Το ενεργειακό έλλειμμα μετά τις κυρώσεις από την ΕΕ, δύσκολα γεφυρώνεται. Συνέπειά του, η εκτόξευση των τιμών ενέργειας και αγαθών, με πληθωρισμό που έχουν πολλά χρόνια να δουν οι αγορές. Η Γερμανία, κινδυνεύει με ύφεση, με πληθωρισμό σε ετήσια βάση 7.9% (Μάϊο), τον μεγαλύτερο από την επανένωση, το 1990. Στις ΗΠΑ ο πληθωρισμός 8.6% είναι ο μεγαλύτερος τα τελευταία 40 χρόνια.
Πιεζόμενος από τις τιμές της βενζίνης στις ΗΠΑ και τη γενική κατακραυγή, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Joe Biden, κατακεραύνωσε την κερδοσκοπία, δηλώνοντας τον Μάιο 2022, κατά το Oilprice, ότι «η Exxon κέρδισε περισσότερα χρήματα το 2021, από όσα ο ίδιος ο Θεός». Ο Bharat Ramamurti, Αναπληρωτής Διευθυντής του NEC: National Economic Council, δήλωσε πως «είναι αποτρόπαιο, εταιρείες Πετρελαίου και αερίου να τετραπλασιάζουν τα κέρδη τους, σε σχέση με αυτά, πριν τον πόλεμο της Ουκρανίας».
Η καθορισμένη παραγωγή πετρελαίου του OPEC, υποχρεώνει τον Joe Biden, να αναθερμάνει τις με δική του πρωτοβουλία ψυχρές σχέσεις με τη Σαουδική Αραβία και τον ηγέτη της, πρίγκιπα Mohammed bin Salman (ΜΒS) ζητώντας αύξηση της παραγωγής πετρελαίου, στα πλαίσια επίσημης επίσκεψης τον ερχόμενο μήνα, παρά την άρνησή της να απομονώσει τη Ρωσία, λόγω της εισβολής στην Ουκρανία. Τον Μάρτιο 2020, κατά τη Wall Street Journal ο Λευκός Οίκος επιχείρησε να επικοινωνήσει τηλεφωνικώς με την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας ΜΒS και των ΗΑΕ Sheikh Mohammed bin Zayed al Nahyan για τον περιορισμό της αύξησης της τιμής του αργού, αλλά προσέκρουσε στην άρνησή τους να ανταποκριθούν. Οι δυο χώρες διαθέτουν εφεδρική δυνατότητα παραγωγής αργού ~2Mb/d and ~1Mb/d αντιστοίχως. Παράλληλα η Κίνα συστηματικά και αθόρυβα διεισδύει στον Περσικό/Αραβικό κόλπο, υποκαθιστώντας την σε αποδρομή ΗΠΑ.
Στη σταθεροποίηση της τιμής του πετρελαίου στα 120 USD/bbl συμβάλλει η με δήλωση του υπουργού πετρελαίου Mohamed Oun, διακοπή παραγωγής της Λιβύης για πολιτικούς λόγους, που το 2021 ήταν 1.2mbpd (εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως). Σήμερα, μόνο το κοίτασμα Wafaa, στα ΝΔ, παράγει 40,000 βαρέλια ημερησίως (kbpd). Λόγω κυρώσεων, έχουν δυσκολίες και οι μεταφορές Ρωσικού πετρελαίου από το κοίτασμα Sakhalin 1, ενισχύοντας τη μείωση της προσφοράς.
Στην αντίθετη κατεύθυνση, στις 13 Ιουνίου 2022, το Υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ (DOE) ενέκρινε την 4η δόση διαθέτοντας στις δυτικές αγορές από τις 16 Αυγούστου 45 mboe (χιλιάδες βαρέλια ισοδυνάμου πετρελαίου) από τα Στρατηγικά της αποθέματα (SPR: Strategic Petroleum Reserves). Η διάθεση αργού εκπληρώνει υπόσχεση του προέδρου Biden την 31η Μαρτίου 2022 1 Mboe ημερησίως επί εξι μήνες, ώστε να περιοριστεί η αύξηση της τιμής του πετρελαίου λόγω Ουκρανίας. Το Ηνωμένο Βασίλειο αύξησε τις εξαγωγές αργού και φυσικού αερίου αξίας 0.5 δις. GBP στην Ολλανδία και Ιρλανδία. Γενικώς, οι κυρώσεις της ΕΕ της αφαίρεσαν 2-3 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα (mbpd) που πρέπει να υποκατασταθούν αφού προηγουμένως βρεθούν.
Στο φυσικό αέριο τα πράγματα είναι δυσκολότερα, ίσως και συνθετότερα.
Τα κράτη - μέλη της ΕΕ οφείλουν τη 1η Νοεμβρίου να έχουν στις υπόγειες δεξαμενές τους το 80% της δυναμικότητάς τους που από το 2023 θα ανέλθει στο 90%. Στην ΕΕ υπάρχουν 160 αποθηκευτικοί χώροι με δυναμικότητα ~ 100 bcm. Το 73% κατέχουν: η Γερμανία, Ιταλία, Γαλλία, Ολλανδία και Αυστρία. Δεν διαθέτουν αποθήκες, η Ελλάδα, Εσθονία, Ιρλανδία, Κύπρος, Λιθουανία, Μάλτα, Σλοβενία και Φινλανδία που οφείλουν να τηρούν το 15% της ετήσιας κατανάλωσης τους, σε χώρα της ΕΕ με αποθήκες. Τον Ιούνιο 2020, η πληρότητα αποθήκευσης της ΕΕ ήταν 50 bcm αερίου με μέσο όρο πενταετίας 52 bcm. Είναι προβληματικό, αν στις 120 ημέρες που απομένουν μέχρι το ορόσημο της 1ης Νοεμβρίου, θα βρεθούν και αποταμιευτούν τα υπόλοιπα 30 bcm χωρίς εντωμεταξύ ενδιάμεσες μειώσεις των αποθεμάτων. Ερώτημα: Από που θα προέλθουν και με ποιο κόστος.
Στις 8 Ιουνίου ο τερματικός σταθμός LNG Freeport του Texas, δυναμικότητας LNG: 15 mtpa (εκατομμύρια τόνους ετησίως) αντιμετώπισε σοβαρό πρόβλημα. Η μερική αποκατάσταση θα διαρκέσει τρεις μήνες και η πλήρης μέχρι το τέλος του έτους. Σαν συνέπεια, εκτός από τις μειωμένες εξαγωγές LNG από τις ΗΠΑ στην ΕΕ σε υποκατάσταση Ρωσικού φυσικού αερίου, η τιμή έπεσε στον κόμβο Henry Hub των ΗΠΑ κατά 15%, ενώ αντιστοίχως ανέβηκε, στο οιονεί Ολλανδικό χρηματιστήριο αερίου TTF κατά 15% στα 30 USD/mmBtu.
Επιπλέον, η κρατικά ελεγχόμενη Ρωσική Gazprom μείωσε τη ροή του αερίου προς τη Γερμανία μέσω του αεριαγωγού Nord Stream Ι, κατά 60% από 167 mcm ημερησίως σε 100 mcm επικαλούμενη τεχνικό πρόβλημα στον σταθμό συμπιεστών της Portovaya που λειτουργούν οι 3 από τους 4 συμπιεστές. Ο 4ος επιδιορθώνεται από τη Siemens Energy στο Montreal του Καναδά. Η Γερμανία υποψιάζεται εργαλειοποίηση της ροής του αερίου από τη Ρωσία. Αντικειμενικά η γερμανική και καναδική κυβέρνηση αναζητούν επειγόντως λειτουργική νομική λύση που δεν θα παραβιάζει τις κυρώσεις, επιτρέποντας την αποστολή της επιδιορθωμένης τουρμπίνας από το Montreal στην Portovaya, ώστε να αποκατασταθεί σε πλήρη δυναμικότητα η ροή αερίου προς τη Γερμανία.
Τέλος, ο αεριαγωγός Nord Stream προβλέπεται να διακόψει τη λειτουργία του από τις 11 μέχρι 21 Ιουλίου, για την προγραμματισμένη ετήσια μεγάλη συντήρηση.
Τα παραπάνω, ιδιαιτέρως οι αστάθμητοι παράγοντες, καθιστούν την υποκατάσταση κυρίως του ρωσικού φυσικού αερίου, οριακή και επισφαλή. Είναι υπαρκτό το ενδεχόμενο τον ερχόμενο χειμώνα, ιδιαιτέρως αν είναι βαρύς, να επιβληθούν στην ΕΕ υποχρεωτικοί περιορισμοί στην κατανάλωση, ιδιαιτέρως αερίου, αλλά και πετρελαίου, βαθαίνοντας και παρατείνοντας την ύφεση και τον πληθωρισμό, με την οικονομία να μοιάζει όλο και περισσότερο με εκείνη της δεκαετίας του 1970.
* O Μ.Λ. Μυριάνθης, Ph.D. Ενεργειακός αναλυτής και Ειδικός Σύμβουλος του ΕΛΙΑΜΕΠ
