Ο αστροναύτης Τόμας Στάφορντ, ο οποίος διηύθυνε μια πτήση πρόβα τζενεράλε για την προσελήνωση στο φεγγάρι το 1969 και την πρώτη διαστημική σύνδεση ΗΠΑ-Σοβιετικής Ένωσης, πέθανε τη Δευτέρα σε ηλικία 93 ετών.
🕯️ American astronaut Thomas Stafford, who commanded the docking of Apollo with the Soviet "Soyuz 19" in 1975, has died at the age of 93.
— NEXTA (@nexta_tv) March 18, 2024
Stafford was one of 24 people who flew to the Moon, but he did not land on it. pic.twitter.com/RGAjsPvK9M
Ο Στάφορντ έλαβε μέρος σε τέσσερις διαστημικές αποστολές. Πριν από το Apollo 10, πέταξε σε δύο πτήσεις των Gemini, συμπεριλαμβανομένης της πρώτης συνάντησης δύο αμερικανικών καψουλών σε τροχιά. Πέθανε σε νοσοκομείο κοντά στο σπίτι του στη Space Coast της Φλόριντα, δήλωσε ο Μαξ Άρι, διευθυντής του Μουσείου Αεροπορίας και Διαστήματος Stafford στο Γουέδερφορντ της Οκλαχόμα.
Ο Στάφορντ ήταν ένας από τους 24 αστροναύτες της NASA που πέταξαν στο φεγγάρι, αλλά δεν προσγειώθηκε σε αυτό. Μόνο επτά από αυτούς είναι ακόμη ζωντανοί.
«Σήμερα ο στρατηγός Τομ Στάφορντ πήγε στους αιώνιους αιθέρες που με τόσο θάρρος εξερεύνησε ως αστροναύτης των Gemini και του Apollo καθώς και ως ειρηνοποιός στο Apollo Soyuz», δήλωσε ο διοικητής της NASA Μπιλ Νέλσον μέσω του X, πρώην Twitter. "Όσοι από εμάς είχαμε το προνόμιο να τον γνωρίσουμε, είμαστε πολύ λυπημένοι αλλά ευγνώμονες που γνωρίσαμε έναν γίγαντα".
Αφότου έβαλε στην άκρη τη στολή του, ο Στάφορντ ήταν ο άνθρωπος που απευθυνόταν στη NASA όταν ζητούσε ανεξάρτητες συμβουλές για τα πάντα, από τις ανθρώπινες αποστολές στον Άρη μέχρι θέματα ασφάλειας και την επιστροφή στις πτήσεις μετά το ατύχημα του διαστημικού λεωφορείου Columbia το 2003. Ήταν πρόεδρος μιας ομάδας εποπτείας που εξέτασε πώς να διορθώσει το ελαττωματικό τότε διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble, κερδίζοντας ένα βραβείο δημόσιας υπηρεσίας της NASA.
Η αποστολή του Apollo 10 τον Μάιο του 1969 έθεσε τις βάσεις για την ιστορική αποστολή του Apollo 11 δύο μήνες αργότερα. Ο Στάφορντ και ο Τζιν Σέρναν έφεραν το σεληνιακό σκάφος προσεδάφισης με το παρατσούκλι Snoopy σε απόσταση 14 χιλιομέτρων (9 μιλίων) από την επιφάνεια της σελήνης. Ο αστροναύτης Τζον Γιανγκ έμεινε πίσω στο κύριο διαστημόπλοιο με την ονομασία Τσάρλι Μπράουν.
Η επιστροφή του Apollo 10 στη Γη σημείωσε το παγκόσμιο ρεκόρ ταχύτερης ταχύτητας από επανδρωμένο όχημα με ταχύτητα 24.791 μίλια ανά ώρα (39.897 χλμ./ώρα).
Μετά το τέλος των προσεδαφίσεων στη Σελήνη, η NASA και η Σοβιετική Ένωση αποφάσισαν μια κοινή αποστολή πρόσδεσης και ο Στάφορντ επιλέχθηκε να διοικήσει την αμερικανική πλευρά. Αυτό σήμαινε εντατική γλωσσική εκπαίδευση, παρακολούθηση από την KGB όσο βρισκόταν στη Σοβιετική Ένωση και φιλίες ζωής με κοσμοναύτες. Οι δύο ομάδες διαστημικών ταξιδιωτών πήγαν ακόμη και στο Disney World και ανέβηκαν μαζί στο Space Mountain πριν μπουν σε τροχιά και ενωθούν με τα σκάφη.
Γεννημένος στο Γουέδερφορντ της Οκλαχόμα, ο Στάφορντ είπε ότι κοίταζε ψηλά και έβλεπε γιγαντιαία αεροπλάνα DC-3 να πετούν από πάνω του στα πρώτα διηπειρωτικά δρομολόγια.
«Ήθελα να πετάξω από τότε που ήμουν 5 ή 6 ετών βλέποντας αυτά τα αεροπλάνα», είχε πει στους ιστορικούς της NASA.
Ο Στάφορντ πήγε στη Ναυτική Ακαδημία των ΗΠΑ, όπου αποφοίτησε στο κορυφαίο 1% της τάξης του και πέταξε στο πίσω κάθισμα κάποιων αεροπλάνων και το λάτρεψε. Κατατάχθηκε εθελοντικά στην Πολεμική Αεροπορία και ήλπιζε να πετάξει σε μάχη στον πόλεμο της Κορέας. Αλλά μέχρι να πάρει τα φτερά του, ο πόλεμος είχε τελειώσει. Πήγε στη σχολή πειραματικών πιλότων δοκιμών της Πολεμικής Αεροπορίας, αποφοίτησε πρώτος στην τάξη του από εκεί και παρέμεινε ως εκπαιδευτής.
Το 1962, η NASA επέλεξε τον Στάφορντ για τη δεύτερη ομάδα αστροναυτών της, η οποία περιελάμβανε τους Νηλ Άρμστρονγκ, Φρανκ Μπόρμαν και Πητ Κόνραντ.
Ο Στάφορντ τοποθετήθηκε μαζί με τον Γουόλι Σίρα στο Gemini 6. Η αρχική τους αποστολή ήταν να συναντηθούν με ένα άδειο διαστημόπλοιο. Αλλά η εκτόξευσή τους το 1965 ακυρώθηκε όταν το διαστημόπλοιο εξερράγη αμέσως μετά την απογείωση. Η NASA αυτοσχεδίασε και τον Δεκέμβριο, το Gemini 6 συναντήθηκε με τους δύο αστροναύτες που επέβαιναν στο Gemini 7, αλλά δεν προσδέθηκε.
Η επόμενη πτήση του Στάφορντ το 1966 ήταν με τον Σέρναν στο Gemini 9. Ο διαστημικός περίπατος του Σέρναν, συνδεδεμένος με μια συσκευή που έμοιαζε με jet-pack, δεν πήγε καλά. Ο Στέρναν παραπονέθηκε ότι ο ήλιος και το μηχάνημα τον έκαναν ιδιαίτερα ζεστό και τον πονούσε η πλάτη του. Στη συνέχεια, η προσωπίδα του θόλωσε και δεν μπορούσε να δει.
Συνολικά, ο Stafford συμπλήρωσε 507 ώρες στο διάστημα και πέταξε με τέσσερις διαφορετικούς τύπους διαστημοπλοίων και 127 τύπους αεροσκαφών και ελικοπτέρων.
Μετά την αποστολή Apollo-Soyuz, ο Στάφορντ επέστρεψε στην Πολεμική Αεροπορία και εργάστηκε στην έρευνα και διοικούσε το Κέντρο Δοκιμών Πτήσεων της Πολεμικής Αεροπορίας πριν συνταξιοδοτηθεί το 1979 ως στρατηγός τριών αστέρων.
Τα καθήκοντα του Στάφορντ στην Πολεμική Αεροπορία δεν τον έκαναν μόνο να διευθύνει την κορυφαία σχολή πτήσεων και τη βάση δοκιμών πειραματικών αεροσκαφών του στρατού, αλλά ήταν και διοικητής της Area 51. Μια βιογραφία από το μουσείο του ανέφερε, ότι ενώ ο Stafford ήταν επικεφαλής της Περιοχής 51 και αργότερα ως επικεφαλής ανάπτυξης και απόκτησης στο Πεντάγωνο «έγραψε τις προδιαγραφές και καθιέρωσε το πρόγραμμα που οδήγησε στην ανάπτυξη του μαχητικού αεροσκάφους F-117 Stealth και αργότερα του βομβαρδιστικού B-2 Stealth».
Ο Στάφορντ έγινε στέλεχος μιας εταιρείας μεταφορών με έδρα την Οκλαχόμα και αργότερα μετακόμισε στη Φλόριντα, κοντά στο Ακρωτήριο Κανάβεραλ.
