Πολλές καταστάσεις της επικαιρότητας μάς γεννούν ευθυμία, χαρά, ιλαρότητα, όπως λέμε. Πράγματι ? ?λαρότης, τ?ς ?λαρότητος ήταν η ευχάριστη διάθεση. Το ρήμα ?λαρόω – ?λαρ? σημαίνει χαμογελώ, κάνω κάτι να δείχνει ευχάριστο, ομορφαίνω μια κατάσταση, αλλά ταυτόχρονα το εκφράζω κιόλας με το πρόσωπό μου. (...το? ?λαρ?ναι πρόσωπον ?ν ?λαί?, λέει πολύ χαρακτηριστικά ο Δαυίδ στον ΡΓ'', ψαλμό, εδάφιο 15, που σημαίνει να ομορφύνει το πρόσωπο του ανθρώπου μέσα από το έλεος του Θεού).
Στα αρχαία μας ελληνικά ? ?λαρότης και τα ομόρριζά της είχαν κυρίως θετική σημασία. ?λαρεύεται ο παλιός άνθρωπος, όταν χαίρεται, έχει ?λαρόν πρόσωπο, χαρούμενο, δηλαδή. Μετά την κατάκτηση της Ελλάδας από τους Ρωμαίους γνώρισε και τα ?λάρια (hilaria), γιορτές που εορτάζονταν στην ρωμαϊκή επικράτεια μετά την εαρινή ισημερία, κάτι σαν πανηγυρισμοί για την υποδοχή της Άνοιξης.
H λέξη στα λατινικά πέρασε ως hilaritas και μας έδωσε την αγγλική hilarity (=χαρά, ευθυμία) και τα ομόρριζά της. Η Hilary Clinton, υποψήφια Πρόεδρος των Η.Π.Α., έχει στο όνομά της τα στοιχεία της ιλαρότητας. Θα μπορούσε στα ελληνικά να λέγεται Χαρά ή Ευθυμία.
Η πολλή χαρά, όμως, συνεπάγεται αρκετά συχνά την έλλειψη σοβαρότητας. Συνεπώς, έφθασε η λέξη σε ορισμένες περιπτώσεις να είναι ισοδύναμη με την επιπολαιότητα, την αρνητική φαιδρότητα, την χαζοχαρούμενη έκφραση.
Το αντίστοιχο συμβαίνει και με το αγγλικό επίθετο hilarious, που, εκτός από τον χαρούμενο, δηλώνει και τον γελοίο.
Στα νέα ελληνικά, εκτός από την ευδιαθεσία της ιλαρότητας, έφθασε και η ιλαρά, που πήρε το όνομά της από το επίθετο ιλαρός, όχι γιατί είναι ευχάριστη ασθένεια. Την είπαμε έτσι, κατ'' ευφημισμόν, για να την εξευμενίσουμε και να μην σκεφτόμαστε τα δυσάρεστα συμπτώματά της.
Πολύ συχνά ακούμε τον ιλαρό, τον χαρούμενο, φωτεινό. Ιλαρό πρόσωπο, ιλαρή διάθεση, μερικές από της σύγχρονες εκφράσεις. Το φώς ιλαρόν, ακόμη, ο αρχαιότερος εκκλησιαστικός ύμνος, αναφέρεται στην μορφή του Χριστού, που εκπέμπει πνευματικό φως ευφροσύνης. Ο συγκεκριμένος ύμνος ψάλλεται στον Εσπερινό, που το φως της ημέρας είναι γλυκό, ούτε υπερβολικά φωτεινό ούτε σκοτεινό νυχτερινό.
Η ιλαρότητα μας φέρνει στο νου και την ιλαροτραγωδία, που αρχικά ήταν τραγωδία, αλλά με κατάληξη σαν αυτή της κωμωδίας. Την επινόησε ο Ρίνθων ο Ταραντίνος στα ελληνιστικά χρόνια. Του άρεσε να παρωδεί τις τραγωδίες του Ευριπίδη και τελικά αυτό που έδινε προς τα έξω ήταν ιλαροτραγωδία, μια τραγωδία με κωμικά στοιχεία που σε κάνουν να ξεχνάς τα βάσανα και τους καημούς των πρωταγωνιστών.
Για μας ιλαροτραγωδία είναι ο πολιτικός βίος των τελευταίων χρόνων, οι ψεύτικες υποσχέσεις που έγιναν επιβεβλημένες πολιτικές. Με αυτές δεν ξέρουμε τι να κάνουμε, να γελάσουμε ή να κλάψουμε;
Ιλαρή πρότασή μας: Να κρατήσουμε την ευχάριστη διάθεση από την θετική ιλαρότητα και να αποβάλουμε το αντώνυμο του λήμματος, την θλίψη.
Προσοχή, μην φθάσουμε στα άκρα, στην αρνητική ιλαρότητα, την αστειότητα ή πιο λαϊκά το καραγκιοζιλίκι.
