Η ιστορία παίζει περίεργα παιχνίδια. Άλλοι κερδίζουν την υστεροφημία αφήνοντας έργο, άλλοι απλώς… το όνομά τους. Πριν από περίπου 1100 χρόνια, πιθανότατα τον 9ο αιώνα, ένας βαριεστημένος Βίκινγκ – αν δεν ήταν φιλόδοξος γκραφιτάς -, με το όνομα Χαλβντάν χάραξε το όνομά του σε μαρμάρινη πλάκα της Αγίας Σοφίας.
«Ο Χαλβντάν ήταν εδώ» αναγράφεται στο αρχαίο ρουνικό αλφάβητο που χρησιμοποιούσαν οι βορειοευρωπαίοι. Είναι πραγματικά αξιοθαύμαστο ότι αυτό το σκαλιστό κείμενο επέζησε στους αιώνες. Μπορεί να φανταστεί κανείς με τι λύσσα το χάραξε ο δημιουργός, ξεφεύγοντας μάλιστα από την αντίληψη των πιστών! Για πολλά χρόνια δεν το είχε πάρει κανείς είδηση, καθώς οι ερευνητές θεωρούσαν ότι είναι τυχαίες ρωγμές που προκλήθηκαν από την φθορά του χρόνου ή από κακοτεχνία. Μια έρευνα όμως που έγινε το 1964, έδειξε ότι πρόκειται για επιγραφή που μας έρχεται από το χέρι ενός Νορβηγού.
Εύλογα λοιπόν προκύπτει το ερώτημα: ποιος ήταν ο Χαλβντάν; Υπάρχουν δύο υποθέσεις για την ταυτότητα του «καλλιτέχνη». Η επικρατέστερη μιλάει για ένα γενναίο πολέμαρχο και διοικητή των Βίκινγκ που ζούσε στο Αρχιπέλαγος Lotofen, της σημερινής Νορβηγίας. Ο Χαλβντάν φέρεται να ταξίδεψε στην Κωνσταντινούπολη ή Miklağård, όπως την αποκαλούσαν, για να προσφέρει τις υπηρεσίες του ως μισθοφόρος στη Βαράγγειο φρουρά. Αυτή ήταν μια επίλεκτη μονάδα του Βυζαντινού στρατού, από τον 9ο μέχρι τον 14ο αιώνα, τα μέλη των οποίων υπηρετούσαν ως προσωπική φρουρά των Βυζαντινών Αυτοκρατόρων. Η σύνθεσή της αποτελούνταν κυρίως από Γερμανικά φύλα, Αγγλοσάξονες και βέβαια Σκανδιναβούς, καθώς το τάγμα συστάθηκε περίπου 200 χρόνια μέσα στην περίοδο των Βίκινγκ. Ο Χαλβντάν, παρά την πίστη του στο στέμμα, δεν ήταν Χριστιανός κι άφησε την λειτουργία για να χαράξει το όνομά του σε μια μαρμάρινη πλάκα στο επάνω διάζωμα της Αγίας Σοφίας.
Μια άλλη θεωρία υποστηρίζει ότι πρόκειται για Σκανδιναβό προσκυνητή ή για έμπορο που επισκέφθηκε την Αγία Σοφία τον 9ο αιώνα και χάραξε το όνομά του στη μαρμάρινη πλάκα. Ακόμη κι αν δεχτούμε ότι ήταν έμπορος και ήθελε απλώς να χασομερήσει, η ιδέα του προσκυνητή που χαράζει το όνομά του σε ένα τόσο σημαντικό ναό φέρνει περισσότερο σε σενάριο των Μόντι Πάιθον και δεν γίνεται εύκολα πιστευτή.
Γεγονός είναι ότι παρόμοιες σκαλιστές επιγραφές, όχι σε ένα αλλά σε διάφορα μέρη της Αγίας Σοφίας, βρέθηκαν σχετικά πρόσφατα. Το 2016, η Ρωσίδα ερευνήτρια Elena A. Melnikova στην Ακαδημία Επιστημών της Μόσχας, επισκέφθηκε το μνημείο προκειμένου να βρει κυριλλικές επιγραφές, ωστόσο σκόνταψε σε κάτι εντελώς διαφορετικό. Η Melnikova ανακάλυψε μια γραμμή 27 εκατοστών, πάλι στην αρχαία Νορβηγική γλώσσα σε ένα μαρμάρινο περβάζι του πρώτου ορόφου: « a͡rịṇba͡rþrr͡aṣṭruna͡rþasi (Arinbárðr rеist Rúnar), το οποίο μεταφράζεται σε «ο Arinbárðr χάραξε τους ρούνες» . Οι συγκεκριμένοι ρούνοι ή ρούνες (τα παλαιότερα ιερά κείμενα στη σκανδιναβική γλώσσα) χρονολογούνται είτε στο δεύτερο μισό του 11ου είτε στο πρώτο μισό του 12ου αιώνα πιθανότατα σκαλισμένοι, σύμφωνα με την ερευνήτρια, από σκανδιναβό που πέρασε από την Πόλη.
