Καταιγίδα μέτρων φέρνει η αυξημένη ύφεση διαβάσαμε σε πρόσφατο άρθρο. Τι είναι, όμως, αυτή η ύφεση και ποια η ιστορία της;
Η λέξη είναι παλιά, όχι, βέβαια, τόσο παλιά όσο το ρήμα ?φίημι από το οποίο παράγεται. Συναντάται στον Πλούταρχο, τον 1ο αιώνα π.Χ. ως ?φεσις τ?ς φων?ς, (Πλούτ. 2. 389Ε) ως χαμήλωμα, δηλαδή, της φωνής. Με ανάλογη σημασία θα την χρησιμοποιήσει και ο σπουδαίος Έλληνας γιατρός Άντυλλος, που έζησε στη Ρώμη, το 2ο αιώνα μ. Χ. και είναι ο πρώτος που περιέγραψε το ανεύρυσμα και επινόησε τρόπους θεραπείας του. Στη βιογραφία του Μάρκου Αντωνίου, πάλι, ο Πλούταρχος θα κάνει λόγο για ?φεσιν περ? τ?ν πραγμάτων, (Πλούτ. Αντ. 24) που σημαίνει νωθρότητα, ραθυμία, αδράνεια για κάτι και στη συγκεκριμένη περίπτωση τεμπελιά για τις υποθέσεις.
Το ρήμα ?φίημι, από όπου παράγεται η λέξη είναι σύνθετο ρήμα με συνθετικά ?πό και ?ημι. Η σημασία του ρήματος ήταν αφήνω κάτω, χαμηλώνω ως συνδυασμός των σημασιών των δύο συνθετικών του (?πό = κάτω και ?ημι = αφήνω, πετώ) και μεταφορικά μετριάζω, μειώνω. Έτσι, προέκυψαν και οι σημασίες που αναφέραμε. Με ανάλογο τρόπο σηματίστηκαν και άλλες λέξεις σύνθετες από το ρήμα ?ημι, που υπάρχουν στο λεξιλόγιό μας, ένεση, άνεση, άφεση, από τα αντίστοιχα ρήματα ?νίημι, ?νίημι και ?φίημι.
Στη νέα ελληνική κάνουμε λόγο για ύφεση της έντασης στις σχέσεις δύο κρατών, για ύφεση των αντίξοων καιρικών φαινομένων, ύφεση των συμπτωμάτων μιας ασθένειας, που σημαίνει ότι αναφερόμαστε σε πορεία για μείωση, εξασθένιση, μετριασμό, υποχώρηση.
Αντίστοιχη σημασία έχει η λέξη ύφεση ως μουσικός όρος. Η ύφεση ως μουσικός φθόγγος παίζεται ένα ημιτόνιο χαμηλότερα από την προηγούμενη νότα σε αντίθεση με τη δίεση που ακούγεται ένα ημιτόνιο ψηλότερα. Τα μουσικά κομμάτια γραμμένα σε ύφεση ή μπεμόλ αποπνέουν μια μελαγχολία συναφή με τη μελαγχολία που νιώθουμε εξαιτίας της οικονομικής ύφεσης των ημερών μας.
Η ύφεση, όμως, στην οικονομία αποτελεί απόδοση στα ελληνικά του αγγλικού όρου recession. Όταν λέμε ότι οι δουλειές είναι σε ύφεση, η χώρα βρίσκεται σε οικονομική ύφεση, η αγοραστική δυνατότητα είναι σε ύφεση, εννοούμε ότι η θετική δραστηριότητα - δυνατότητα είναι σε πτώση, κάμψη, αποδυνάμωση. Ο όρος ύφεση ως οικονομικός όρος αποδίδει στα ελληνικά και την αγγλική λέξη depression. (Depression is a long and severe recession in an economy or market). Μήπως εμείς είμαστε στην ύφεση με τη δεύτερη έννοιά της ως depression, ως μακράς αρνητικής περιόδου στην οικονομία με συμπτώματα που δεν υποχωρούν, ώστε αυτή η ύφεση να μοιάζει σχεδόν με κατάρρευση;
Εμείς δε θα κλείσουμε υφεσιακά, αλλά αισιόδοξα. Ο πυρετός των ημερών μας ας είναι υφέσιμος, όπως λένε οι γιατροί για τον πυρετό που υποχωρεί.
Την οικονομική ύφεση, λοιπόν, των ημερών μας ευχόμαστε να αντικαταστήσουν η ισχυροποίηση, ενδυνάμωση, άνθηση, ανάκαμψη, ενίσχυση, πρόοδος, ανάπτυξη που είναι εξάλλου τα αντώνυμα του λήμματος.
