Με σεμνή, περιορισμένη συμμετοχή, λόγω των μέτρων κατά της πανδημίας του κορονοϊού, ο Ελληνισμός θα τιμήσει την ερχόμενη Κυριακή, 16 Μαΐου, στις πρώην εγκαταστάσεις του γερμανοναζιστικού στρατοπέδου συγκέντρωσης στο Μαουτχάουζεν της Άνω Αυστρίας, την μνήμη των 3.700 Ελλήνων που –μαζί με πολλές δεκάδες χιλιάδες άλλους ανθρώπους – υπήρξαν εκεί θύματα της ναζιστικής θηριωδίας στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
Λόγω των περιοριστικών μέτρων ματαιώνεται η παραδοσιακή τελετή στο ελληνικό μνημείο, που περιλάμβανε τρισάγιο, ομιλίες και παρουσίαση του μνημειώδους έργου του Μίκη Θεοδωράκη "Μαουτχάουζεν", και μικρή αντιπροσωπεία, με επικεφαλής την πρέσβη της Ελλάδας στην Αυστρία Αικατερίνη Κόικα, θα καταθέσει στεφάνια στο ελληνικό όπως και στο κεντρικό μνημείο του Μαουτχάουζεν, όπου και η εκεί τελετή θα γίνει με πολύ περιορισμένη συμμετοχή και με τα απαραίτητα μέτρα ασφαλείας.
Πέρυσι, λόγω της πανδημίας, οι παραδοσιακές τελετές μνήμης για την επέτειο απελευθέρωσης του Μαουτχάουζεν είχαν ματαιωθεί για πρώτη φορά μεταπολεμικά, και οι ομιλίες πλαισιωμένες με ιστορικό υλικό είχαν μεταδοθεί διαδικτυακά σε απευθείας σύνδεση με την ιστοσελίδα της Αυστριακής Επιτροπής Μαουτχάουζεν και από το Τρίτο Πρόγραμμα της δημόσιας Αυστριακής Τηλεόρασης.
Κανονικά, στις κεντρικές τελετές, με την ευκαιρία της επετείου απελευθέρωσης του στρατοπέδου, συρρέουν κάθε χρόνο δεκάδες επίσημες αντιπροσωπείες και πολλές χιλιάδες προσκυνητές από όλη την Ευρώπη, παρούσας της πολιτειακής και πολιτικής ηγεσίας της Αυστρίας, με επικεφαλής τον ομοσπονδιακό πρόεδρο της χώρας.
Στο ελληνικό μνημείο στο πρώην ναζιστικό στρατόπεδο εξόντωσης, ο Ελληνισμός τιμά κάθε χρόνο την μνήμη των 3.700 θυμάτων του, με τρισάγιο, ομιλίες, καταθέσεις στεφάνων, παρουσίαση του εμβληματικού έργου του Μίκη Θεοδωράκη «Μαουτχάουζεν», και με εκπροσώπηση της ελληνικής πολιτείας.
«Ένα συνώνυμο για το αδιανόητο και μία υπόμνηση, ένας τόπος ενάντια στη λήθη, όπου το "Ποτέ ξανά" έγινε πέτρα», χαρακτήρισε το Μαουτχάουζεν ο Αυστριακός ομοσπονδιακός Πρόεδρος Αλεξάντερ Βαν ντερ Μπέλεν, στο μήνυμα του, την περασμένη εβδομάδα, με την ευκαιρία της 76ης επετείου από την απελευθέρωση του γερμανοναζιστικού στρατοπέδου συγκέντρωσης στο Μαουτχάουζεν, από συμμαχικά στρατεύματα στις 5 Μαΐου 1945, με την οποία, όπως τόνισε, έληξε ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα στην ανθρώπινη ιστορία.
Το στρατόπεδο συγκέντρωσης στο Μαουτχάουζεν, έξω από το ομώνυμο χωριό 170 χιλιόμετρα δυτικά της Βιέννης, ιδρύθηκε από τους Γερμανούς ναζιστές, πριν από 83 χρόνια, τον Αύγουστο του 1938 –λίγους μήνες μετά από την προσάρτηση της Αυστρίας στο γερμανοναζιστικό Τρίτο Ράιχ στις 12 Μαρτίου 1938– αρχικά για να μεταφερθούν εκεί κρατούμενοι από το στρατόπεδο συγκέντρωσης του Νταχάου και μετά από το Άουσβιτς.
Μέχρι την απελευθέρωσή του, από συμμαχικά στρατεύματα στις 5 Μαΐου 1945, πάνω από 206.000 κρατούμενοι από όλη την Ευρώπη, γνώρισαν στο Μαουτχάουζεν ό,τι πιο απάνθρωπο μπορεί να συλλάβει ο ανθρώπινος νους.
Για τους 122.797 από αυτούς - ανάμεσά τους και 3.700 Έλληνες - η απελευθέρωση ήλθε πολύ αργά, είχαν ήδη αφήσει στα κρεματόρια του Μαουτχάουζεν την τελευταία τους πνοή.
Μετά τον πόλεμο οι εγκαταστάσεις του ναζιστικού στρατοπέδου συγκέντρωσης μετατράπηκαν σε μουσείο και τόπο προσκυνήματος με μνημεία των χωρών που είχαν εκεί τα θύματά τους, και κάθε χρόνο, στην επέτειο απελευθέρωσης του, συρρέουν στο Μαουτχάουζεν πολλές χιλιάδες προσκυνητές από τα πέρατα της Ευρώπης, αλλά και οι ελάχιστοι πλέον εν ζωή από τους επιζώντες του.
Το μνημειώδες έργο του, «Μαουτχάουζεν», ο κορυφαίος Έλληνας μουσικοσυνθέτης Μίκης Θεοδωράκης μελοποίησε το 1965 σε ποίηση του εκλιπόντα, το 2011, μεγάλου θεατρικού συγγραφέα και ακαδημαϊκού Ιάκωβου Καμπανέλλη, ο οποίος υπήρξε για δυόμιση χρόνια κρατούμενος στο στρατόπεδο συγκέντρωσης και ένας από τους ελάχιστους επιζώντες του.
Ο Μίκης Θεοδωράκης, έχοντας δίπλα του τον Ιάκωβο Καμπανέλλη, είχε πρωτοπαρουσιάσει το «Μαουτχάουζεν» στον τόπο του μαρτυρίου στο πρώην στρατόπεδο συγκέντρωσης, τον Μάιο του 1988, σε μια ιστορική συναυλία του με τη Μαρία Φαραντούρη, την Ανατολικογερμανίδα Γκίζελα Μάι και την Ισραηλινή Ελινόαρ Μοάβ-Βενιάδη (στα ελληνικά, γερμανικά και εβραϊκά, αντίστοιχα), παρουσία του τότε καγκελάριου της Αυστρίας Φραντς Βρανίτσκι και δεκάδων χιλιάδων προσκυνητών από όλη την Ευρώπη.
Ιστορικής σημασίας υπήρξε και η δεύτερη παρουσίαση του έργου από τον ίδιο τον συνθέτη, επίσης με την συγκλονιστική ερμηνεία της Μαρίας Φαραντούρη, και παρουσία πάλι του Αυστριακού καγκελάριου Φραντς Βρανίτσκι, τον Μάιο του 1995, στην 50η επέτειο της απελευθέρωσης του Μαουτχάουζεν.
