Τσικνοπέμπτη σήμερα, ένα έθιμο που χάνεται στα βάθη των αιώνων και το απαντάμε σίγουρα στη ρωμαϊκή εποχή αν όχι νωρίτερα. Κάποιοι λένε ότι με ανάλογη εορτή οι αρχαίοι Ελληνες τιμούσαν τον θεό Διόνυσο. Το έθιμο προβλέπει κατανάλωση κρέατος το οποίο τώρα υπάρχει όποια στιγμή θέλουμε, αλλά στα αρχαία χρόνια και σχεδόν μέχρι τις ημέρες μας, κρέας έτρωγαν όταν υπήρχαν ζώα προς σφαγή.
Ο Ιανουάριος αποκαλείται και Γενάρης, καθώς τον μήνα αυτό γεννούν τα αιγοπρόβατα. Καθώς είναι χειμώνα και η τροφή των ζώων λιγοστή, οι κτηνοτρόφοι έσφαζαν κάποια ώστε να περιοριστεί ο αριθμός και να επιζήσουν τα υπόλοιπα. Πιθανότατα έτσι φτάσαμε στο έθιμο της Τσικνοπέμπτης, οπότε μέσα στον Φεβρουάριο τρώμε ψητό κρέας. Αυτό συμβαίνει όταν διανύουμε τη δεύτερη εβδομάδα του Τριωδίου, που λέγεται και Κρεατινή καθώς δεν υπήρχε περίπτωση να διατηρηθούν επί μακρόν τα σφάγια.
Κατά την περίοδο που τα μικρά μεγαλώνουν, έχουμε Σαρακοστή και παντελή αποχή από το κρέας. Οι θρησκευτικοί λόγοι συμβαδίζουν με την ανάγκη να περιμένουν οι κτηνοτρόφοι το μεγάλωμα των αιγοπροβάτων. Ακολουθεί το Πάσχα, με το γνωστό έθιμο να λαμβάνει χώρα λίγο πριν ξεκινήσει το καλοκαίρι και αφού εν τω μεταξύ έχουν τραφεί κανονικά λόγω άνοιξης.
Με το άνοιγμα του τριωδίου λοιπόν, και με το καρναβάλι, ουσιαστικά ξεκινάει η μεταβατική περίοδος για τη μεγάλη σαρανταήμερη νηστεία. Τη βδομάδα της Τσικνοπέμπτης γίνεται ένα ξεκαθάρισμα στα κρέατα του σπιτιού, τα οποία πρέπει να καταναλωθούν το συντομότερο, ώστε να περάσουμε μετά στη βδομάδα της Τυρινής, όπου επιτρέπεται η κατανάλωση μόνο τυροκομικών και γαλακτοκομικών προϊόντων. Καθώς η Τετάρτη και η Παρασκευή ήταν μέρες νηστείας, το μαγείρεμα και η κατανάλωση των κρεάτων τοποθετήθηκε την Πέμπτη.
Εθιμα στο εξωτερικό
Πολλές ξένες χώρες γιορτάζουν τη δική τους Τσικνοπέμπτη με τον δικό τους τρόπο. Αυτό που δεν γνωρίζουν οι περισσότεροι είναι πως σε κάθε χώρα του κόσμου γιορτάζουν την αντίστοιχη Τσικνοπέμπτη με το δικό τους τρόπο. Στην Πολωνία την Tłusty Czwartek οι καθολικοί καταναλώνουν τεράστιες ποσότητες ντόνατς γεμιστά κυρίως με μαρμελάδα τριαντάφυλλο. Στην Ιταλία, η Giovedì Grasso είναι η μέρα που ψήνουν κέικ, κανόλι ή ντόνατς με πολύ βούτυρο. Στη Fetter Donnerstag της Γερμανίας, εκτός από τα τυπικά γερμανικά κρεατικά, τα λουκάνικα και τις μπίρες, όλοι απαραιτήτως θα δοκιμάσουν krapfen, παραλλαγή των ντόνατ.
Στη Ρωσία γιορτάζουν τη Maslenitsa, μια γιορτή που έφεραν οι Σλάβοι για να αποχαιρετήσουν το χειμώνα και να υποδεχτούν την άνοιξη με μπλινί που σερβίρονται με μαρμελάδα και σμέτανα. Στις βόρειες χώρες της Ευρώπης, Νορβηγία, Σουηδία, Φινλανδία, Εσθονία και Δανία, οι προτεστάντες γιορτάζουν τη δική τους Τσικνοπέμπτη με αφράτα ψωμάκια ή μικρά κέικ.
Πετεγολέτσια και γάμοι
Πέρα από το καθιερωμένο ψήσιμο κρεάτων, κάθε περιοχή της Ελλάδας έχει τα δικά της ήθη και έθιμα για την Τσικνοπέμπτη. Στην Κέρκυρα γίνονται τα λεγόμενα «Κορφιάτικα Πετεγολέτσια». Στην Πάτρα, έχουμε το έθιμο της Γιαννούλας της Κουλουρούς, η οποία, σύμφωνα με την παράδοση, πιστεύει πως ο ναύαρχος Ουίλσον έρχεται να την παντρευτεί και τον περιμένει μάταια σαν την τρελή στο λιμάνι. Στις Σέρρες ανάβουν μεγάλες φωτιές στις αλάνες και αφού ψήσουν το κρέας, πηδούν από πάνω τους.
Στη Θήβα, αρχίζει ο «βλάχικος γάμος», που ξεκινά με το προξενιό δύο νέων, συνεχίζει με τον γάμο και τελειώνει την Καθαρά Δευτέρα με την πορεία των προικιών της νύφης και το γλέντι των συμπεθέρων.
Σε όλη την Πελοπόννησο σφάζουν χοιρινά από τα οποία φτιάχνουν διάφορα άλλα τρόφιμα, μεταξύ των οποίων πηχτή, τσιγαρίδες, λουκάνικα, γουρναλοιφή και παστό.
Αθήνα- Πειραιάς
Ο Δήμος Αθήνας έχει προγραμματίσει να ξεκινήσει το γλέντι από νωρίς στο κέντρο της πόλης.
Οι εκδηλώσεις αρχίζουν στις 11.00 και συνεχίζονται –πού αλλού;- στη Βαρβάκειο Αγορά σε ένα μουσικό πρόγραμμα με τον Μπάμπη Τσέρτο και τα ωραιότερα τραγούδια του ελληνικού ρεπερτορίου. Λίγο αργότερα, η πιο… αποκριάτικη πομπή από μπουλούκια με γαϊτανάκι, με αφετηρία το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης & Παράδοσης «Αγγελική Χατζημιχάλη», είναι σίγουρο πως θα συνεπάρει όποιον και όποια την συναντήσει!
Ο Δήμος Πειραιά κάνει για τρίτη συνεχή χρονιά Γιορτή για την Τσικνοπέμπτη στα Σχολεία Ειδικής Αγωγής του Πειραιά, , με σκοπό να γνωρίσουν οι μαθητές το παραδοσιακό αυτό έθιμο. Στα παιδιά θα προσφερθούν φαγητό και αναψυκτικά. Οι αποκριάτικες εκδηλώσεις θα πραγματοποιηθούν στο Ειδικό Δημοτικό σχολείο Αυτιστικών Πειραιά, στο ΤΕΕ Ειδικής Αγωγής, στο 2ο ΕΕΕΕΚ «Άνοιξη», στο ΕΕΕΕΚ Πειραιά, στο 1ο Ειδικό Δημοτικό Σχολείο Πειραιά και στο 1ο Ειδικό Νηπιαγωγείο Πειραιά.
Οι δημότες και οι επισκέπτες της πόλης μπορούν να πάνε από τις 12 το μεσημέρι στην κεντρική αγορά όπου ο δήμος προσκαλεί σε ένα άκρως παραδοσιακό γλέντι! Η κεντρική αγορά του Πειραιά, θα «πλημμυρίσει» με λαϊκά και ρεμπέτικα τραγούδια από το πειραϊκό φωνητικό σύνολο «Libro Coro», με χορό από την Αδελφότητα Κρητών Πειραιά «Η Ομόνοια» και με μια κεφάτη αποκριάτικη παρέλαση από τη Φιλαρμονική Ορχήστρα του Δήμου. Επίσης, μικροί και μεγάλοι θα «γίνουν ένα» με το παραδοσιακό γαϊτανάκι.
Αποκριάτικη νότα στην εκδήλωση θα δώσει η μπάντα κρουστών «Global Νταούλια», η οποία με τις μουσικές της θα προκαλέσει τον ενθουσιασμό, παρακινώντας τον κόσμο σε χορό. Ξεκινώντας από την κεντρική αγορά του Πειραιά, οι «Global Νταούλια» θα «πλημμυρίσουν» με αποκριάτικες μουσικές την Τσαμαδού, την Δ. Γούναρη και τον πεζόδρομο της Νικήτα. Tην εκδήλωση συνδιοργανώνει η Β΄ Δημοτική Κοινότητα. Στο κοινό θα προσφερθούν μεζέδες.
Μπενάκη- Ακροπόλεως
Για συνέχεια, έχουμε δείπνο σε δύο μουσεία. Στο Μουσείο Μπενάκη (στο κτίριο της Πειραιώς 138, οργανώνεται από τις 8μμ βραδιά με χορό, φαγητό, κρασί, λαχειοφόρο με πλούσια δώρα και πολύ κέφι. Για τα μέλη του Μουσείου η είσοδος είναι δωρεάν, για τα μη μέλη στοιχίζει 12 ευρώ.
Δηλώσεις συμμετοχής 212 6875299, 212 6875272.
Το Μουσείο Ακρόπολης συνεχίζει την παράδοση της Τσικνοπέμπτης και προσκαλεί τους επισκέπτες του στο εστιατόριο του δευτέρου ορόφου από τις 8 μ.μ. έως τα μεσάνυχτα, σε μια όμορφη βραδιά με νόστιμα εδέσματα και μουσική πιάνο.
Τηλεφωνικές κρατήσεις πραγματοποιούνται στο 210 9000915 τις ημέρες και ώρες λειτουργίας του Μουσείου. Περισσότερες πληροφορίες παρέχονται στην ιστοσελίδα www.theacropolismuseum.gr
Σαββόπουλος- Μητσιάς
Πώς να πει κανείς “όχι” στον Μανώλη Μητσιά και στον Διονύση Σαββόπουλο; οι δύο καλλιτέχνες τσικνίζουν μαζί στο 'Αλσος” με ένα ένα πλούσιο πρόγραμμα ειδικά φτιαγμένο για την Τσικνοπέμπτη, με τον Διονύση Σαββόπουλο και τον Μανώλη Μητσιά.
Αγαπημένα τραγούδια από τους δυο σπουδαίους μας καλλιτέχνες, μαζί και με άλλα σκωπτικά και αποκριάτικα της μουσικής μας παράδοσης. Τα ντονέρ και τα σουβλιστά δεν θα λείψουν! Δώστου και μπαλόνια, σερπαντίνες και χαρτοπόλεμος. Μασκαράδες ευπρόσδεκτοι.
Παίζουν:
Γιώτης Κιουρτσόγλου
Σταύρος Λάνστιας
Αχιλλέας Γουάστωρ
Ηρακλής Ζάκας
Ώρα έναρξης: 21.00
Πάτρα- Ξάνθη
Και βέβαια δεν θα μπορούσαμε να κλείσουμε αυτό το ρεπορτάζ χωρίς αναφορά στις βασίλισσες του Καρναβαλιού, Πάτρα και Ξάνθη.
Πέντε ορχήστρες χάλκινων θα παίζουν στους δρόμους της Πάτρας, από το πρωί μέχρι το απόγευμα.
Επίκεντρο των εκδηλώσεων θα είναι η πλατεία Τριών Συμμάχων, όπου στις 2 το μεσημέρι, θα συναντηθούν και οι πέντε ορχήστρες και θα ακολουθήσει συναυλία.
Φυσικά, το απόγευμα, θα κορυφωθούν οι εκδηλώσεις με επίκεντρο τα λαϊκά δρώμενα στην Άνω πόλη της Πάτρας. Φέτος, το δρώμενο θα έχει τίτλο «Ο Καραγκιόζης πρόεδρος».
Η Ξάνθη ετοίμασε “Ρεμπέτικες ιστορίες” στις 7μμ στο δημοτικό αμφιθέατρο μια μουσική παράσταση για τη μεταπολεμική Ελλάδα. Στις 8μμ στο Κλειστό Αθλητικό Κέντρο «Φίλιππος Αμοιρίδης», έχει οργανωθεί Βραδιά λαογραφίας και παραδοσιακών γεύσεων. Ο χώρος θα είναι ανοιχτός έως τα μεσάνυχτα, με πλούσιο μπουφέ, λαχταριστά ορεκτικά, φρέσκες σαλάτες, ποικιλίες κρεατικών και σπιτικών γλυκών. Το Κέντρο Πολιτισμού Δήμου Ξάνθης ως οικοδεσπότης θα προσφέρει δωρεάν κρασί σε όλους τους επισκέπτες.
