Το βράδυ της 8ης προς 9η Μαΐου 1945 η Ναζιστική Γερμανία επισήμως παραδόθηκε και έτσι τελείωσε ο εφιάλτης του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Για την τότε Σοβιετική Ένωση και βεβαίως για τη διάδοχό της Ρωσική Ομοσπονδία η 9η Μαΐου είναι η «Ημέρα της Νίκης». Είναι η πιο σπουδαία ημέρα για μια χώρα που έχασε 27 εκατομμύρια πολίτες και της οποίας η συμβολή στη συντριβή του ναζισμού και του φασισμού είναι ανυπολόγιστη. Ο συμβολισμός και η ιστορική σημασία της «Ημέρας της Νίκης» για τη ρωσική εθνική συνείδηση είναι τεράστια.
Υπό το καθεστώς Πούτιν ο ετήσιος εορτασμός έχει καταστεί ο κεντρικός άξονας μιας νέας ή καλύτερα ανανεωμένης ρωσικής εθνικής ιδέας βασισμένης σε έναν σκληρό εθνικιστικό αφήγημα και μιας αντίληψης ότι η Ρωσία είναι μία χώρα αδικημένη από την ιστορία, από τις ηγεσίες της και υπό πολιορκία από εχθρούς και μία Δύση που την απειλή και τη θέλει γονατισμένη.
Αυτή τη χρονιά, ο σημερινός εορτασμός έχει αποκτήσει ακόμη μεγαλύτερη σημασία. Πρωτίστως χρησιμοποιείται ως πηγή νομιμοποίησης για την εισβολή και την άσκηση βίας στην Ουκρανία. Την ίδια στιγμή, έχει ήδη ενταχθεί στη «μυθολογία» του πολέμου που έχει εξαπολύσει η Ρωσία κατά της Ουκρανίας. Μιας μυθολογίας που την τροφοδοτούν εξίσου το καθεστώς της Μόσχας και η σχετική συζήτηση στη Δύση.
Η συζήτηση αυτή ξεκίνησε από την «προσδοκία» ότι η «Ημέρα της Νίκης» θα μπορούσε να είναι η διέξοδος του προέδρου Πούτιν. Μία ευκαιρία να παρουσιάσει και να επιβάλει ένα αποκλειστικό αφήγημα για τη μεγάλη ρωσική νίκη κατά των Ουκρανών Ναζί και να ανακοινώσει το τέλος της «επιχείρησης αποναζιστικοποίησης». Οι εξελίξεις στα μέτωπα του πολέμου δεν επιτρέπουν κάτι τέτοιο.
Η αδυναμία μιας γρήγορης επικράτησης και η προφανής στρατηγική αμηχανία γεννά πίεση και στο καθεστώς Πούτιν για μια νέα «εκλογίκευση» αλλά και στη ρωσική στρατιωτική ηγεσία για μια «τελική έφοδο» χωρίς περιορισμούς και αναστολές. Έτσι γεννήθηκε το επόμενο σενάριο που έχει να κάνει με το ενδεχόμενο η επέτειος να χρησιμοποιηθεί από τον Πρόεδρο Πούτιν για την κήρυξη ενός ολοκληρωτικού πολέμου με στόχο την τελική νίκη όπως το 1945. Αυτό το ενδεχόμενο απορρίπτεται επισήμως, αν και οι ρωσικές διαψεύσεις δεν απολαμβάνουν μεγάλης αξιοπιστίας.
Ένα είναι σίγουρο: ότι η Μόσχα έχει δει τη στρατηγική της να εξαερώνεται ότι κι αν επιτύχει το επόμενο διάστημα στο πεδίο της μάχης. Και την ίδια στιγμή, ο εορτασμός τη νίκη κατά του ναζισμού έχει ήδη σημαδευτεί ανεξίτηλα από το αίμα χιλιάδων νεκρών και τον ξεριζωμό εκατομμυρίων αθώων. Για τη Ρωσία και την Ουκρανία ίσως είναι η ημέρα της μαρμότας. Ο χειμώνας του πολέμου θα συνεχιστεί.
* Ο Κώστας Υφαντής, Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και Διευθυντής του ΙΔΙΣ
