τους και δεν θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για οτιδήποτε άλλο πέρα από την καταβολή της δικής τους επικουρικής σύνταξης.
Είναι πολύ σημαντικό να πεισθούν οι νέοι εργαζόμενοι ότι κοινωνική ασφάλιση δεν σημαίνει μόνο κρατήσεις από τον μισθό για την πληρωμή των σημερινών συνταξιούχων. Αυτή τη φορά σημαίνει προσωπική αποταμίευση και κρατική μέριμνα για το μέλλον τους.
* Η Στέλλα Βαρνά είναι Πολιτικός Επιστήμων, Επιστημονική Συνεργάτης του Υφ. Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων
