Επιχορηγήσεις 390 δισ. και δάνεια 360 δισ. προβλέπει η νέα πρόταση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για να γεφυρωθεί το χάσμα Βορρά-Νότου. To 70% των πόρων θα διατεθεί στην διετία 2021-2023 και το 30% το 2023, ενώ εισάγεται μια σύνθετη διαδικασία έγκρισης και εποπτείας της διάθεσης των πόρων, με ενδεχόμενο παραπομπής στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σε περίπτωση «ένστασης» από κράτος-μέλος. Παράλληλα, αυξάνονται εντυπωσιακά τα rebates για τις «φειδωλές» χώρες.
Στην ουσία η πρόταση Μισέλ την οποία συζητούν οι "27" στην πιο μακρά σε διάρκεια Σύνοδο Κορυφής στην ιστορία της Ευρώπης, άνω πλέον των 100 ωρών, ικανοποιεί σε μεγάλο βαθμό τα αιτήματα των Ολλανδών και των συμμάχων τους.
Καταρχήν τους δίνει την δυνατότητα να ισχυριστούν ότι πέτυχαν την ύπαρξη ενός άτυπου “βέτο” : 'Ενα κράτος μέλος θα μπορεί να παραπέμπει ένα άλλο ανά πάσα στιγμή στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο με το επιχείρημα ότι δεν τηρεί τις υποχρεώσεις του. Επίσης οι “σκληροί” μοιάζουν να επιτυγχάνουν την μεγάλη αύξηση των επιστροφών από τον κοινοτικό προϋπολογισμό, ενώ ειδικά η Ολλανδία φαίνεται να κάνει πραγματικότητα ένα παλιό της στόχο. Την αύξηση του ποσοστού των τελωνειακών δασμών που θα παρακρατεί η ίδια ως μια από τις βασικές πύλες εισόδου στην Ευρώπη ξένων προϊόντων τρίτων χωρών μέσω του λιμανιού του Ροτερντάμ.
Ειδικότερα, σύμφωνα με την πρόταση, τo 70% των επιχορηγήσεων ύψους 390 δισ ευρώ θα διατεθεί στην τριετία 2021-2023 και το υπόλοιπο 30% το 2023. Από την πλευρά τους, όλα τα κράτη-μέλη οφείλουν να προετοιμάσουν και να καταθέσουν αναλυτικό σχέδιο δράσης προκειμένου να αιτηθούν κονδύλια από τη νέα «δεξαμενή». Τα σχέδιά τους θα ελεγχθούν και θα αναθεωρηθούν το 2022, ώστε να δοθεί το πράσινο φως για την τελευταία δόση του ποσού που θα δικαιούνται εντός του 2023.
'Εγκριση των σχεδίων
Παράλληλα, η πρόταση Μισέλ προβλέπει μια σύνθετη διαδικασία έγκρισης και εποπτείας της διάθεσης των πόρων, σε μια προσπάθεια να ικανοποιήσει τους Ολλανδούς και τους συμμάχους τους, που απαιτούσαν να έχουν δικαίωμα βέτο. Σύμφωνα με τη διαδικασία αυτή, ακόμη και αν μόνο μια χώρα θεωρήσει ότι το εθνικό σχέδιο κάποιας άλλης έχει ενδείξεις ότι αποκλίνει από τις προϋποθέσεις χορήγησης των κονδυλίων και τους στόχους που έχουν τεθεί από την ΕΕ, τότε θα μπορεί να παραπέμψει το θέμα στο επόμενο Συμβούλιο Κορυφής.
Και οι πόροι δεν θα εκταμιεύονται έως ότου το Συμβούλιο «θα έχει συζητήσει αποφασιστικά το θέμα», αλλά εντός περιόδου τριών μηνών από το αίτημα της Κομισιόν προς την Επιτροπή. Είναι ασαφές με ποιο τρόπο θα λαμβάνεται η όποια απόφαση, αν θα απαιτείται ειδική πλειοψηφία ή ομοφωνία.
Διάρκεια 3ετής
Το Ταμείο Ανάκαμψης προτείνεται να είναι 3ετούς διάρκειας, δηλαδή οι δεσμεύσεις των κοινοτικών πόρων θα πρέπει να γίνουν μεταξύ 2021-2023 με πληρωμές έως και το 2026. Επίσης, στην πρόταση συνολικού ύψους 750 δισ, αυξάνονται οι πόροι για το βασικό εργαλείο στήριξης της ευρωπαϊκής οικονομίας, δηλαδή το Ταμείο Ανάκαμψης (Recovery and Resilience Facility), αλλά μπροστά στις ενστάσεις των “σκληρών” περικόπτονται τα κεφάλαια για μια σειρά από δευτερεύοντα ταμεία, όπως αυτό για την απαναθρακοποίηση (Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης) για την έρευνα (Horizon) κλπ.
Οι πόροι ανά Ταμείο και που μπαίνει "ψαλίδι"
Στο πλαίσιο αυτό, η δύναμη πυρός του Ταμείου Ανάκαμψης (RRF) αυξάνεται στα 672,5 δισ. ευρώ έναντι 625 δισ της συμβιβαστικής πρότασης Μισέλ του Σαββάτου και 560 δισ ευρώ της αρχικής πρότασης της Κομισιόν. Από αυτά, τα 360 δισ. ευρώ θα είναι με τη μορφή δανείων και τα 312,5 δισ. ευρώ θα δοθούν ως επιχορηγήσεις.
Από εκεί και πέρα αρχίζουν οι περικοπές σε μια σειρά άλλων Ταμείων. Συγκεκριμένα, τα ποσά με τα οποία επρόκειτο να χρηματοδοτηθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης το υποταμείο για την απανθρακοποίηση, το επονομαζόμενο Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, μέσω του οποίου πρόκειται να χρηματοδοτηθεί η απολιγνιτοποίηση στην Ελλάδα, μειώνεται δραστικά από 32,5 δισ σε 10 δισ. ευρώ. Μειώνονται επίσης στα 47,5 δισ το React EU (συμπλήρωμα Συνοχής), οι επιπλέον πόροι για το Horizon Europe, το InvestEU, οι πόροι για την αγροτική ανάπτυξη, την πολιτική γειτονίας και περιφερειακής αρωγής. Ταυτόχρονα καταργούνται το EU4Health (τα 7,7 δισ. ευρώ που προορίζονταν απευθείας για ενίσχυση των δομών υγείας), καθώς και το Εργαλείο Φερεγγυότητας.
Σεβασμός των ευρωπαϊκών αρχών
Στο αναθεωρημένο σχέδιο Μισέλ προβλέπεται ακόμη η διασύνδεση των κονδυλίων με τον σεβασμό των ευρωπαϊκών αρχών και του δικαίου – κάτι που είχε εξαρχής προκαλέσει τις αντιδράσεις των κρατών της αποκαλούμενης «Ομάδας του Βίζεγκραντ». Συγκεκριμένα, αναφέρει ότι εφόσον διαπιστωθούν παρατυπίες και παραβιάσεις αυτών των αρχών, τότε η Κομισιόν θα μπορεί να ζητά τη λήψη μέτρων από το Συμβούλιο, που με τη σειρά του θα αποφασίζει με ενισχυμένη πλειοψηφία.
Προκειμένου δε να καμφθούν οι αντιρρήσεις, το νέο σχέδιο διευκρινίζει ότι η παραπάνω διαδικασία «θα σέβεται τις αρχές της αντικειμενικότητας, της μη διάκρισης και της ισότιμης αντιμετώπισης των κρατων-μελών, ενώ πρέπει να διεκπεραιώνεται με αντικειμενικό τρόπο και βάσει αποδείξεων».
Δυσαρέσκεια από τον Νότο για τα rebates
Στα υπόλοιπα σημεία το σχεδίου Μισέλ, το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2021-7 παραμένει στα 1,074 τρισ. ευρώ, αλλά αυξάνονται εντυπωσιακά τα rebates (επιστροφές προϋπολογισμού) για τις λεγόμενες «φειδωλές» χώρες.
Συγκεκριμένα, στα 322 εκατ. ετησίως (από από 197 εκατ.) για τη Δανία, στα 1,921 δισ. (από 1,576 δισ.) για την Ολλανδία, στα 565 εκατ. (από 237 εκατ.) για την Αυστρία και στα 1,069 δισ. (από 798 εκατ.) για τη Σουηδία, ενώ το ποσό παραμένει το ίδιο για τη Γερμανία.
Πρόκειται για ένα σημείο, για το οποίο το Politico μεταδίδει ότι έχει υπάρξει δυσαρέσκεια από τις χώρες που θα επωφεληθούν περισσότερο από το Ταμείο Ανάκαμψης.
