Ξεκινώντας αυτή την παρέμβαση θεωρώ υποχρέωση να συγχαρώ τον Πρύτανη του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης καθηγητή Νίκο Παπαϊωάννου για τη συνεχή, σταθερή και σθεναρή στάση που έχει σε κεντρικά προβλήματα του ακαδημαϊκού χώρου! Απόρροια αυτή της στάσης είναι και το πρωτοχρονιάτικο δώρο που έκανε στο Ίδρυμα, του οποίου ηγείται, δηλαδή την επαναφορά εντός ελληνικής επικράτειας και συνταγματικής τάξης μια ψηφίδα ελληνικής γης, ελάχιστη μεν σε επιφάνεια και όγκο τεράστια όμως σε συμβολισμό πολιτισμού και πολιτικής.
Μερικές σκέψεις για το σχετικό θέμα:
1) Η κατάντια ορισμένων πανεπιστημιακών χώρων, όπως στο ΕΜΠ, ΕΚΠΑ, ΟΠΑ, ΑΠΘ, ΠΑΝΤΕΙΟ, Πανεπιστήμιο Κρήτης, παλαιότερα και στο Πολυτεχνείο Κρήτης και άλλα σίγουρα που διαφεύγουν της προσοχής μου, όλων τοποθετημένων στο εμπορικό κέντρο των πόλεων, που έχει μεγάλο οικονομικό ενδιαφέρον για το σκληρό οργανωμένο έγκλημα, οφείλεται:
α. Στο αντι-ακαδημαϊκό (συνεπώς και αντιλαϊκό) θεσμικό πλαίσιο για τα Πανεπιστήμια και την Εκπαίδευση συνολικά, που ψηφίστηκε την περίοδο 1982- 1985 και στο πολιτικό πολιτισμό που παρήγαγε, εξέθρεψε και διέσπειρε σε όλο το εκπαιδευτικό σύστημα κατ’ αρχήν και στη συνέχεια μέσω αυτού στους ανθρώπους του πολιτικού, οικονομικού, πνευματικού συστήματος, δηλαδή στην κοινωνία στο σύνολο της
β. Στη στάση ακαδημαϊκών δασκάλων, οι οποίοι με την ανοχή, την παρακίνηση, την ενθάρρυνση, ενίοτε δε και με την υστερόβουλη καθοδήγηση εγκατέστησαν αυτές τις ομάδες της ανομίας εντός ακαδημαϊκού εδάφους.
γ. Στην αυξανόμενη με τα χρόνια ανοχή, αδιαφορία ενίοτε δε και συμπάθεια σε αυτά τα φαινόμενα του συνόλου σχεδόν του πολιτικού κόσμου, αλλά και του κόσμου της οικονομίας, της εργασίας, της διανόησης, δηλαδή του μεγάλου μέρους της ελληνικής κοινωνίας.
2) Οι ερμηνείες που δίδονται κατά καιρούς, ακόμα και αυτές τις μέρες από υπεύθυνα πολιτικά χείλη, με τα όποια πολιτικά χαρακτηριστικά, είναι εκτός πραγματικότητας και αν δεν υποκρύπτουν άγνοια, η οποία για κάποιους θεσμούς της Πολιτείας δεν δικαιολογείται, γενούν υποψίες!
3) Ο όποιος πολιτικός μανδύας χρησιμοποιείται -τα όποια λάβαρα, παντιέρες, σφυροδρέπανα, ακόμα και αυτός της πολιτικής τρομοκρατίας- είναι ένα προπέτασμα καπνού για να καλύψει τις πράξεις όλων των από την αρχαιότητα γνωστών επαγγελμάτων του εγκλήματος!
Απέναντι σε αυτή τη σχεδόν παγιωμένη κατάσταση οι πανεπιστημιακοί (προφανώς μέσω της ηγεσίας τους) θα έπρεπε από δεκαετίες να είχαν πράξει αυτό που ελάχιστες μέχρι στιγμής ηγεσίες έπραξαν. Να επαναφέρουν δηλαδή εντός ελληνικής επικράτειας τα «απολεσθέντα» εδάφη, αφού έχουν ήδη εκπονήσει σχέδιο για άμεση ένταξη τους στην ακαδημαϊκή λειτουργία του Ιδρύματος τους... είναι τόσο απλό, άλλωστε... ο συνάδελφος και φίλος Νίκος Παπαϊωάννου αυτές τις μέρες σχεδόν καθημερινά δείχνει το δρόμο!
Η πραγματικότητα όμως είναι ότι μέχρι σήμερα η υπόθεση της εφαρμογής των νόμων και του Συντάγματος (και της κοινής λογικής, θα έλεγα) μέσα στα Πανεπιστήμια αποτελεί προσωπική υπόθεση για τον κάθε Πρύτανη, επαφίεται στο φιλότιμο, την ακαδημαϊκή του συνείδηση, τις σημερινές επιδιώξεις και τα μελλοντικά του σχέδια. Αυτό οφείλεται καθαρά στο ισχύον σχεδόν αδιαλείπτως για τέσσερεις δεκαετίες σύστημα διακυβέρνησης των Πανεπιστημίων, τη ΜΗ-ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ!
Σύμφωνα με τις κυρίαρχες γραμμές αυτού του συστήματος κανείς δεν είναι υπεύθυνος για τίποτα. Δεν υπάρχουν σαφείς στόχοι που θα πρέπει να επιτευχθούν, απολογισμοί που θα πρέπει να κατατεθούν. Βέβαια κάποιος θα ρωτήσει: που να κατατεθούν, ποιος θα τις αξιολογήσεις και ποιες οι συνέπειες της όποιας αξιολόγησης; Είναι δυνατόν να ολοκληρώνεται μια αξιολόγηση, να καταλήγει προφανώς σε θετικά και αρνητικά συμπεράσματα, να αναδεικνύει ισχυρά και ασθενή σημεία, αφού έχουν δαπανηθεί χιλιάδες εργατοώρες, και αυτό ήταν όλο! Ούτε γάτα, ούτε ζημιά!
Καθημερινά συμβαίνουν γεγονότα βίας και παρανομίας, χωρίς η διοίκηση των Ιδρυμάτων να ανταποκρίνεται στο ρόλο της, να παρεμβαίνει, να δείχνει ότι ασκεί τα από τη θέση της απορρέοντα στοιχειώδη καθήκοντα και ευθύνες. Δύο απλά αλλά σχεδόν καθημερινά παραδείγματα:
Επεισόδιο 1ο: Πως άραγε αισθάνεται Πρύτανης Ιδρύματος -με υψηλές βάσεις εισαγωγής μάλιστα- όταν κάποια στιγμή δέχεται συνεχώς ενημέρωση από τους αρμοδίους της τάξης σε ανώτατο επίπεδο μάλιστα για την προσέγγιση ομάδα γνωστών στο Ίδρυμα του τραμπούκων με σκοπό την επίθεση κατά της Διοίκησης, του ζητείται κατ’ επανάληψη να εφαρμόσει το νόμο, δηλαδή να καλέσει την αστυνομία και αυτός άπραγος αφήνει την τραγωδία να εξελιχθεί, ώστε να ακολουθήσει άλλη μια γελοιοποίηση του ελληνικού Πανεπιστημίου αλλά και της ελληνικής Πολιτείας εντός και εκτός συνόρων;
Επεισόδιο 2ο: Πως άραγε να αισθάνεται Πρύτανης Ιδρύματος με υψηλές βάσεις εισαγωγής επίσης, όταν ενημερώνεται ότι πρωτοετής φοιτήτρια δέχθηκε επίθεση περιμένοντας τον έλεγχο για να μπει στο αμφιθέατρο από 'συμφοιτήτριες' - ομάδα περιπολίας της συμμορίας - οι οποίες την απείλησαν και της κατέστρεψαν την τσάντα, επειδή κάτω από το Μade in Greece είχε μια ελληνική σημαιούλα (!) και αποφασίζει ότι το θέμα δεν πρέπει να δει τα φώτα της δημοσιότητας, αδιάφορο αν η άλλη πλευρά, χωρίς προφανώς να ζητηθεί καμιά άδεια, το είχε ήδη πολλαπλώς αναρτήσει στις φίλιες σελίδες;
Το ερώτημα δεν είναι πως αισθάνονται αυτοί οι ακαδημαϊκοί ταγοί ως επιστήμονες, ως ερευνητές, ως υπεύθυνοι διαφόρων προγραμμάτων έρευνας ή μελετών, αλλά πως αισθάνονται απλά και μόνο ως δάσκαλοι, επαναλαμβάνω ως δάσκαλοι νέων παιδιών; Παιδιών που ψάχνουν για πρότυπα, που χρειάζονται θετικές εικόνες και εμπειρίες στους πανεπιστημιακούς χώρους για να νοιώσουν κατ’ αρχήν ότι οι κόποι της μέχρι σήμερα ζωής τους δεν πήγαν χαμένοι και στη συνέχεια ότι το Ίδρυμα στο οποίο τους έλαχε ο κλήρος να εισαχθούν, θα τους εφοδιάσει με ένα απέραντο πλούτο γνώσεων και νέων θετικών εμπειριών, που θα τους καταστίσουν ανταγωνιστικούς στο διεθνές πλέον επιστημονικό και επαγγελματικό πεδίο.
Με όλα αυτά να εξελίσσονται επί τα χείρω, η Κυβέρνηση ολιγωρεί, δεν φαίνεται να έχει σχέδιο να έχει πολιτική για το γιγάντιο ζήτημα της ανάταξης του πανεπιστημιακού συστήματος και όχι μόνο, του όλου εκπαιδευτικού συστήματος. Δεν υπάρχει στρατηγική για μια μεταρρύθμιση, μια καθολική και ριζοσπαστική μεταρρύθμιση στην Παιδεία. Ανατροπή σε δομές, νοοτροπίες και στον σημερινό εκπαιδευτικό πολιτισμό, που εμφανίζει σημεία έντονης γήρανσης και εκφυλισμού.
Η υπάρχουσα πραγματικότητα εντός και εκτός συνόρων επιβάλλει μια συστηματική και σύγχρονη προσέγγιση με τον δέοντα επαγγελματισμό. Αυτό επιτυγχάνεται μόνο με τη μελέτη του συνόλου των προβλημάτων που παρουσιάζει η Εκπαίδευση και τη διαμόρφωση προτάσεων για τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις με ισχυρά και σαφή επιχειρήματα. Επιχειρήματα που θα είναι ικανά να βοηθήσουν σε ευρύτερες πολιτικές και κοινωνικές συγκλίσεις παραμερίζοντας τις δυνάμεις της υπερσυντήρησης, των ιδεολογημάτων και του καιροσκοπισμού.
Χωρίς μια σοβαρή ανάταξη στο όλο εκπαιδευτικό σύστημα καμιά σύγχρονη και ουσιαστική ανάπτυξη δεν θα πραγματοποιηθεί στη χώρα. Καλό είναι η διαχείριση του Ταμείου Ανάκαμψης να μην ακολουθήσει αυτήν του σχεδίου Marshall τροφοδοτώντας και πάλι τον πίθος των Δαναΐδων!
Ασχοληθήκαμε παραπάνω με τη βία στους χώρους των Πανεπιστημίων. Νομίζω ότι δεν διαφεύγει της προσοχής κανενός το γεγονός ότι στα Σχολεία - Γυμνάσια και Λύκεια – η εμφάνιση φαινομένων βίας βαίνει με ρυθμό ανησυχητικά αύξοντα. Και εδώ ο ρόλος της διοίκησης, της διακυβέρνησης της Σχολικής Μονάδας είναι καθοριστικός, είναι κρίσιμος. Βασικό στοιχείο που πρέπει να χαρακτηρίζει τα στελέχη διοίκησης πρέπει να είναι η γνώση και η σχετική εμπειρία, με άλλα λόγια ο επαγγελματισμός.
Πόσο έχει ληφθεί αυτό υπόψη από την ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας στη συγκρότηση των επιτροπών, που θα επιλέξουν τα νέα στελέχη διοίκησης ή μήπως και πάλι ακολουθείτε η γνωστή πεπατημένη, με όλες τις προαναφερθείσες συνέπειες, των κομματικών και φίλιων προτιμήσεων; Αυτό είναι όμως ένα άλλο σημαντικό θέμα που θα αποτελέσει το αντικείμενο παρέμβασης στο προσεχές διάστημα.
ΥΓ. Αν κάποιος θέλει να δει ανάλογες καταστάσεις μέσα στα χρόνια της 200-ετίας, που συνεχίζουμε πιστεύω να εορτάζουμε, τον παραπέμπω στα βιβλία του Edmond About: «Ελλάδα του Όθωνα» και «Βασιλιάς των Ορέων». Όταν κάποιος τα διατρέξει προσεχτικά θα διαπιστώσει ότι η απόσταση μεταξύ της Ελλάδας του Όθωνα και της σημερινής είναι μια δρασκελιά δρόμος. Η μόνη, βασική όμως, διαφορά είναι ότι η Σπηλιά του Νταβέλη κύλισε και έπιασε Πατησίων!
* Ο Νικόλαος Μ. Σταυρακάκης είναι ομότιμος καθηγητής ΕΜΠ και Πρόεδρος ΠΡΩ.ΠΑΙΔΕΙ.Α.
