“Η συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα υιοθετήθηκε”, δήλωσε φανερά συγκινημένος ο υπουργός εξωτερικών της Γαλλίας και πρόεδρος της 21ης διάσκεψης του ΟΗΕ για το κλίμα COP21), χτυπώντας το ξυλινο σφυρί του στο βήμα του συνεδριακού κέντρου του Μπουρζέ, νότια του Παρισιού.
Σε ατμόσφαιρα ευφορίας, αυτή η ιστορική στιγμή χαιρετίστηκε με επευφημίες που διήρκεσαν πολλά λεπτά, έξι χρόνια μετά το φιάσκο της διάσκεψης της Κοπεγχάγης, η οποία απέτυχε να επισφραγίσει μια τέτοια συμφωνία και κατόπιν πολυετών εξαιρετικά επίπονων διαπραγματεύσεων.
Για να περιορισθεί η κλιματική απορρύθμιση, δηλαδή ο πολλαπλασιασμός των κυμάτων καύσωνα, των ξηρασιών και των πλημμυρών, η επτάχυνση του λιώσιμου των παγετώνων, η συμφωνία επικυρώνει τον πολύ φιλόδοξο στόχο να περιοριστεί η άνοδος της θερμοκρασίας “αρκετά κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου”. Καλεί μάλιστα τα μέρη "να συνεχίσουν τις προσπάθειες για να περιοριστεί η άνοδος στον 1,5 βαθμό Κελσίου" σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή, ένα αίτημα των πιο ευάλωτων χωρών. Έως τώρα ο στόχος ήταν οι 2 βαθμοί Κελσίου.
Η αρωγή για το κλίμα προς τις αναπτυσσόμενες χώρες, που πρόκειται να φθάσει τα 100 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως το 2020, θα πρέπει να είναι το κατώτερο επίπεδο και να αναθεωρηθεί προς τα πάνω. Αυτή ήταν επίσης μια ισχυρή απαίτηση των χωρών του Νότου.
Ενθουσιασμός στη διάσκεψη
Στην ολομέλεια, η συμφωνία έγινε δεκτή με ενθουσιώδεις ομιλίες και μόνο η Νικαράγουα εξέφρασε επιφυλάξεις.
Η Έντνα Μολέουα, η νοτιοαφρικανή υπουργός Περιβάλλοντος, η χώρα της οποίας προεδρεύει της μεγαλύτερης ομάδας κρατών, της G77+Κίνα (134 χώρες), είδε στη συμφωνία ως "μια στροφή προς έναν καλύτερο και ασφαλέστερο κόσμο". "Μπορούμε να επιστρέψουμε σπίτι για να θέσουμε σε εφαρμογή αυτή την ιστορική συμφωνία", δήλωσε εκφράζοντας τη χαρά της εξ ονόματος των ανεπτυγμένων χωρών η αυστραλή υπουργός Τζούλι Μπίσοπ.
"Η ιστορία θα κρίνει το αποτέλεσμα όχι στη βάση της σημερινης συμφωνίας, αλλά απ'' αυτά που θα κάνουμε από σήμερα", επισήμανε από την πλευρά του ο Θόρικ Ιμπραχίμ, υπουργός Περιβάλλοντος των Μαλδίβων και πρόεδρος της ομάδας των Μικρών Νησιωτικών Κρατών. «Κάθε άνθρωπος σε κάθε ήπειρο πρέπει να έχει πρόσβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας» υπογράμμισε.
«Γνωρίζω ότι, εμείς όλοι, εμείς θα ζήσουμε καλύτερα χάρη στην συμφωνία που επιτεύχθηκε σήμερα» δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Τζον Κέρι, που βρίσκεται στο Μπουρζέ.
"Μένει ακόμη να γίνει πολλή δουλειά", τόνισε η γερμανίδα καγκελάριος Άγγελα Μέρκελ, προσθέτοντας πως η συμφωνία είναι ωστόσο "ένα σημάδι ελπίδας"
«Είμαι πεπεισμένος ότι αυτή η στιγμή μπορεί να σηματοδοτήσει μια καμπή για τον κόσμο», ανέφερε ο Μπαράκ Ομπάμα, επαναλαμβάνοντας ωστόσο πως ο δρόμος μπροστά δεν θα είναι εύκολος.
Υπενθυμίζοντας ότι είχε καταστήσει το κλίμα προτεραιότητά του όταν ανέλαβε την εξουσία το 2009, ο Ομπάμα εκτίμησε ότι οι ΗΠΑ τα τελευταία επτά χρόνια μεταμορφώθηκαν κι έχουν πλέον θέση «ηγέτη» στον αγώνα εναντίον της κλιματικής αλλαγής.
Ευχαρίστησε επιπλέον τους ηγέτες των περίπου 200 χωρών, «μικρών και μεγάλων, ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων, διότι εργάστηκαν μαζί για την αντιμετώπιση μιας απειλής που μας αφορά όλους. Μαζί, δείξαμε τι είναι εφικτό όταν ο κόσμος είναι ενωμένος».
Η συμφωνία αποτελεί «την καλύτερη ευκαιρία μας να σώσουμε τον μοναδικό πλανήτη που έχουμε», τόνισε ακόμη ο Αμερικανός πρόεδρος.
Αντανακλώντας τα αισθήματα πολλών μεγάλων μκο, η Greenpeace δήλωσε πως η συμφωνία σηματοδοτεί μια "καμπή" και εξορίζει την ενέργεια από ορυκτά καύσιμα "στην κακή πλευρά της Ιστορίας".
Κατά την έναρξη της COP21, 150 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων είχαν μεταβεί στο Παρίσι για να εκφράσουν την επείγουσα ανάγκη για δράση κατά της ανόδου της θερμοκρασίας, που πλήττει κατ'' αρχάς τις πιο φτωχές χώρες.
Το σύμφωνο, το οποίο θα τεθεί σε ισχύ το 2020, αναμένεται ότι θα επιτρέψει να επαναπροσανατολιστεί η παγκοσμια οικονομία προς ένα μοντέλο χαμηλού άνθρακα. Μια τέτοια επανάσταση σημαίνει και μια προοδευτική εγκατάλειψη των ορυκτών πόρων (άνθρακας, πετρέλαιο, αέριο) που κυριαρχούν ευρέως στην παγκόσμια παραγωγή ενέργειας, μια ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, τεράστιες ενεργειακές οικονομίες ή ακόμη μια αυξημένη προστασία των δασών. Η συμφωνία υπογραμμίζει τη σημασία που έχει το να δοθεί μια τιμή στον άνθρακα ώστε να τονωθούν οι επενδύσεις στην καθαρή ενέργεια.
"Το 2014 είναι η πρώτη φορά που οι επενδύσεις στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ξεπέρασαν αυτές στα ορυκτά καύσιμα, αυτή η κίνηση οφείλει να επιταχυνθεί,η συμφωνία θα συμβάλει σ'' αυτό", υπογράμμισε ο Ματιέ Ορφελέν του Ιδρύματος Νικολά Ιλό. Οι στόχοι των χωρών που είχαν ανακοινωθεί ενόψει της COP για τη μείωση των εκπομπών αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου θέτουν σ'' αυτό το στάδιο τον πλανήτη σε μια πορεία για άνοδο της θερμοκρασίας κατά 3 βαθμούς Κελσίου.
Σκεπτικισμός από τους επιστήμονες
Η συμφωνία εγκαθιδρύει έναν μηχανισμό που επιβάλλει την αναθεώρηση των στόχων αυτών προς τα πάνω κάθε πέντε χρόνια, όμως μόνο από το 2025, πολύ αργά σύμφωνα με τις μκο και τους επιστήμονες, ορισμένοι από τους οποίους δεν κρύβουν τον σκεπτικισμό τους.
"Στους +2 βαθμούς Κελσίου, το κλίμα θα έιναι ήδη πολύ διαφορετικό από σήμερα", υπενθυμιζει ο κλιματολόγος Ζαλ Ζουζέλ. "Όμως οι 2 βαθμοί Κελσίου ή λιγότερο είναι ο στόχος που πρέπει να τηρήσουμε αν θέλουμε να έχουμε στο τέλος του αιώνα έναν κόσμο στον οποίο να μπορούμε να προσαρμοστούμε".
"Η επίτευξη αυτού του στόχου απαιτεί να αφήσουμε τα ορκυτά καύσιμα μέσα στο έδαφος, να μην τα εκμεταλλευθούμε", όμως "τίποτα δεν έχει λεχθεί για το πώς θα γίνει αυτό", υπογραμμίζει ο Νικ Χιούιτ, καθηγητής χημείας της ατμόσφαιρας στο πανεπιστήμιο του Λάνκαστερ (Βρετανία), σύμφωνα με τον οποίο "υπάρχουν σημαντικοί λόγοι για να είναι κανείς επιφυλακτικός".
Έργο του Τσάβες η συμφωνία
Η επικεφαλής της ομάδας των διαπραγματευτών της Βενεζουέλας στη σύνοδο για το κλίμα είπε πως σκοπεύει να επισκεφθεί τον τάφο του θανόντος σοσιαλιστή ηγέτη Ούγο Τσάβες για να τον τιμήσει, διότι εκείνος, παρότι αυτό δεν θα του αναγνωριστεί ποτέ, είναι ένας από τους αρχιτέκτονες της συμφωνίας η οποία επιτεύχθηκε χθες στο Παρίσι για την επιβράδυνση της κλιματικής αλλαγής.
«Είχε δίκιο. Είμαστε εδώ εξαιτίας του», είπε η Κλαούντια Σαλέρνο, μια από τις πιο μαχητικές φωνές στις διαπραγματεύσεις στο πλαίσιο του ΟΗΕ, στις οποίες συμμετέχει επί χρόνια.
Η Σαλέρνο αναφερόταν στο γεγονός πως ήταν η αντίθεση του Τσάβες που είχε συμβάλει να αποτραπεί μια ανεπαρκής συμφωνία στη σύνοδο της Κοπεγχάγης για την υπερθέρμανση του πλανήτη, το 2009. Αυτό ώθησε τα κράτη να διαπραγματευθούν μια καλύτερη συμφωνία, εξήγησε.
Ο Τσάβες, που πέθανε από καρκίνο το 2013, ήταν ανάμεσα σε μια χούφτα ηγέτες, κυρίως αριστερούς της Λατινικής Αμερικής, που επέμεναν ότι το σχέδιο συμφωνίας της Κοπεγχάγης δεν θα επέβαλλε επαρκείς μειώσεις των εκπομπών αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου από τα πλούσια κράτη.
«Πιθανότατα θα επισκεφτώ τον τάφο του», είπε η Σαλέρνο, έχοντας μαζί της το κείμενο της συμφωνίας του Παρισιού, που υποχρεώνει τις ανεπτυγμένες χώρες να κάνουν περισσότερα για να βοηθήσουν τις φτωχότερες να αντιμετωπίσουν τα κύματα καύσωνα, τις ξηρασίες, τις πλημμύρες και την άνοδο του επιπέδου των θαλάσσιων υδάτων.
Η Σαλέρνο είχε κόψει το χέρι της χτυπώντας το στο τραπέζι κατά τη διάρκεια της εξαιρετικά τεταμένης τελευταίας νύχτας των διαπραγματεύσεων στην Κοπεγχάγη. «Πιστεύετε ότι μια κυρίαρχη χώρα πρέπει να κόψει το χέρι της και να αιμορραγήσει;» είχε ρωτήσει τους Δανούς οικοδεσπότες, κατηγορώντας τους ότι αγνοούσαν, στο πρόσωπό της, τις αναπτυσσόμενες χώρες.
Ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών Λοράν Φαμπιούς ανέθεσε στη Σαλέρνο, την πρέσβυρα της Βενεζουέλας στην ΕΕ, την ευθύνη για τη συγγραφή του προοιμίου της συμφωνίας του Παρισιού. Το κείμενο συμπεριέλαβε αναφορές στην ισότητα των φύλων, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα δικαιώματα των ιθαγενών λαών και την ανάγκη να προστατευθεί η Μητέρα Γη.
Μέλη άλλων αντιπροσωπειών ανέφεραν ότι η κίνηση του Φαμπιούς εντασσόταν μάλλον σε μια στρατηγική για να προληφθούν πιθανές ενστάσεις από μέρους της Βενεζουέλας, μετά την αποτυχία της Κοπεγχάγης.
Η Σαλέρνο είχε αναστατώσει πολλούς στη Βόννη τον Οκτώβριο, όταν τήρησε ιδιαίτερα σκληρή στάση στις προπαρασκευαστικές συνομιλίες ενόψει του Παρισιού: «Την έχω ξαναδεί αυτή την ταινία... Ελπίζω ότι δεν θα έχουμε μια αληθινά αηδιαστική δεύτερη Κοπεγχάγη», είχε πει.
Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα η Σαλέρνο έμοιαζε πάντως να αισιοδοξεί για το αποτέλεσμα. «Για πρώτη φορά έχουμε την αίσθηση ότι επιτέλους, αυτό που μας έκανε παρανοϊκούς χάθηκε». Η ίδια παραδέχθηκε πως ήταν αναγκασμένη να υψώνει τη φωνή της στις συνομιλίες, για να ακουστούν οι μικρές χώρες.
Η Σαλέρνο αφηγήθηκε πως η κόρη της, επτά ετών σήμερα, της τηλεφωνούσε καθημερινά κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων. «Τα παιδιά μου με ρωτούσαν κάθε μέρα αν πετύχαμε τη συμφωνία. Αυτή ήταν μεγαλύτερη πίεση κι από εκείνη της κυβέρνησής μου», πρόσθεσε.
