Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Η ανάπτυξη είναι μία λέξη που δικαιολογημένα έχει ταυτιστεί με την κακή διαχείριση της κρίσης και τις ανεκπλήρωτες πολιτικές υποσχέσεις όλων των κυβερνήσεων. Είναι μία υπόσχεση που στα αυτιά των πολιτών ακούγεται σαν κάτι πολύ μακρινό, πόσω μάλλον όταν τα χρέη τρέχουν, ή ακόμη περισσότερο τώρα που ανοίγει για τα καλά ο φάκελος «κόκκινα δάνεια».
Κι όμως η ανάπτυξη, αυτή η τόσο σημαντική προϋπόθεση για να βγει η χώρα από την κρίση μπορεί να δεχτεί ώθηση και μάλιστα σημαντική από τη σωστή διαχείριση των «κόκκινων» δανείων. Βέβαια, ο όρος «σωστή διαχείριση» επιδέχεται πολλών ερμηνειών και από αυτές τις ερμηνείες θα εξαρτηθεί η επόμενη ημέρα για τράπεζες και οικονομία.
Μόνο το γεγονός ότι μέσα στους επόμενους μήνες θα περάσουν από αξιολόγηση περί τις 120.000 επιχειρήσεις με «κόκκινα» ή... πολύ κόκκινα δάνεια συνολικού ύψους άνω των 50 δισ. ευρώ, δείχνει το μέγεθος της πρόκλησης για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Ιδιαίτερη προσοχή αναμένεται να δοθεί συγκεκριμένα σε 6.000 επιχειρήσεις οι οποίες έχουν οφειλές πάνω από 1,5 εκατ. ευρώ η καθεμία.
Από αυτές, 800 μεγάλες επιχειρήσεις έχουν αθροιστικά, σύμφωνα με την ΕΣΕΕ, «κόκκινα» δάνεια της τάξης των 11 δισ. ευρώ.
«Είναι οι περιπτώσεις που θα πρέπει να δούμε το συντομότερο δυνατό, γιατί μόνο αν καταλήξουμε σε βιώσιμα επιχειρηματικά σχήματα και ρεαλιστικά πλάνα θα μπορέσουμε να δανείσουμε ξανά την πραγματική οικονομία», δηλώνει κορυφαίο τραπεζικό στέλεχος. «Θα τις δούμε μία προς μία και θα εξετάσουμε όλες τις εναλλακτικές επιλογές. Αυτή τη φορά δεν πρέπει να παρατηρηθούν φαινόμενα εκούσιων καθυστερήσεων», προσθέτει.
Ο ίδιος εξηγεί ότι οι τράπεζες δεν μπορούν να «ανοιχτούν» και να τροφοδοτήσουν την πραγματική οικονομία αν πρώτα δεν ξεμπλοκάρουν τα κόκκινα δάνεια που έχουν «λιμνάσει» στα βιβλία τους τα τελευταία χρόνια». Είναι λογικό, λοιπόν, να ξεκινήσουν από τα μεγάλα υπόλοιπα (είτε οι τράπεζες είτε τα funds ή όποιος τέλος πάντων αναλάβει τη διαχείριση).
Οι επιχειρήσεις, από την πλευρά τους, έχουν παγώσει κάθε επιχειρηματικό πλάνο, γιατί όσο δεν επιλύουν το πρόβλημα του δανεισμού τους, δεν μπορούν να κινηθούν ελεύθερα – και οι περισσότερες εξ αυτών δεν μπορούν να κινηθούν σχεδόν καθόλου.
Και αν οι περισσότεροι πιστεύουν ότι το «μυαλό» των ξένων funds - και των κοινών σχημάτων που θα δημιουργήσουν οι τράπεζες με εξειδικευμένες εταιρείες - είναι στο πως θα γίνουν πλειστηριασμοί και πως θα πάρουν τα σπίτια του κόσμου, η ουσία είναι αλλού.
Η πώληση «πακέτων» στεγαστικών δανείων μπαίνει σε δεύτερη μοίρα και δεν αναμένεται να δούμε ουσιαστική κινητικότητα μέσα στο επόμενο εξάμηνο, ενώ όταν ξεκινήσει θα αφορά κυρίως στεγαστικά άνω των 500.000 ευρώ, τα οποία συνολικά ξεπερνούν τα 5 δισ. ευρώ.
Η ουσία, λοιπόν, βρίσκεται στα επιχειρηματικά δάνεια, τα οποία δεν επιτρέπουν ούτε στις επιχειρήσεις αλλά ούτε και στις τράπεζες να κάνουν το επόμενο βήμα.
Ας δούμε όμως που βρισκόμαστε σήμερα. Με την κατάθεση του νομοσχεδίου για τη διαχείριση των «κόκκινων» δανείων ανοίγει ένας κύκλος που μέχρι πρότινος προκαλούσε φόβο, αφού αφενός το πρόβλημα ήταν καινούριο για τη χώρα μας και αφετέρου η ιδέα της εμπλοκής «ξένων» δημιουργούσε – όχι απαραιτήτως λανθασμένα – σενάρια «ωμής αντιμετώπισης» των δανειοληπτών.
Σε αυτό το σημείο, ωστόσο, θα πρέπει να γίνει μία πολύ σημαντική για την εξέλιξη της διαδικασίας διάκριση, η οποία έχει άμεση σχέση με τις προοπτικές ανάπτυξης της οικονομίας.
Από τη μία πλευρά είναι οι εταιρείες που πραγματικά μπορούν να σωθούν και να ανακάμψουν μετά την «διευθέτηση» των δανειακών τους υποχρεώσεων. Είναι οι εταιρείες για τις οποίες θα βρεθεί σίγουρα τρόπος εξυπηρέτησης των δανείων. Κάποιες θα αλλάξουν χέρια (ή μάνατζμεντ) και κάποιες άλλες θα χρειαστεί να δώσουν περισσότερες εγγυήσεις ή να συνυπάρξουν με ενδιαφερόμενους επενδυτές (κυρίως οι μεγάλοι) μέσω της μετοχοποίησης των υποχρεώσεων ή και άλλων διεθνώς διαδεδομένων λύσεων.
«Με αυτόν τον τρόπο θα αρχίσουν να ξεμπλοκάρουν δραστηριότητες και να αναβιώνουν επιχειρήσεις που δέχτηκαν ισχυρό πλήγμα από την κρίση. Δεν είναι μία διαδικασία εύκολη, ούτε συνηθισμένη για τα ελληνικά δεδομένα, όμως θα πρέπει να γίνει, με σοβαρότητα και σχέδιο», σημειώνει κυβερνητικός παράγοντας.
Στον αντίποδα, υπάρχουν επιχειρηματίες που έχουν εκμεταλλευτεί καταστάσεις και όπως δήλωσε και ο πρόεδρος του ΕΒΕΑ, Κ. Μίχαλος, έχουν αφήσει πίσω τους κουφάρια και έχουν φύγει στο εξωτερικό ή κυκλοφορούν ανάμεσά μας ως πτωχευμένοι και καλό θα είναι αυτές οι περιπτώσεις να αντιμετωπιστούν επιτέλους. Όσο ξεκαθαρίζει η αγορά, τόσο θα γεννιέται η ανάγκη για νέες υγιείς προσπάθειες οι οποίες θα έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες στήριξης από τις τράπεζες.
Υπάρχουν, όμως και οι περιπτώσεις επιχειρηματικών ομίλων που λόγω των «στενών» σχέσεων που διατηρούσαν επί χρόνια με τις τράπεζες σήμερα δεν βλέπουν... με καλό μάτι την εμπλοκή ξένων funds ή δεν θέλουν να αντιμετωπιστούν βάσει του Κώδικα Δεοντολογίας της Τράπεζας της Ελλάδος. Η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί για την εφαρμογή του Κώδικα, όμως ποιος μπορεί να πει με βεβαιότητα ότι δεν θα υπάρξουν εξαιρέσεις;
Αυτό είναι και το μεγάλο στοίχημα για τις τράπεζες, την Τράπεζα της Ελλάδος, την κυβέρνηση και όλους τους παράγοντες της αγοράς που επηρεάζονται από τη διαχείριση των «κόκκινων» δανείων: να γίνει η διαχείριση σωστά, με ίσους όρους και με γνώμονα την εξυγίανση επιχειρηματικών κλάδων, γιατί σε αντίθετη περίπτωση η ανάπτυξη θα μείνει στα λόγια ή στα χαρτιά...
