Το annexM, υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση της Άννας Καφέτση, αρχίζει στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών το φθινοπωρινό του πρόγραμμα με τη νέα σειρά εκθέσεων Επί το έργον –μια πρωτοβουλία που έχει στόχο να δώσει βήμα έκφρασης σε νέους, ανερχόμενους επιμελητές σύγχρονης τέχνης– καθώς και με τη σειρά Νέες Παραγωγές – Project Space.
Για πρώτη φορά ένας εκθεσιακός χώρος προτάσσει τον ρόλο του επιμελητή κι επιχειρεί να αναδείξει νέα ονόματα στον χώρο με φρέσκες ιδέες, όπως σημειώνει ο Γιώργος Μυλωνάς στον Φιλελεύθερο. Η Εύα Βασλαματζή και ο Χριστόφορος Μαρίνος είναι δύο νέοι και ταλαντούχοι επιμελητές. «Εμπνευστής και οργανωτής του εγχειρήματος, η πολύπειρη επιμελήτρια Αννα Καφέτση, που από τότε που ανέλαβε το Μέγαρο Μουσικής έχει εκμεταλλευτεί στο έπακρον το κτίριο-τοπόσημο δίνοντας προτάσεις σύγχρονης τέχνης υψηλών αξιώσεων, ακόμη και σε χώρους που δύσκολα θα έβλεπε κάποιος το έργο τέχνης.
Αυτό το οφείλουμε στην Καφέτση γιατί ανέδειξε, όχι απλώς την εικαστική χρήση του κτιρίου, αλλά άνοιξε το βλέμμα μας στο ενδιάμεσο μεταξύ του εκθεσιακού, του θεσμικού και του αρχιτεκτονικού χώρου. Τώρα, η πρώην διευθύντρια του ΕΜΣΤ αντιλαμβάνεται το Μέγαρο ως ένα «φυτώριο» νέων ανθρώπων που μπορούν, εκμεταλλευόμενοι τις δυνατότητες του οργανισμού, να συνθέσουν νέους τρόπους πρόσληψης της τέχνης. Όχι απλώς με νέα ονόματα καλλιτεχνών, τα οποία παρακολουθεί η πρώην διευθύντρια του ΕΜΣΤ, αλλά με καινούργια επιμελητικά πρότυπα.»
Μπορεί, όπως δεν παύει να τονίζει η Αννα Καφέτση, ο χαρακτήρας του annexM να είναι «νομαδικός», όμως οι δύο νέες παραγωγές που παρουσιάζει, η ομαδική έκθεση «Gone today, here tomorrow» και η ατομική του Νίκου Καναρέλη «Τίποτα δεν είναι αληθινό παρά μόνο ο τρόπος που νιώθω», φιλοδοξούν να εγκαινιάσουν τους δύο μόνιμους χώρους του Κέντρου Εικαστικών Τεχνών του ΜΜΑ: την Υπηρεσιακή Αυλή, όπου θα φιλοξενούνται εκθέσεις της νέας σειράς «Επί το έργον», και το Project Space, αφιερωμένο στις νέες παραγωγές.
Η πρώτη έκθεση επανεξετάζει το ζήτημα της πρόσληψης μιας έκθεσης ως εφήμερου εικαστικού θεσμού και επανακαθορίζει τον ορίζοντα των προσδοκιών των θεατών. Με βίντεο και εγκαταστάσεις, εκ των οποίων τρεις νέες παραγωγές, η επιλογή των πέντε καλλιτεχνών θέτει στον πυρήνα της έκθεσης το ζήτημα της θέασης με νέους όρους και μέσα από εργαλεία όπως η σωματικότητα του καλλιτέχνη, η ύπνωση, η φαντασιακή διάσταση του αρχείου… Ξεκινώντας με τον καλλιτέχνη ως θεατή, που εξερευνά σαν μια άσκηση τον εκθεσιακό χώρο με το σώμα του, τον λόγο ή και την φαντασία του, η έκθεση συνεχίζει τον διάλογο με τον τωρινό θεατή της έκθεσης αφήνοντας ανοιχτά ερωτήματα. Όπως επισημαίνει η επιμελήτρια Εύα Βασλαματζή στον κατάλογο της έκθεσης:
«Με αναφορές σε μεγαλύτερα σύμβολα και έννοιες, τα έργα λειτουργούν ως ερωτήματα που μένουν ανοιχτά για να συμπληρώσει ο θεατής τη δική του εκδοχή της ιστορίας, δημιουργώντας την πιθανότητα για συλλογικότητα ή απλά για τη προθυμία του ατόμου να δεσμευτεί σε αυτή την εμπειρία.»
Ο τίτλος, δανεισμένος από το γνωστό αγγλικό ιδίωμα που αναφέρεται στο εφήμερο, αντιστρέφεται ποιητικά για να αναδείξει την ικανότητα του έργου τέχνης να επανέρχεται στην ιστορία μέσα από τη ματιά των καλλιτεχνών αλλά και την πρόσληψη εκ νέου από το κοινό.
Ο Χριστόφορος Μαρίνος έχει επιμεληθεί την έκθεση του Νίκου Καναρέλη, που πραγματεύεται το μείζον θέμα του θυμού. Ο καλλιτέχνης δανείζεται ένα στίχο (“Nothing is real but the way that I feel”) από το τραγούδι Self-Portrait (1975) των Rainbow για να τιτλοφορήσει μια σειρά πορτρέτων που απεικονίζουν μια οργισμένη δεκαεξάχρονη έφηβη. Η έκθεση απαρτίζεται από 12 πίνακες (λάδι και σπρέι σε ξύλο) και 12 σχέδια (μολύβια και μελάνη σε χαρτί), όλα φτιαγμένα την τελευταία διετία.
Νίκος Καναρέλης, Angry 01, 2019, μελάνη, χρωματιστά μολύβια, γραφίτης σε χαρτί, 34 x 45 εκ.
Ευγενική παραχώρηση του καλλιτέχνη
Για τον Καναρέλη, ο θυμός σε μια ζωγραφική εικόνα πρέπει να γεννά ερωτήματα παρά να προσφέρει απαντήσεις. Οι προσωπογραφίες του δεν απαθανατίζουν απλώς τη στιγμιαία οργή της νεαρής γυναίκας, αλλά και κάτι παραπάνω: την πρωτογενή κραυγή της. Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά τη διάρκεια των συναντήσεων με το μοντέλο του ο καλλιτέχνης χρησιμοποίησε τη μέθοδο της εικαστικής ψυχοθεραπείας (art therapy): συζητούσε με την κοπέλα για τα πράγματα που την θυμώνουν και ταυτόχρονα τραβούσε φωτογραφίες, από τις οποίες προέκυψαν οι συγκεκριμένες προσωπογραφίες.
Νίκος Καναρέλης, Angry a, 2018, σπρέι, λάδι και μολύβι σε ξύλο, 80 x 80 εκ.
Ευγενική παραχώρηση του καλλιτέχνη
Τα πορτρέτα του καλλιτέχνη φανερώνουν το παράλογο της ύπαρξής μας και την πολυπλοκότητα των ανθρωπίνων σχέσεων. Όπως δηλώνει ο ίδιος για τη ζωγραφική του: «Προσπαθώ να δημιουργήσω οδυνηρά όμορφες εικόνες και να κρατάω τα έργα μου ανοιχτά σε ερμηνείες. Θέλω να σχετίζονται με πολλά θέματα – ένα από αυτά είναι και ο σύγχρονος κόσμος μας».
annexM Κέντρο Εικαστικών Τεχνών, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (Κόκκαλη 1), ωράριο λειτουργίας εκθέσεων: Τρίτη έως Κυριακή 12.00-20.00, Σάββατο 12.00-22.00, Δευτέρα κλειστά. Τιμή εισιτηρίου: 5 ευρώ. Κάθε Τετάρτη: 16.00-20.00 δωρεάν.
Αγγελική Κώττη
