Του Γιάννη Παλιούρη
«Η επιστήμη του σήμερα είναι η τεχνολογία του αύριο», υποστήριζε με θέρμη ο Έντουαρντ Τέλερ, ο «πατέρας» της βόμβας υδρογόνου και ένας από τους επιφανέστερους θεωρητικούς Φυσικούς του 20ου αιώνα. Αυτό που ήθελε να πει ο Τέλερ ήταν ότι αν δεν ερευνάς, αν δεν κάνεις επιστήμη σήμερα, δεν θα έχεις την τεχνολογία που χρειάζεται για να ηγηθείς αύριο. Γι' αυτό αν και συχνά «μετράμε» την παγκόσμια κούρσα που διεξάγεται στον τεχνολογικό στίβο, ξεχνάμε ότι αυτή δεν είναι παρά η αντανάκλαση ενός σκληρού επιστημονικού αγώνα. Ποιος προηγείται σε αυτόν τον αγώνα, όμως; Αν τα στοιχεία που ανακοίνωσε προ ημερών το Εθνικό Ίδρυμα Επιστημών των ΗΠΑ (National Science Foundation - NSF) είναι ακριβή, τότε η Κίνα είναι με διαφορά ο παγκόσμιος η ηγέτης στις επιστημονικές δημοσιεύσεις.
Το 2018 δημοσιεύτηκαν συνολικά 2.555.959 επιστημονικά και τεχνικά άρθρα σε όλο τον κόσμο, μια σημαντική αύξηση από τα 1.755.850 που καταγράφηκαν πριν από μια δεκαετία. Τα στοιχεία δείχνουν ότι το παγκόσμιο προϊόν έρευνας αυξάνεται με μέσο ετήσιο ρυθμό της τάξης του 4% τα τελευταία δέκα χρόνια, ενώ ο ρυθμός επιστημονικής παραγωγής της Κίνας εμφανίζεται διπλάσιος από τον παγκόσμιο μέσο όρο. Έτσι ενώ οι ΗΠΑ ηγούνταν των επιστημονικών δημοσιεύσεων το 2008, πλέον η σκυτάλη έχει περάσει στο Πεκίνο.
Πιο συγκεκριμένα, το 2008 οι ερευνητές από τις ΗΠΑ δημοσίευσαν 394.979 αξιολογημένα άρθρα σε επιστημονικές επιθεωρήσεις έναντι των 249.049 των Κινέζων συναδέλφων τους. Μια δεκαετία αργότερα η κατάσταση έχει αντιστραφεί πλήρως, με τους Κινέζους ερευνητές να δημοσιεύουν 528.263 άρθρα, έναντι 422.808 των Αμερικανών. Στην τρίτη θέση φιγουράρει η επιστημονική παραγωγή της Ινδίας, με 135.788 δημοσιεύσεις. Στην Ευρώπη πρωταθλητές αναδεικνύονται οι ερευνητές με έδρα τη Γερμανία και 104.396 δημοσιεύσεις το 2018.
Ωστόσο ο αριθμός των επιστημονικών άρθρων που παρήχθησαν το 2018 αθροιστικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση ανήλθε σε 622.000, που αντιστοιχεί σχεδόν στο ένα τέταρτο του παγκόσμιου συνόλου. Η Κίνα έφθασε το 20,67%, ενώ οι ΗΠΑ στο 16,54%. Τα δύο πιο εντυπωσιακό ευρήματα που προκύπτουν από τα στοιχεία του NSF είναι ότι το Ιράν διαθέτει μια αξιόλογη παραγωγή επιστημονικών δημοσιεύσεων καθώς και η παντελής, σχεδόν, αδιαφορία των ερευνητών σε Κίνα, Ινδία και Ιαπωνία για τις κοινωνικές επιστήμες.
Το Ιράν φιγουράρει στην 15η θέση της παγκόσμιας κατάταξης στις επιστημονικές δημοσιεύσεις, ενώ το σχετικό διάγραμμα δείχνει ότι οι χώρες της Ασίας που εξετάζονται στην έρευνα, δημοσίευσαν ελάχιστα άρθρα κοινωνικών επιστημών, σε σύγκριση με τις ΗΠΑ και την ΕΕ. Αντίστοιχα, Ευρώπη και Αμερική δείχνουν να αδιαφορούν για έναν κρίσιμο τομέα, αυτόν της επιστήμης υλικών.
Συνολικά, οι χώρες με οικονομίες υψηλού εισοδήματος (συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, της ΕΕ και της Ιαπωνίας) δείχνουν «κολλημένες» σε αναιμικούς ρυθμούς επιστημονικής παραγωγής. Αντίθετα, οι χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος έχουν ανοίξει το βήμα τους σε μια προσπάθεια να καλύψουν όχι μόνο το επιστημονικό αλλά και το οικονομικό χάσμα που της χωρίζει από τον ανεπτυγμένο κόσμο.
