Κάποτε ένα παλιό λεωφορείο γεμάτο ανθρώπους και αποσκευές αγκομαχούσε στις απότομες ανηφοριές που ήταν γεμάτες λάσπη και χιόνι, κάνοντας την διαδρομή Ναύπακτος - Άνω Χώρα μέχρι το 1983. Ο «καρνάβαλος» όπως λέγανε το ένδοξο λεωφορείο που κρατούσε για πολλά χρόνια «ζωντανή» την περιοχή, σήμερα πια εκτίθεται κοντά στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, ενώ κάποιες ξεθωριασμένες φωτογραφίες θυμίζουν τις κακουχίες που πέρναγε με τον οδηγό του Κωνσταντίνο Χρυσανθόπουλο (τον θρυλικό Λωρίδα), προκειμένου να μεταφέρει τους κατοίκους με τα εφόδιά τους στα απομακρυσμένα χωριά. Αυτό το λεωφορείο ήταν ο βασικός παράγοντας για να αντέξουν οι κάτοικοι των χωριών την απομόνωση που τους επέβαλλαν τα βουνά.
Σήμερα όμως οι αποστάσεις μίκρυναν, οι δρόμοι ασφαλτοστρώθηκαν, πολλά χωριά άλλαξαν. Το μόνο που δεν άλλαξε είναι η άγρια ομορφιά των βουνών με τα πυκνά ελατοδάση, τις αιχμηρές κορυφές, τα ποτάμια και τα τρεχούμενα νερά, τις πέτρινες βρύσες και το πράσινο ως εκεί που φτάνει το μάτι να συνθέτουν την απόλυτα χειμερινή εικόνα του τόπου. Έλατα, καστανιές, πλατάνια, και οξιές εναλλάσσονται, ενώ οι απότομες κορυφές ξεπετάγονται από παντού με τον δρόμο να συναγωνίζεται σε ευελιξία και μαιάνδρους, τα ποτάμια και τα ρυάκια που συναντά. Αυτές οι εικόνες επαναλαμβάνονται σε όλη την διαδρομή με τις κεραμοσκεπές των χωριών και τα τζάκια που καπνίζουν μοσχοβολώντας το ξύλο που καίγεται, να είναι το μόνο που σπάει την κυριαρχία του πράσινου.
Ανηφορίζοντας προς τα χωριά εμφανίζονται σταδιακά οι κορυφές που σφιχταγκαλιάζουν την περιοχή. Πρώτη και καλύτερη το Κερασοβούνι (1.694 μ.) της μικρής οροσειράς Ομάλια και ακολουθούν Τσονάκι, Καραούλι, Αϊ Γιάννης και Μακρύβαλτο. Ακόμα μακρύτερα εμφανίζονται το Τσακαλάκι (1.714 μ.), Ομάλια (1.612 μ.), Νεραϊδάλωνο (1.708 μ.), Γουλινάς (1.248 μ.), τις οποίες ενώνουν δάση, φαράγγια και ρεματιές δικαιολογώντας τον χαρακτηρισμό «Άλπεις της Ελλάδας» που δίνουν στην περιοχή οι θαυμαστές της.
Στην χώρα των ελάτων
Η διαδρομή ξεκινά από την Ναύπακτο προς Δροσάτο κι αφού περάσετε από την γέφυρα του Μόρνου, σύντομα θα συναντήσετε σε υψόμετρο 650 το χωριό Λιμνίτσα. Οδηγώντας στον στενό, γεμάτο στροφές ασφάλτινο δρόμο προς Ελατού, είχε αρχίσει το ψιλόβροχο. Αντίθετα με την γενική εντύπωση, η βροχή συνήθως βοηθά στην φωτογράφηση φύσης. Εισπνέοντας βαθιά την μυρωδιά του βρεγμένου χώματος και του δάσους, ένιωσα ευχαριστημένος καθώς τα χρώματα θα ζωντανέψουν, τα ρυάκια θα γεμίσουν νερό, ενώ θα υπάρχει και διάχυτο απαλό φως μέσα στα δάση, εξαλείφοντας τις έντονες σκιές.
Φτάνοντας όμως στην Ελατού ο καιρός είχε κάνει ένα μικρό διάλειμμα και ήταν καθαρός, επιτρέποντας όμως από κάποια σημεία, την απρόσκοπτη θέα που φτάνει σχεδόν μέχρι τον Κορινθιακό. Τα έλατα, οι βελανιδιές, τα πλατάνια και τα πουρνάρια αγκαλιάζουν το χωριό από κάθε πλευρά. Μέχρι το 1928 την έλεγαν Ελετσού ή Ελετζού, πιθανόν σλάβικης προέλευσης, που σημαίνει «τόπος ευήλιος». Στην πλατεία δεσπόζει ο ναός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος του 1866, αλλά και το μνημείο των Πεσόντων, ενώ τα πέτρινα σπίτια με τα χαγιάτια συμπληρώνουν την εικόνα του χωριού.
Οι γύρω κορυφές όπως το Κερασοβούνι της μικρής οροσειράς Ομάλια, κλείνουν το ορίζοντα από την βόρεια πλευρά της Ελατούς, ενώ ο ελικοειδής δρόμος συνεχίζει να ανηφορίζει ανάμεσα από πυκνό ελατοδάσος. Ακολουθώντας τον δρόμο κάποια στιγμή από ένα διάσελο εμφανίζεται μακριά, σε κατάφυτη πλαγιά και το πιο ζωντανό χωριό της περιοχής, η Άνω Χώρα ή Άνω Λομποτινά.
Βρίσκεται σε υψόμετρο 1.050 στην πλαγιά της βουνοκορφής Σύρτα (1.460 μ.) με τον ορίζοντα του χωριού να είναι γεμάτος από κορυφές με την ψηλότερη από αυτές να είναι το Τσακαλάκι. Η οικονομία του οικισμού είχε σημαντική ανάπτυξη κατά τον 15ο αι. ενώ μέχρι το 1800 λειτουργούσε η Σχολή Λομποτινάς της οποίας τα έξοδα είχε επωμιστεί η οικογένεια των Καναβαίων οι οποίοι διώχθηκαν εκείνη την χρονιά από τους Τούρκους. Περπατώντας στο στενό δρόμο που διασχίζει την παλιά αγορά του χωριού, θα περάσετε από μαγαζάκια και πέτρινα κτίρια, αλλά και τον επιβλητικό ναό της Αγίας Παρασκευής του 1918 όπου κοντά του εκτίθεται η «μασκότ» του χωριού, ο «καρνάβαλος» όπως λένε το παλιό λεωφορείο που έκανε την διαδρομή Ναύπακτος- Άνω Χώρα.
Το μεγαλύτερο αξιοθέατο της Άνω Χώρας είναι το φυσικό περιβάλλον που την περιβάλλει. Γύρω από το χωριό υπάρχουν δασικοί δρόμοι και μονοπάτια τα οποία διασχίζουν πυκνά δάση από καστανιές, οξιές και σε μεγαλύτερα υψόμετρα από έλατα, τα οποία με τα πόδια ή και με ποδήλατο βουνού μπορεί κάποιος να τα διασχίσει σε μία έως μιάμιση ώρα. Εκεί «χάθηκα» ψάχνοντας την καλή φωτογραφία, αλλά και απολαμβάνοντας την ομορφιά του δάσους με την βροχή να είναι το μόνο που ακουγόταν. Απέναντι από την Άνω Χώρα, στους πρόποδες της οροσειράς Ομάλια και ανάμεσα σε δύο χείμαρρους, βρίσκεται η Κάτω Χώρα η οποία δημιουργήθηκε κατά το 1550. Είναι ήσυχο χωριό το οποίο πνίγεται από τα κέδρα, τα έλατα και τα πλατάνια με την περιοχή Περαλόγγος να είναι η αγαπημένη των επισκεπτών της περιοχής, ενώ υπάρχει και μονοπάτι 45 περίπου λεπτών που την ενώνει με την Άνω Χώρα.
Όμως έπρεπε να κατευθυνθώ και προς το χωριό Αμπελακιώτισσα όπου βρίσκεται το ομώνυμο μοναστήρι. Ακολουθώντας τον στενό δρόμο ο οποίος διασχίζει τοπία άγριας ομορφιάς, μετά περίπου από 13 χιλιόμετρα από την Άνω Χώρα, θα φτάσετε στο χωριό Αμπελακιώτισσα. Βρίσκεται σε υψόμετρο 900 ενώ το παλιό όνομα «Κοζίτσα» σήμαινε στα σλάβικα γιδότοπος. Βρίσκεται μεν ανάμεσα σε δαιδαλώδεις ορεινούς όγκους και απέναντι από τα βουνά Τσεκούρα και Παναγιά, αλλά όλη την προσοχή την τραβά το μοναστήρι.
Τόπος να τον περπατάς
Αφήνοντας πίσω την Άνω Χώρα και ακολουθώντας το μοναδικό δρόμο με βόρεια κατεύθυνση, χώνομαι ακόμα πιο βαθιά στα βουνά. Μετά από περίπου 14 χιλιόμετρα εμφανίζονται τα Κρυονέρια που απλώνει τις γειτονιές του σε ύψος 1100-1250 μέτρα και θεωρείται ότι είναι το χωριό με το μεγαλύτερο υψόμετρο στην ορεινή Ναυπακτία. Το παλιό όνομα του χωριού ήταν Κουτολίστια, ενώ στο κέντρο του, στην λιθόστρωτη πλατεία, δεσπόζει η πετρόκτιστη εκκλησία του Αγ. Γεωργίου. Η θέση «Περγάρι» όπου μπορείτε να πάτε με το όχημά σας ή με τα πόδια, προσφέρει εντυπωσιακή θέα προς την λίμνη του Εύηνου, ενώ ενδιαφέρον παρουσιάζει και το ξωκκλήσι της Παναγιάς.
Όμως τελειώνει ο χρόνος μου στην περιοχή και για το τέλος άφησα την ατραξιόν της Άνω Χώρας, τον καταρράκτη Τσούρνα. Το μονοπάτι ξεκινά 50 μέτρα μετά το ξενοδοχείο Crystal. Τα πρώτα 500 μέτρα είναι απότομα και κατηφορικά ανάμεσα σε οξιές, έλατα και λίγα πλατάνια ενώ τα βράχια και τα μικρά αναχώματα είναι σκεπασμένα με βρύα, λειχήνες και φτέρες αφήνοντας λίγο χώμα να φανεί μόνο πάνω στο μονοπάτι. Ο καταρράκτης Τσούρνα σύντομα εμφανίζεται χαμηλότερα ορμητικός (να ?ναι καλά οι βροχές των προηγούμενων ημερών), με το νερό να πετάγεται από τα 10 μέτρα περίπου ανάμεσα σε βράχια και δέντρα σχηματίζοντας μικρότερους καταρράκτες.
Ο ήλιος δεν φτάνει εύκολα εδώ κάτω. Όμως το ευδιάκριτο μονοπάτι συνεχίζει και ακολουθεί κυκλική διαδρομή περίπου 3 χιλιομέτρων μέσα σε πυκνό δάσος πριν καταλήξει πάλι στην Άνω Χώρα, κλείνοντας έτσι και τον δικό μου κύκλο στην περιοχή.
Αξίζει να δείτε:
Το Μοναστήρι της Παναγίας της Αμπελακιώτισσας (ή μονή Κοζίτσης)
Ιδρύθηκε το 1455 όταν, όπως λέει η παράδοση, ένας βοσκός από το χωριό βρήκε την εικόνα της Θεοτόκου κάτω από ένα δέντρο που σώζεται ακόμα και σήμερα. Η εικόνα αυτή προερχόταν από το χωριό Αμπελάκια Θεσσαλίας το οποίο λεηλάτησαν οι Οθωμανοί μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης. Ο πρώτος ναός χτίστηκε το 1456, ενώ κατά τα χρόνια της επανάστασης το Μοναστήρι υπήρξε κρησφύγετο οπλαρχηγών και καταφύγιο για τα γυναικόπαιδα μετά την πτώση του Μεσολογγίου.
Σήμερα το Μοναστήρι φροντίζει αφού άφησε τα εγκόσμια (υπάλληλος του υπουργείου Οικονομικών), ο ηγούμενος Πολύκαρπος. Αξίζει να προσέξετε τις χρωματιστές παραστάσεις στις πλευρές του ναού, αλλά και τα ιερά κειμήλια όπως είναι η εικόνα της Παναγίας, και το χέρι του Αγίου Πολυκάρπου.
Το φαράγγι του Κάκκαβου,
Από την Άνω Χώρα ξεκινά μονοπάτι για το φαράγγι του Κάκκαβου, το οποίο μετά από 2,5-3 ώρες θα σας οδηγήσει στην Αμπελακιώτισσα. Καλό όμως είναι να ρωτήσετε για την κατάσταση του μονοπατιού πριν αποφασίσετε να κάνετε την διαδρομή Σας προτείνω να κάνετε έστω και μισή ώρα περπάτημα, θα το απολαύστε καθώς θα κινείστε ανάμεσα στα έλατα τις καστανιές, τους κέδρους και τα πουρνάρια.
Την μονή του Αγίου Δημητρίου
Βρίσκεται στην θέση «Σέλπερη» 7 χιλιόμετρα περίπου από τα Κρυονέρια. Ιδρύθηκε το 1805 και έπαιξε σημαντικό ρόλο κατά την επανάσταση του ΄21, ενώ το 1819 ανακηρύχθηκε Πατριαρχικό και Σταυροπηγιακό. Σήμερα το καθολικό του βρίσκεται σε σχετικά καλή κατάσταση.
Info
Καύσιμα και ATM θα βρείτε μόνο στην Ναύπακτο.
Φωτογραφίες: Κώστας Κατσίγιαννης
*Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο του Σαββάτου 15 Φεβρουαρίου
