Με αφορμή τα εγκαίνια ενός νέου Μουσείου, αυτού της μαστίχας, να πούμε εδώ ότι η λέξη δηλώνει έναν χώρο αφιερωμένο στις Μούσες, στις εννέα θεότητες, προστάτιδες των Τεχνών. Με επικεφαλής τον Απόλλωνα, τον Μουσηγέτη, οι νύμφες των νερών και του βουνού, κόρες του Δία και της Μνημοσύνης, έδιναν το έναυσμα στους ανθρώπους να αγαπούν τον χορό, την ποίηση, την Αστρονομία, την Ιστορία και κυρίως τη μουσική. Λέγονταν Μούσες, γιατί όλες σαγηνεύονταν από τη μουσική.
Ο αρχικός τύπος Μουσε?ον συγγενεύει ετυμολογικά με το ρήμα μανθάνω, το μαθαίνω δηλαδή.
Κάθε ναός ή βωμός αφιερωμένος στις Μούσες ονομαζόταν Μουσε?ον. Ο χώρος όπου καλλιεργούνταν οι τέχνες και τα γράμματα χαρακτηριζόταν επίσης Μουσε?ον. Γι'' αυτό η Αθήνα ήταν τ? τ?ς ?λλάδος Μουσε?ον, γιατί εκεί προάγονταν όλοι οι κλάδοι του επιστητού.
Οι φιλοσοφικές σχολές και οι βιβλιοθήκες της αρχαιότητας καλούνταν μουσεία. Η περίφημη Ακαδημία του Πλάτωνος στον Κολωνό, όπου δίδαξε και ο μαθητής του Αριστοτέλης, ήταν γνωστή ως τ? Μουσε?ον των Αθηνών.
Μουσείο περίφημο ήταν αυτό της Αλεξανδρείας, πόλης που ιδρύθηκε από τον Μ. Αλέξανδρο το 331 π. Χ. Θεμελιωτής του θεωρείται ο Πτολεμαίος ο Σωτήρ. Αποτελούσε τμήμα των βασιλικών ανακτόρων, διέθετε χώρο περιπάτου, αίθουσα κοινού συσσιτίου των φιλοσόφων, αλλά και εξέδρα με καμπύλα καθίσματα. Εκεί κάθονταν οι διακεκριμένοι άνθρωποι των γραμμάτων των ελληνιστικών χρόνων. Στους κήπους του Μουσείου οι βοτανολόγοι περιποιούνταν φυτά που είχε φέρει ο Μ. Αλέξανδρος από την εκστρατεία του και οι ζωολόγοι φύλασσαν τροπικά πουλιά, ένα από τα οποία ήταν και ο παπαγάλος.
Το πρώτο Μουσείο ως συγκρότημα, όπου εκτίθενται αντικείμενα τέχνης, το συναντάμε σε ένα άλλο ελληνιστικό βασίλειο, αυτό της Περγάμου. Ο Άτταλος ο Α'' και ο διάδοχός του Ευμένης έχτισαν ένα πλήθος οικοδομημάτων και εξωράισαν την πόλη τους. Το Μουσείο, ένα από αυτά, περιελάμβανε έργα γλυπτικής, ζωγραφικής, μικροτεχνίας. Το πού και πώς ήταν περίπου το Μουσείο αυτό το γνωρίζουμε από το Μουσείο της Περγάμου στο Βερολίνο.
(Photo by Wladyslaw Sojka. Η ακρόπολη της Περγάμου ως μακέτα στο Μουσείο της Περγάμου στο Βερολίνο, όπου υπήρχε και το πρώτο Μουσείο με την σημερινή έννοια του όρου)
Σήμερα στα Μουσεία παρουσιάζονται σε κοινή θέα αντικείμενα διαφόρων περιόδων, τα οποία προηγουμένως έχουν αποτελέσει το θέμα ερεύνης των ειδικών. Αρχαιολογικά Μουσεία, Ιστορικά Μουσεία, Μουσεία Φυσικής Ιστορίας, Λαογραφικά Μουσεία και τόσα άλλα, που για να τα απαριθμήσουμε δεν μας φθάνει ο χρόνος. Θα καταντήσουμε σωστά μουσεία, θα φτάσουμε σε πολύ μεγάλη ηλικία, θα αποτελέσουμε κι εμείς μουσειακά εκθέματα.
Κι ένα πλήθος λέξεων συνδέεται με το λήμμα μας, όπως μουσειολόγος και μουσειολογία, άμουσος και φιλόμουσος, μουσικός και μουσική και τόσες άλλες.
Αλλά και όποια γυναίκα εμπνέει έναν άνδρα είναι η Μούσα του, όπως η Μούσα της ποιήσεως, η Καλλιόπη, που την επικαλείται ο Όμηρος. Καμιά φορά, όμως, αν κάνει κατεργαριές και θηλυκές πονηριές γίνεται μουσίτσα, πριν καταλήξει, όπως όλοι μας, στο Μουσείο.
