Η λύση είναι γνωστή αν θέλουμε να ξεμπερδεύουμε με τα μπλακ άουτ και τη συζήτηση για το... ορφανό κλαδί. Ονομάζεται υπογειοποίηση δικτύων, τα κόστη είναι δυσθεώρητα, ξεπερνούν τα 20 δισ ευρώ για το σύνολο των 242.000 χιλιομέτρων καλωδίων πανελλαδικά, παρ' όλα αυτά έχουν δρομολογηθεί κάποια πρώτα έργα, κατά προτεραιότητα σε περιοχές με δασικό χαρακτήρα.
Τα καλά νέα είναι ότι ο καταναλωτής δεν θα επιβαρυνθεί, αφού έχουν εξασφαλιστεί 233 εκατ ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης, χωρίς τα οποία δεν θα μπορούσε να υπογειοποιηθεί ούτε... μισό χιλιόμετρο μπροστά σε τόσο απαγορευτικά κόστη.
Αν ένα χιλιόμετρο εναέριου δικτύου χαμηλής τάσης κοστίζει σήμερα 20.000 ευρώ, το υπόγειο φτάνει τα 80-100.000 ευρώ. Στη δε, μέση τάση, η αναλογία είναι 30-40.000 ευρώ έναντι 100-120.000 ευρώ ανά χιλιόμετρο. Τιμές αυξημένες 30% από πέρυσι λόγω των ανατιμήσεων σε σίδερο, χάλυβα και ενέργεια. Κόστη που εξηγούν γιατί το δύσκολο 4ετές εγχείρημα της υπογειοποίησης δικτύου δεν αφορά παρά συνολικά 2.500 χιλιόμετρα, δηλαδή μόλις το... 1% του συνολικού του μήκους, με έμφαση στα σημεία της Αττικής που αυτό υποφέρει πιο πολύ, όπως σε Φιλοθέη, Ψυχικό, Κηφισιά, Διόνυσο και Πεντέλη.
Αν για παράδειγμα γινόταν υπόγειο το 50% του συνολικού δικτύου της χώρας, δηλαδή μόνο οι γραμμές μέσης τάσης, το κόστος των 10 δισ ευρώ, επιμερισμένο στα 7,5 εκατομμύρια των ρολογιών, θα σήμαινε 1 δισ το χρόνο. Σπάζοντας το ποσό αυτό στους έξι διμηνιαίους λογαριασμούς ρεύματος, ο κάθε καταναλωτής, θα έπρεπε να πληρώνει πάνω από 200 ευρώ το δίμηνο, δηλαδή μια αύξηση 30% πάνω στους ήδη φουσκωμένους σημερινούς λογαριασμούς.
Απροθυμία και προφάσεις
Τα κόστη είναι το ένα πρόβλημα. Το άλλο αφορά την απροθυμία της συντριπτικής πλειοψηφίας των δημάρχων να πάρουν πρωτοβουλίες, να ενταχθούν σε κοινοτικά προγράμματα και να συνεργαστούν με τον ΔΕΔΔΗΕ. Άλλοι δήμαρχοι δεν θέλουν να υπογειωθούν οι γραμμές γιατί πάνω στις κολόνες έχουν το δημοτικό φωτισμό, άρα αν αυτές καταργηθούν θα πρέπει να σηκώσουν καινούργιες, με δικό τους κόστος. Άλλοι, μπροστά στις επόμενες εκλογές της αυτοδιοίκησης το 2023, προτάσσουν την αναστάτωση και την ταλαιπωρία που θα υποστούν οι δημότες τους από το γεγονός ότι θα χρειαστεί να σκαφτεί ο δήμος από την αρχή.
Στην συντριπτική τους πλειοψηφία οι τοπικοί άρχοντες δεν δείχνουν διατεθειμένοι να αξιοποιήσουν κοινοτικά προγράμματα χρηματοδότησης που προβλέπουν ότι 50% από τα κεφάλαια βάζει ο ΔΕΔΔΗΕ και το άλλο 50% ο δήμος μέσω ΕΣΠΑ. Ελάχιστοι, οι δήμαρχοι που έχουν δείξει ευελιξία και διάθεση να εκμεταλλευτούν στο έπακρο τα προγράμματα του ΕΣΠΑ, κι όλα αυτά χωρίς να υπολογίζονται οι αντιδράσεις από τους ίδιους τους πολίτες, που σε πολλές περιπτώσεις αποτελούν οι ίδιοι εμπόδιο στην πρόοδο του έργου.
Όταν για παράδειγμα, το ρολόι βρίσκεται μέσα στην πολυκατοικία, όπως στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, το τμήμα της υπογείωσης μέχρι τον εξωτερικό στύλο είναι αρμοδιότητα της κάθε ιδιοκτησίας, με όποιο κόστος αυτό συνεπάγεται. Σε πολυκατοικία για παράδειγμα δέκα διαμερισμάτων, αναλογεί ένα κόστος 50 ευρώ το διαμερίσμα, αν πρόκειται για μονοκατοικία αυτό φτάνει στα 400-500 ευρώ. Αλληλοκάλυψη με δίκτυα ύδρευσης, αποχέτευσης και φυσικού αερίου και ζητήματα που άπτονται της αρχαιολογικής υπηρεσίας, συμπληρώνουν το παζλ και δείχνουν γιατί ακόμη και όταν βρίσκονται κάποια κεφάλαια για μερικά χιλιόμετρα δικτύων, το project θα πάρει καιρό.
Καλώς εχόντων των πραγμάτων, τα πρώτα έργα θα ολοκληρωθούν μετά από δύο με τέσσερα χρόνια, με τον προγραμματισμό του ΔΕΔΔΗΕ να προβλέπει επενδύσεις 133 εκατ. ευρώ σε υπογειοποιήσεις, 100 εκατ. σε αναβαθμίσεις δικτύων σε δασικές περιοχές, συν 39 εκατ. για επαύξηση των υποσταθμών. Το Ταμείο Ανάκαμψης συμμετέχει στα παραπάνω με 40%, το υπόλοιπο αφορά κεφάλαια του διαχειριστή.
Νούμερα που τρομάζουν
Ένας φυσικά τρόπος για να επεκταθεί πανελλαδικά η υπογειοποίηση θα ήταν, πέραν των ευρωπαϊκών κονδυλίων, να μετακυλισθεί το κόστος στους καταναλωτές. Τα νούμερα είναι απαγορευτικά. Από τα 242.000 χλμ. του ΔΕΔΔΗΕ, αφαιρώντας το 10% των δικτύων που είναι ήδη υπόγεια, απομένουν 216.000 χλμ. Αν τα πολλαπλασιάσουμε με ένα μέσο κόστος 90.000 ευρώ/ χλμ, με βάση την αναλογία των γραμμών Μέσης και Χαμηλής Τάσης, η άσκηση βγάζει ότι η υπογειοποίηση θα κόστιζε πανελλαδικά 20 δισ ευρώ. Διαιρώντας αυτά τα 20 δισ. ευρώ με τα περίπου 7,5 εκατομμύρια ρολόγια της χώρας, προκύπτει στη δεκαετία ένα κόστος γύρω στα 2.700 ευρώ ανά πελάτη ή 270 ευρώ το χρόνο. Σε μια συγκυρία, όπου ακόμη και αν οι τιμές στην ενέργεια αποκλιμακωθούν τους προσεχείς μήνες, εντούτοις δεν πρόκειται να επανέλθουν εκεί που βρίσκονταν το 2020, σενάρια σαν τα παραπάνω θα παραμείνουν για πάντα στο συρτάρι.
Από το κλάδεμα των δέντρων
Αν θέλουμε κάποτε το ηλικίας 40- 50 ετών και κατά το μεγαλύτερο μέρος του εναέριο ελληνικό δίκτυο, να γίνει ευρωπαικό θα πρέπει να έχουμε υπόψιν ότι θα χρειαστεί πολύς χρόνος και ότι τα πρώτα αποτελέσματα δεν πρόκειται να γίνουν ορατά πριν την πάροδο 3-5 ετών.
Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι οι πρώτες υπογειοποιήσεις θα απαιτήσουν 2-4 χρόνια, και αυτές θεωρούνται οι γρήγορες λύσεις, σε συνδυασμό με μια πιο επιθετική πολιτική κλαδέματος δέντρων. Στο θέμα των.. ορφανών κλαδιών, αφού μέχρι πρότινος ουδείς γνώριζε σε ποιόν ανήκει η αρμοδιότητα, ο ΔΕΔΔΗΕ κατάφερε λίγο πριν τη χιονοθύελλα, να εξασφαλίσει κατόπιν ειδικής μελέτης της Πυροσβεστικής, άδεια να κλαδέψει δέντρα σε 18 περιοχές.
Ανάμεσα σε αυτές, το Μαρκόπουλο, το Πικέρμι, ο Μαραθώνας, η Ραφήνα, ο Διόνυσος, ο Ωρωπός, η Μάνδρα, η Κηφισιά, οι Αχαρνές και η Σαλαμίνα. Διόλου τυχαία στις περιοχές αυτές οι ζημιές την περασμένη εβδομάδα από πτώσεις δέντρων ήταν μικρότερες απ’ ότι αλλού στην Αττική. Στις «γρήγορες» λύσεις εντάσσονται και οι προσλήψεις εναεριτών που παρά το νέο σύστημα, απαιτούν 7-8 μήνες, συν άλλους 6-10 για να εκπαιδευτούν, ενώ εκκρεμεί ακόμη η πρόσληψη 157 ατόμων από προκήρυξη του... 2017.
Στους έξυπνους μετρητές
Στις μακροπρόθεσμες λύσεις, ανήκει η υπόθεση των έξυπνων μετρητών, ένα στοιχειωμένο project που συζητείται πάνω από δεκαετία, με το τελευταίο διαγωνισμό, του 2014, να ναυαγεί μέσα σε μπαράζ προσφυγών και αναβολών.
Ένα project που επανεκκίνησε στις 14 Δεκεμβρίου 2021, όταν προκηρύχθηκε ο νέος διαγωνισμός, και αφορά την αντικατάσταση των σημερινών απαρχαιωμένων ρολογιών με 7,7 εκατομμύρια καινούργια, τα οποία αν υπήρχαν στην πρόσφατη χιονοθύελλα, οι 3,4 ή και περισσότερες μέρες που έμειναν χωρίς ρεύμα χιλιάδες νοικοκυριά θα είχαν περιοριστεί σε μερικές μόνο ώρες.
Οι έξυπνοι μετρητές θα επέτρεπαν στον ΔΕΔΔΗΕ να έχει άμεσα ένα ψηφιακό χάρτη με τις βλάβες. Ενα «ραντάρ», ώστε τα συνεργεία του να μην δουλεύουν στα τυφλά, παρά να στέλνονται στο σωστό χρόνο, στα σωστά σημεία, χωρίς καθυστέρηση. Απουσία μιας ψηφιοποιημένης εικόνας σε real time, το προσωπικό του διαχειριστή αναγκάστηκε την περασμένη εβδομάδα να διατρέχει γραμμές πολλών χιλιομέτρων, άρα να χάσει πολύτιμο χρόνο, προκειμένου να βρει τις ζημιές ανά σπίτι, αφού εν έτει 2022, ο διαχειριστής δεν μπορεί να εντοπίσει ποιοί πελάτες στην Χαμηλή Τάση έχουν βλάβη. Βλέπει μόνο ποιές Γραμμές Μέσης Τάσης είναι εκτός. Απόρροια των παραπάνω, το τηλεφωνικό του κέντρο να καταρρεύσει από τη δεύτερη μέρα της κακοκαιρίας κάτω από το βάρος των χιλιάδων κλήσεων καταναλωτών που προσπαθούσαν μάταια να δηλώσουν την βλάβη τους.
