Στην Ελλάδα μας αλλά και σε άλλα μέρη του κόσμου συναντάται ως τοπωνύμιο ο Πύργος ή λέξεις σχετικές με αυτόν. Ο γνωστός Πύργος της Ηλείας με τους Πυργιώτες και τις Πυργιώτισσες, το Πυργί της Χίου με τα ιδιαίτερης ομορφιάς σπίτια, τον εύφορο κάμπο και τον Πυργούσικο χορό, ο Λευκός Πύργος της Θεσσαλονίκης, ο κεκλιμένος πύργος της Πίζας, ο Πύργος του Άιφελ, σύμβολο της πόλης των Παρισίων, οι πύργοι της Μάνης, καστρόσπιτα που αναφέρονται σε μια εποχή που δεν υπάρχει πια.
Η λέξη δηλώνει ένα ψηλό και οχυρό οικοδόμημα, που συνήθως χτιζόταν κοντά στα τείχη για την προάσπιση της άμυνας της περιοχής. Τα αρχοντικά των φεουδαρχών στον Μεσαίωνα, επειδή προστατεύονταν από τείχη επίσης ονομάζονταν πύργοι. Αυτό το υψηλής ασφάλειας οικοδόμημα έδωσε την αφορμή και στους τοπικούς άρχοντες της Μάνης να δηλώνουν την κυριαρχία τους στην περιοχή χτίζοντας πολυώροφα σπίτια, τους μανιάτικους πύργους, ξεχωριστής αρχιτεκτονικής. Πέτρινοι, με ζεματίστρες, στέρνες, εκκλησάκια, κηρύσσουν την ισχυρή παρουσία των ιδιοκτητών και την επιβολή της θέλησής τους.
Αν δεχθούμε την μία από τις πολλές ετυμολογικές εκδοχές, η λέξη μπορεί να προέρχεται από δάνειο από την γερμανική γλώσσα και μάλιστα από όρους που έχουν να κάνουν με την δομή των κτιρίων. Burg στα γερμανικά ο πύργος. Έτσι έχουμε τόσες πόλεις Burg, Βurg, Bourg, όπως το Burg, Aargau, στην Eλβετία ή το Den Burg στην Ολλανδία. Και ως δεύτερο συνθετικό θα λέγαμε ότι το Burg ή Βurg υπάρχει στο Luxembourg, στο St. Petersburg και σε ένα πλήθος πόλεων, χωριών οικισμών με κοινό χαρακτηριστικό τους την ύπαρξη ενός ισχυρού φρουρίου ή κάποιου κάστρου.
Στην γλώσσα μας εκτός από πύργους και πυργάκια που χτίζουν τα παιδιά στην άμμο, έχουμε και χάρτινους πύργους, σαθρά επιχειρήματα που καταρρέουν και γκρεμίζονται από την ίδια την πραγματικότητα. Και τα κτίρια μπορεί να χαρακτηρισθούν χάρτινoι πύργοι, όταν καταρρέουν σαν μια κόλλα χαρτί που την φυσά ο αέρας και από κει που την βλέπαμε εδώ, λίγο μετά την αντικρίζουμε πάρα πέρα. Σαν χάρτινοι πύργοι έπεσαν και οι Δίδυμοι Πύργοι της Νέας Υόρκης που δεν ήταν βέβαια οχυρά οικοδομήματα, αλλά πολύ υψηλά κτίρια, αφού πύργος λέγεται και κάθε υψηλό κτίσμα, σαν τον Πύργο του Ο.Τ.Ε. ή τον Πύργο των Αθηνών (καθόλου συγκρίσιμα τα μεγέθη, κατά την ταπεινή μας άποψη, αλλά μιλάμε πάντα αναλογικά).
Αν συνεχίσουμε με τις πυργοειδείς εκφράσεις, θα θυμηθούμε τον Πύργο της Βαβέλ, ένα βιβλικό ζιγκουράτ, που έχει μείνει μνημείο ασυνεννοησίας.
Κάποιοι αποχαιρετάτε τις διακοπές, εγκαταλείπετε την καλοκαιρινή ραστώνη, αφού προηγουμένως ο ελεγκτής εναέριας κυκλοφορίας έχει δώσει εντολή από τον πύργο ελέγχου του αεροδρομίου να κινηθεί το αεροσκάφος σας.
Ορισμένοι παίζετε ακόμη σκάκι και κινείτε τον πύργο σας, ενώ πύργο έχουν και τα τεθωρακισμένα οχήματα. Πυργίσκους συναντάμε στα πολεμικά αεροπλάνα ή πλοία, ενώ πύργο ή κουτί έχει και ο υπολογιστής.
Η πυργολεξιλογία καλά κρατεί! Κι εμείς, για να μπορέσουμε να γράψουμε το λήμμα μας έχουμε απομονωθεί από φίλους και γνωστούς, έχουμε χωθεί στον γυάλινο πύργο, χωρίς επαφή με την πραγματικότητα.
Κι καθώς δειλά – δειλά ξεπροβάλλει ο ΕΝΦΙΑ οι πυργοδεσπότες και οι πυργοδέσποινες θα θρηνήσουν για τα πολυτελή πυργόσπιτά τους, μια που οι φόροι αυξήθηκαν και έγιναν δυσανάλογοι για την τσέπη τους.
Όταν υψώνουμε ή επισωρεύουμε πύργους και μεγαλειώδη περίφραξη, τότε πυργώνουμε. Την λέξη την χρησιμοποιεί και ο Σικελιανός στο ποίημά του «Ηχήστε σάλπιγγες», για να τιμήσει τον Κωστή Παλαμά:
Σ'' αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα! Ένα βουνό
με δάφνες αν υψώσουμε ως το Πήλιο κι ως την Όσσα,
κι αν το πυργώσουμε ως τον έβδομο ουρανό,
ποιον κλει, τι κι αν το πει η δικιά μου γλώσσα;
Κι υδατόπυργοι για αποταμίευση του νερού αποτελούν πια σπάνια τεχνολογικά εκθέματα.
Η λέξη πυργωτά τι σας φέρνει στον νου; Τα μπακλαβαδάκια και τα αμυγδαλωτά τς μαμάς και της γιαγιάς που περιμένουν το ένα πάνω στο άλλο να τα απολαύσουμε. Γκρεμίστε πύργους!
