Της Αγγελικής Κώττη
Επενδύσεις στον «αέρα», καθυστερήσεις σε έργα, απειλές για προσφυγές στα δικαστήρια. Προστασία των αρχαιοτήτων τα ονομάζει ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για μια προσπάθεια επιβολής της λογικής πως οι αρχαιολόγοι είναι κράτος εν κράτει, ενεργούν όπως θέλουν και δεν είναι υποχρεωμένοι να συνεργαστούν με κανέναν. Τα τελευταία χρόνια, ο Σύλλογος των αρχαιολόγων που εργάζονται στο υπουργείο Πολιτισμού κάνει ό,τι μπορεί για να είναι ένα ακόμα σωματείο και όχι ένα σωματείο πρωτίστως επιστημονικό.
Η Αρχαιολογική Υπηρεσία του υπουργείου Πολιτισμού είναι η μακροβιότερη υπηρεσία του ελληνικού δημοσίου. Επιφορτισμένη με την προστασία των αρχαιοτήτων, πράξη που κατοχυρώνεται από το Σύνταγμα, επιτελεί τα καθήκοντά της με αυστηρότητα. Ενίοτε και με υπερβολές. Όσο περνούν τα χρόνια όμως, κι εκείνη αλλάζει αντιλήψεις και πρακτικές. Σε αντίθεση με την συνδικαλιστική ηγεσία της, που τα τελευταία χρόνια γίνεται ολοένα και πιο δογματική, οδηγώντας την αρχαιολογική υπηρεσία σε περιπέτειες.
Επένδυση στο Ελληνικό; Να προηγηθεί κήρυξη του χώρου, λέει ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων. Ανακοινώσεις, δελτία Τύπου, παραστάσεις στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, μέχρι και στάση εργασίας προχθές. Τι να κηρυχθεί; Περίπου τα μισά από 6,5 τετραγωνικά χιλιόμετρα, στα οποία υπάρχουν 13 σημεία με διάσπαρτες αρχαιότητες. Μόνο 13 αρχαιότητες (κυρίως τάφοι) σε μια τεράστια έκταση. Ηλίου φαεινότερον πως με τόσο ισχνά αποτελέσματα, καμία κήρυξη δεν θα σταθεί. Θα καταπέσει αμέσως στο ΣτΕ.
Κι όμως. Αυτό προτείνει η αρμόδια εφορεία αρχαιοτήτων και υιοθετεί ο Σύλλογος. Η κήρυξη της μισής έκτασης προτείνεται γιατί εκεί έχουν εντοπιστεί αρχαιότητες- εντελώς αραιές όπως είδαμε. Αν εντοπιστούν και στην άλλη μισή, προφανώς, και ας μη το λέει κανείς, θα προταθεί νέα κήρυξη και θα ξεκινήσει νέα διελκυστίνδα.
Η προστασία των αρχαιοτήτων είναι απαραίτητη, αλλά μπορεί να επιτευχθεί με πολλούς τρόπους. Όμως, προχθές στη συζήτηση του θέματος για το Ελληνικό στο ΚΑΣ, επανερχόταν επιμελώς η συζήτηση στην κήρυξη αρχαιολογικών ζωνών. Οι εισηγήσεις των αρμόδιων αρχαιολογικών διευθύνσεων έλυναν το θέμα της προστασίας με τον καλύτερο τρόπο. Αλλά, η πλευρά που ήθελε κήρυξη, δεν έλεγε να το βάλει κάτω. Με αποτέλεσμα, να φτάσουμε στο «από μηχανής» μεταμεσονύκτιο τηλεφώνημα που οδήγησε στη διακοπή της συνεδρίασης. Και στην αγωνία για το πώς θα τελειώσει το θέμα αυτό. Για πολλοστή φορά, δυστυχώς.
Επί κυβερνήσεως ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ τα αιτήματα του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων συνήθως υιοθετούνται από το υπουργείο. Μόλις ζήτησε ο ΣΕΑ κήρυξη όλης της επένδυσης στο Αφάντου της Ρόδου, το ΚΑΣ έσπευσε. Αποτέλεσμα; Διετής καθυστέρηση της επένδυσης και αμφιβολίες για το αν τελικά θα γίνει.
Αυστηρότητα και ταχύτητα ως προς την κήρυξη της έκτασης, με πρόταση της σημερινής προέδρου του ΣΕΑ. Η ίδια εφορεία αρχαιοτήτων, ωστόσο, δεν δείχνει την ίδια ταχύτητα όταν πρόκειται για τα κτήρια της Μεσαιωνικής Πόλης της Ρόδου που ανήκουν στο υπουργείο Πολιτισμού. Εργαζόμενοι νυν και πρώην κατοικούν σε αρκετά από αυτά, πληρώνοντας συμβολικά ενοίκια των 30 ή 40 ευρώ. Από τα 219 ακίνητα που διαχειρίζεται το Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων, εισπράττει λιγότερο από μισό εκατομμύριο ευρώ σε ετήσια βάση, όπως έχει επανειλημμένα αναφερθεί στη Βουλή. Σε μια περιοχή που τα ενοίκια είναι πανάκριβα.
Ο έλεγχος της αρχαιολογικής υπηρεσίας στην Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου, όπως και ο ανάλογος έλεγχος στη Μονεμβασία, είναι ασφυκτικός και ξεπερασμένος για την εποχή μας. Για να είναι αποτελεσματικός και να αποκλείεται ο υποκειμενικός παράγοντας, πρέπει να αλλάξουν τα κριτήρια. Διότι έτσι και ο πολίτης ζημιώνεται, που πρέπει να διεξέλθει μια απίστευτη γραφειοκρατία και το ίδιο το υπουργείο που δεν έχει το αποτέλεσμα που πρέπει. (Κλείνει η παρένθεση της Ρόδου). Ανοίγουν πολλές ακόμη: του σταθμού Βενιζέλου στο Μετρό Θεσσαλονίκης, όπου λόγω εμμονών σημειώνονται καθυστερήσεις και αύξηση κόστους. Των Σκουριών Χαλκιδικής, όπου ενώ τα αρχαία δεν είναι τόσα ώστε να γίνει κήρυξη, αλλά μπορούν να μεταφερθούν, σημειώνεται η μία μετά την άλλη καθυστέρηση λήψης απόφασης από το ΚΑΣ. Της Πύλου. Και άλλων ακόμα.
Ποιος πρέπει να κρατά τις ισορροπίες και να βάζει φρένο στα σωματεία όταν απαιτείται; Ο πολιτικός προϊστάμενός τους, ο εκάστοτε γενικός γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού. Ο οποίος οφείλει να φροντίζει να έχουν οι υπηρεσίες επαφή με την κοινωνία. Να προστατεύουν τις αρχαιότητες όπως πρέπει αλλά να μην προσπαθούν να εφαρμόσουν τις αντιλήψεις, τις εμμονές και ενίοτε τις ιδεοληψίες τους. Η νυν πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟΑ φαίνεται πως έχει άλλη αντίληψη. Με αποτέλεσμα, το υπουργείο να μοιάζει σαν να κυβερνάται από κάποιες συνδικαλιστικές παρατάξεις. Τα αιτήματά τους υιοθετούνται ασμένως και, όπως είναι φυσικό, με αυτό τον τρόπο ολοένα πολλαπλασιάζονται. Αν δεν συμφωνούν με την πολιτική της κυβέρνησης, τόσο το χειρότερο για την κυβέρνηση. Στο κάτω- κάτω, ας πρόσεχε.
