Το σοβιετικό μάτσο απόμακρο προσωπείο του Βλαντιμίρ Πούτιν δέχεται απανωτά χτυπήματα κάθε φορά που ο Ουκρανός πρόεδρος Ζελένσκι παίρνει τον λόγο. Το απόγευμα της περασμένης Πέμπτης το χτύπημα ήταν πολύ δυνατό. Και φαίνεται πως ο Πούτιν αποφάσισε να αντιμετωπίσει την επικοινωνιακή ήττα βγάζοντας από το οπλοστάσιό του την πιο τρομερή απειλή: Τον πυρηνικό όλεθρο.
Η εισβολή στην Ουκρανία, η ηρωική αντίσταση του ουκρανικού λαού και, κυρίως, η συμπαθητική, άυπνη παρουσία του Ζελένσκι, ένας συνδυασμός ήρεμης δύναμης και αποφασιστικότητας, οργής και ρομαντικής αφοσίωσης στο καθήκον, έχουν σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα πολτοποιήσει την πολυδιαφημισμένη εικόνα του Ρώσου προέδρου.
«Τίποτε δεν δίνει σ’ έναν φοβισμένο άνθρωπο περισσότερο κουράγιο από τον φόβο του άλλου», είχε πει ο Ουμπέρτο Έκο. Και φαίνεται πως ο Πούτιν σ’ αυτήν την κατάσταση βρίσκεται σήμερα. Και αυτό τον κάνει πολύ επικίνδυνο. Τα ξημερώματα της Παρασκευής, μετά την συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε ο Ζελένσκι, κερδίζοντας την παγκόσμια συμπάθεια, η απάντηση ήλθε με την επίθεση στο πυρηνικό εργοστάσιο της Ζαπορίζια.
Ο Πούτιν γνωρίζει πως ένα πυρηνικό ατύχημα θα επηρεάσει και την δική του χώρα και τις περιοχές που υποτίθεται ότι θέλει να προστατεύσει. Θέλει, όμως, να δείχνει στον αντίπαλό του μέχρι πού μπορεί να φτάσει. Μπορεί να χτυπήθηκε ένα διοικητικό κτίριο, αλλά ο Πούτιν δεν δίστασε να διακινδυνεύσει το αδιανόητο, αυτό που πάντα προστατευόταν από την ψυχροπολεμική ισορροπία του τρόμου.
Δεν είναι εύκολο, υπάρχουν δικλείδες ασφαλείας, αλλά τα πυρηνικά εργοστάσια είναι φτιαγμένα για να αντιμετωπίζουν πολλές απειλές, όχι όμως μια πολεμική επιχείρηση. Και παρά το γεγονός ότι οι συνθήκες θα ήταν διαφορετικές, όπως και ο τύπος του αντιδραστήρα, η καταστροφή θα ήταν συγκρίσιμη με αυτή του Τσερνομπίλ.
Μετά το περιστατικό της περασμένης Παρασκευής, τον λόγο έλαβαν οι ειδικοί επιστήμονες. Το βασικό ερώτημα ήταν «πώς προστατεύονται οι αντιδραστήρες της Ζαπορίζια από τους πυραύλους;».
Δυστυχώς δεν είχαν απάντηση. Όπως λένε, κάτι τέτοιο δεν έχει ξανασυμβεί και επομένως δεν γνωρίζουμε αν θα άντεχαν σε έναν βομβαρδισμό ή σε μια ρουκέτα. «Πιθανότατα όχι», λένε…
Με 5 πυρηνικά εργοστάσια (4 συν το Τσερνομπίλ), με αυτό της Ζαπορίζια να είναι το μεγαλύτερο της Ευρώπης, με 15 αντιδραστήρες από τους οποίους οι έξι στην Ζαπορίζια, η Ουκρανία των 44 εκατομμυρίων ψυχών καλύπτει το ήμισυ των αναγκών της σε ηλεκτρική ενέργεια με πυρηνικά μέσα.
Μιλάμε για αντιδραστήρες της σοβιετικής σειράς WWER-1000/320, όπως αυτοί του πυρηνικού εργοστασίου Τεμελίν στην Τσεχία. Στη Ζαπορίζια, ο πρώτος αντιδραστήρας αυτού του τύπου τέθηκε σε λειτουργία το 1984 και ο τελευταίος το 1995.
Η Ζαπορίζια απέχει μόλις 200 χλμ από την χερσόνησο της Κριμαίας που η Ρωσία προσάρτησε το 2014. Μετά από τον πόλεμο του 2014, το Κίεβο κάλεσε το ΝΑΤΟ να διενεργήσει ελέγχους ασφαλείας σε όλες τις πυρηνικές εγκαταστάσεις της χώρας. Ο έλεγχος έγινε και διαπιστώθηκε πως τα εργοστάσια ήταν ασφαλή.
Για περισσότερη σιγουριά, από το 2019 ως το 2021 οι τέσσερις από τους έξι αντιδραστήρες βελτιώθηκαν σταδιακά από την αμερικανική Westinghouse.
Παρ’ όλα αυτά ασφάλεια δεν υπάρχει στην περίπτωση μιας επιχείρησης στο πλαίσιο στρατιωτικής επίθεσης. Το Ινστιτούτο Επιστημών Αξιολόγησης Κινδύνου της Βιέννης δεν μασάει τα λόγια του: Ο κατάλογος αξιολόγησης κινδύνων για ένα πυρηνικό εργοστάσιο είναι μακρύς, αλλά σ’ αυτόν δεν περιλαμβάνεται το ενδεχόμενο του πολέμου. Δεν μπορείς να προστατέψεις ένα πυρηνικό εργοστάσιο από τον πόλεμο!
Πολύ περισσότερο που στην διάρκεια του πολέμου, όταν στην περιοχή κυκλοφορούν θερμοκέφαλοι οπλισμένοι στρατιώτες, έλεγχοι και εργασίες συντήρησης αναστέλλονται. Και η κατάσταση γίνεται πολύ επικίνδυνη. Άλλωστε, για πρώτη φορά στην Ιστορία της πυρηνικής ενέργειας, διεξάγονται μάχες γύρω από ένα πυρηνικό εργοστάσιο.
Τα πράγματα δεν είναι καλύτερα στην περίπτωση του Τσερνομπίλ που επίσης έχει πέσει στα χέρια των Ρώσων. Το εργοστάσιο είναι κλειστό, αλλά ο μοιραίος αντιδραστήρας 4 έχει μετατραπεί σε μια θολωτή σαρκοφάγο που κρύβει μέσα της 200 τόνους ουρανίου, πλουτωνίου και γενικά «βρώμικης» πυρηνικής ενέργειας, η οποία πρέπει να μείνει εκεί θαμμένη για έναν αιώνα.
Ούτε το Τσερνομπίλ στην κατάσταση που βρίσκεται σήμερα είναι επομένως ακίνδυνο. Ακίνδυνα δεν είναι ούτε τα ραδιενεργά απόβλητα. Γι’ αυτό και ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας ζήτησε να σταματήσει κάθε είδους δραστηριότητα γύρω από τα ουκρανικά πυρηνικά εργοστάσια.
Και κάποιοι χτίζουν μπουνκερ!
Με όλα αυτά, ο κόσμος στην Ευρώπη έχει τρομοκρατηθεί. Αναζητούν οδηγίες για την περίπτωση πυρηνικού ατυχήματος, ζητούν να μάθουν αν χρησιμεύουν τα… χάπια ιωδίου (όχι απαντούν οι ειδικοί), διαβάζουν για τις επιπτώσεις της ραδιενέργειας και της ακτινοβολίας, οι έχοντες επικοινωνούν με κατασκευαστικές εταιρίες που ειδικεύονται στα… μπούνκερ!
Στις δεκαετίες του ’60 και του ’70 τα μπούνκερ είχαν γίνει της μόδας. Ειδικά στις ΗΠΑ, στα χρόνια της πυραυλικής κρίσης στην Κούβα, τα αμερικανικά τηλεοπτικά δίκτυα μετέδιδαν πληροφορίες για προστασία από πυρηνική επίθεση.
Από την ημέρα που ο Πούτιν ανακοίνωσε ότι θέτει σε ετοιμότητα τα ρωσικά πυρηνικά όπλα, οι κατασκευαστές μπούνκερ δέχονται απανωτά τηλεφωνήματα από πελάτες που θα ήθελαν να αποκτήσουν το δικό τους καταφύγιο.
Μέσα στην γενική σχιζοφρένεια πληροφορηθήκαμε και τις τιμές: Από 60 ως 90 χιλιάδες ευρώ για ένα καταφύγιο 40 τ.μ, από 200 ως 300 χιλιάδες για ένα μπούνκερ 100 τ.μ, δηλαδή σπίτι κανονικό.
Με την απειλή του πυρηνικού ολέθρου ο Πούτιν πίστεψε ίσως ότι θα πετύχει τον σκοπό του. Και πραγματικά, η λογική λέει πως ουδείς θα διακινδύνευε μια πυρηνική καταστροφή.
Έχει όμως χάσει τη μάχη της επικοινωνίας. Αλλά αυτό δεν δείχνει να τον ενδιαφέρει. Θέλει να συντρίψει το ανθρώπινο πρόσωπο του αντιπάλου του απειλώντας να μετατρέψει σε κρανίου τόπου τον πλανήτη.
Αλλά τελικά θα χάσει τον πόλεμο καταστρέφοντας την δική του χώρα, που ήδη έχει γονατίσει από τις κυρώσεις…
*Η Σοφία Βούλτεψη είναι Βουλευτής Β3 Νοτίου Τομέα Αθηνών, υφυπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, δημοσιογράφος.
