Το πιο μεγάλο βήμα της επιστροφής στην πλήρη κανονικότητα, μετά από περισσότερα από δύο χρόνια πανδημίας όπου ζήσαμε πρωτοφανή μέτρα, όπως σκληρά lockdown, καθώς και διαχωρισμούς μεταξύ εμβολιασμένων και ανεμβολίαστων, επιχειρείται από σήμερα 1η Μαΐου.
Σταματούν οι διαχωρισμοί μεταξύ εμβολιασμένων και ανεμβολίαστων και οι περιορισμοί, δεν θα χρειάζεται δηλαδή επίδειξη του πιστοποιητικού εμβολιασμού ή νόσησης στα καταστήματα και στις πύλες εισόδου της χώρας, ενώ οι ανεμβολίαστοι εργαζόμενοι θα υποβάλλονται σε ένα μόνο εργαστηριακό τεστ την εβδομάδα και οι μαθητές επιστρέφουν στο σχολείο χωρίς self-test.
Μόνο σε περίπτωση κρούσματος στην τάξη οι συμμαθητές και οι δάσκαλοι θα υποβάλλονται σε 2 self-test (rapid test για τους ανεμβολίαστους καθηγητές) την 1η ημέρα της διάγνωσης του κρούσματος και την 4η ημέρα. Ο ασθενής μετά από 5νθήμερη καραντίνα θα επιστρέφει στην τάξη με αρνητικό τεστ και θα φορά μάσκα υψηλής προστασίας για 10 ημέρες. Οι μη εμβολιασμένοι εκπαιδευτικοί ως εργαζόμενοι θα υποβάλλονται σε ένα rapid test την εβδομάδα.
Στα εμπορικά καταστήματα και στη διασκέδαση ο μόνος περιορισμός που παραμένει είναι η χρήση της μάσκας, υποχρεωτικά στους εσωτερικούς χώρους, ενώ για τους ευπαθείς ανθρώπους η επιτροπή των εμπειρογνωμόνων συστήνει να εξακολουθήσουν να φορούν μάσκα και στους εξωτερικούς χώρους, όταν υπάρχει συγχρωτισμός.
Με σύμμαχο τον καιρό που έχει ζεστάνει πολύ - μικρό εμπόδιο η αφρικανική σκόνη στην ατμόσφαιρα που έχει εκτινάξει τις ανοιξιάτικες αλλεργίες - ετοιμαζόμαστε για ένα καλοκαίρι με μεγαλύτερο βαθμό ελευθερίας από τα δύο προηγούμενα, ενώ από την 1η Ιουνίου αναμένεται να καταργηθεί και η χρήση της μάσκας στους εσωτερικούς χώρους. Εκεί που φαίνεται ότι θα παραμείνουν υποχρεωτική για καιρό η χρήση μάσκας είναι στα μέσα μαζικής μεταφοράς(ΜΜΜ), στα φαρμακεία και τα σουπερμάρκετ.
Η μετάβαση στο επόμενο στάδιο, αυτό της επιστροφής στην κανονική ζωή κατέστη εφικτή μετά την αύξηση του ποσοστού εμβολιασμού, αλλά και επειδή η μετάλλαξη Όμικρον και οι υποομάδες της - ούσες πολύ μεταδοτικές- κατέγραψαν μεγάλη διασπορά στην κοινότητα και δημιούργησαν με τη σειρά τους ένα σημαντικό βαθμό ανοσοποίησης.
Η θεωρία στην οποία στηρίζονται διεθνώς οι ειδικοί για την χαλάρωση των μέτρων έχει άμεση σχέση με την αποκλιμάκωση του πανδημικού κύματος. Αφού λοιπόν το καλοκαίρι στο βόρειο ημισφαίριο η κοινωνική δραστηριότητα μεταφέρεται έξω και μειώνεται δραματικά ο κίνδυνος μετάδοσης του κορονοϊού, αναπόφευκτα και η πανδημία θα αποκλιμακωθεί. Τα μέτρα καθοδηγούνται από την ύφεση ή την έξαρση του πανδημικού κύματος και δεν έχει νόημα να εφαρμόζονται όταν η πανδημία βρίσκεται σε ύφεση.
Φυσικά ο κίνδυνος δεν εξαφανίζεται με κάποιο μαγικό ραβδί. Επειδή θα έρθουν τουρίστες, θα κυκλοφορήσουμε παντού,θα συγχρωτιστούμε με ανθρώπους που δεν βλέπουμε συχνά, θα διασταυρωθεί ο δρόμος μας με αγνώστους, ο κίνδυνος δεν εκλείπει. Τις τελευταίες ημέρες, η σπάνια επιπλοκή της οξείας ηπατίτιδας που ίσως και να συνδέεται με την πανδημία άμεσα ή έμμεσα έρχεται να μας θυμίσει πως στην παρούσα συγκυρία οι κίνδυνοι δεν εκλείπουν και συνεπώς δεν πρέπει να βιαστούμε να σημάνουμε τη λήξη του παγκόσμιου συναγερμού.
Είτε αποτελούν long covid εκδήλωση είτε οφείλονται στην αποστειρωμένη ζωή, την αποφυγή επαφής με άλλα παιδιά και τη μη δυνατότητα ωρίμανσης του ανοσοποιητικού συστήματος των νηπίων, οι οξείες ηπατίτιδες αποτελούν ένα μήνυμα πως πλέον ζούμε σε έναν κόσμο όπου οι υγειονομικοί κίνδυνοι είναι αλλεπάλληλοι. Ποτέ δεν ξέρουμε πότε θα μας χτυπήσει την πόρτα ο επόμενος.
Πέρα από τον κίνδυνο της οξείας ηπατίτιδας που δείχνει να αφορά κυρίως παιδιά κάτω των 10 ετών και ακόμα περισσότερο κάτω των πέντε ετών (δηλαδή τα παιδιά που δεν συγχρωτίστηκαν με άλλα και δεν κόλλησαν ιώσεις) υπάρχουν και οι νέες μεταλλάξεις που μας θυμίζουν ότι η λήξη του συναγερμού ακόμη αργεί.
Ανατρέχοντας στον επικαιροποιημένο πίνακα του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Λοιμωδών Νοσημάτων (ECDC), για τη κατάταξη των στελεχών του κορονοϊού που έχουν εμφανιστεί και είτε κυκλοφορούν ευρέως είτε απλά έχουν εντοπιστεί σε κάποιο μέρος του κόσμου, βλέπουμε τις νέες πηγές της ανησυχίας των επιστημόνων.
Στην κατηγοριοποίηση των στελεχών ανησυχίας, το ECDC κατατάσσει πρώτη τη μετάλλαξη Δέλτα (στέλεχος Β.1.617.2) που πρωτο-εντοπίστηκε στην Ινδία και έχει τέσσερις μεταλλάξεις μεγάλου ενδιαφέροντος στην πρωτεΐνη ακίδα και παρουσίασε μεγαλύτερη μολυσματικότητα και από τρεις έως πέντε φορές αυξημένη λοιμογονικότητα δηλαδή πρόκληση σοβαρότερης νόσου.
Ακολουθεί η μετάλλαξη Όμικρον (στέλεχος ΒΑ.1) που πρωτο-εντοπίστηκε στην Νότιο Αφρική και τη Μποτσουάνα, φέροντας 34 μεταλλάξεις αυξημένου ενδιαφέροντος στην πρωτεΐνη ακίδα και έχοντας πολύ μεγαλύτερη μολυσματικότητα από οκτώ έως δέκα φορές, με μειωμένη κατά 11 έως 13 φορές λοιμογονικότητα. Στην ίδια κατηγορία ανήκει και το στέλεχος ΒΑ.2 της Όμικρον, το οποίο και αυτό πρώτο-εντοπίστηκε στη Νότια Αφρική με 28 μεταλλάξεις ενδιαφέροντος στην πρωτεΐνη ακίδα, έχοντας οκτώ φορές μεγαλύτερη μολυσματικότητα και μικρότερη κατά 15-16 φορές λοιμογονικότητα, δηλαδή η Όμικρον 2 προκαλεί ακόμα πιο ήπια νόσο.
Στην δεύτερη κατηγορία των στελεχών που παρουσιάζουν ενδιαφέρον (όχι όμως ανησυχία), το ECDC κατατάσσει το στέλεχος ΒΑ.4 της μετάλλαξης Όμικρον που πρωτο-εμφανίστηκε στη Νότια Αφρική φέρει δύο μεταλλάξεις ενδιαφέροντος (την L452R και την F486V) στην πρωτεΐνη ακίδα, αλλά δεν γνωρίζουμε μέχρι στιγμής αν έχει διαφορετική μολυσματικότητα ή διαφορετική λοιμογονικότητα από τα άλλα στελέχη Όμικρον. Η διασπορά της είναι μικρότερη και τα κρούσματα είναι σποραδικά.
Στην ίδια κατηγορία ανήκει και το στέλεχος ΒΑ.5 της Όμικρον το οποίο επίσης πρωτο-εντοπίστηκε στη Νότια Αφρική, παρουσιάζει τις ίδιες δύο μεταλλάξεις στην πρωτεΐνη ακίδα με το στέλεχος ΒΑ.4 και ούτε γι αυτό το στέλεχος δεν έχουμε ιδιαίτερα στοιχεία για τη μολυσματικότητα και τη λοιμογονικότητα, ενώ μέχρι στιγμής έχει εντοπιστεί σε σποραδικά κρούσματα.
Σύμφωνα πάντως με τα πρώτα ευρήματα που παρουσίασε ο διδάκτωρ μοριακής βιολογίας του Πανεπιστημίου του Τορόντο Γιάννης Πρασσάς, η Όμικρον 5 μοιάζει να έχει την αυξημένη μεταδοτικότητα των στελεχών Όμικρον ενώ δείχνει να προσβάλλει περισσότερο το κατώτερο αναπνευστικό, δηλαδή τους πνεύμονες, κάτι που έκανε η Δέλτα.
Το ECDC στην επόμενη κατηγορία των στελεχών υπό παρακολούθηση κατατάσσει το στέλεχος ΒΑ.3 της Όμικρον με πρώτη παρουσία στη Νότιο Αφρική, 27 μεταλλάξεις ενδιαφέροντος στην πρωτεΐνη ακίδα και κανένα ακόμα στοιχείο σχετικά με την μολυσματικότητα ή τη λοιμογονικότητα. Η ΒΑ.3 έχει ανιχνευθεί σε μεμονωμένα κρούσματα έως τώρα.
Ακολουθεί το στέλεχος ΒΑ.2 + L452X της Όμικρον. Δεν ξέρουμε σε ποια χώρα πρωτο-εμφανίστηκε. Εχει μία μετάλλαξη ενδιαφέροντος την L452X και έχει ανιχνευθεί σε κάποια κρούσματα. χωρίς ωστόσο να έχουμε στοιχεία μολυσματικότητας ή λοιμογονικότητας.
Τέλος υπάρχει και το στέλεχος XD το οποίο πρωτο-εντοπίστηκε στη Γαλλία, ένα μέρος της αλληλουχίας του μοιάζει με την Δέλτα και το υπόλοιπο μοιάζει με την Όμικρον και δεν ξέρουμε κάτι άλλο γι αυτό.
Στο μεταξύ τα τεκταινόμενα στην Κίνα ούτως ή άλλως δε μας αφήνουν να ησυχάσουμε, με το Πεκίνο να καταγράφει τους πρώτους 48 θανάτους από λοίμωξη Covid19.
Την ίδια ώρα τα 26 εκατομμύρια κατοίκων στη Σαγκάη βρίσκονται στα πρόθυρα της απόγνωσης. Συνολικά, σε 27 πόλεις της Κίνας περισσότερα από 180 εκατομμύρια άνθρωποι υφίστανται πολύ σκληρά περιοριστικά μέτρα, με φράκτες και κιγκλιδώματα να υψώνονται παντού, σε μια σουρεαλιστική εκδοχή του Σιδηρούν παραπετάσματος.
Όλα αυτά συνθέτουν ένα σκηνικό ανησυχίας, με εικόνες από δυστοπικές ταινίες science fiction. Θα προχωρήσουμε λοιπόν προς το καλοκαίρι χωρίς να ξεχνάμε την απλή λογική που λέει ότι προστατεύουμε τον εαυτό μας ανάλογα με το πόσο ευάλωτοι είμαστε.
Χαρακτηριστικό αυτό αυτό που έχει πει η καθηγήτρια παιδιατρικής λοιμωξιολόγογιας του ΕΚΠΑ Βάνα Παπαευαγγέλου «πως περνάμε σε αυτό το στάδιο ζωής όπου κάθε άνθρωπος ανάλογα με το προφίλ της ευπάθειάς του, που το γνωρίζει ο ίδιος και ο γιατρός του, θα λαμβάνει εκείνα τα μέτρα που απαιτούνται για να παραμείνει ασφαλής».
Ο επίκουρος καθηγητής επιδημιολογίας ΕΚΠΑ Γκίκας Μαγιορκίνης εκτιμά ότι τουλάχιστον για τα δύο προσεχή χρόνια (2023 και 2024) θα χρειαστεί οι ευπαθείς άνθρωποι να κάνουν το επικαιροποιημένο εμβόλιο για τον κορονοϊό και ίδωμεν τι θα ισχύσει για το μέλλον, ενώ αναμένουμε να δούμε αν η ετήσια αναμνηστική δόση του εμβολίου για τον κορονοϊό θα ισχύσει για όλους ή μόνο για όσους ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου για σοβαρή νόσησης.
