Η ιστορία των κατασκευαστικών επιχειρήσεων του ελληνικού χρηματιστηρίου είναι γεμάτη με υποσχέσεις που διαψεύδονται γεμίζοντας τους μετόχους τους με ζημιές και απογοήτευση. Οι ελπίδες για την ανάληψη της διοργάνωσης των Ολυμπιακών Αγώνων του 1996 έδωσαν την θέση τους σε μαζικές πωλήσεις το φθινόπωρο του 1990 μόλις ήρθαν τα κακά νέα από το Τόκυο. Τότε υπήρχαν στην ουσία τρεις εισηγμένες κατασκευαστικές εταιρείες, η ΒΙΟΤΕΡ, η Μηχανική και η ΜΕΤΚΑ (πολύ πριν περάσει κάτω από τον έλεγχο της Mytilineos).
Στον επόμενο κύκλο προσδοκιών συμμετείχαν πολύ περισσότερες εταιρείες μετά τη μαζική εισαγωγή τους στην αγορά του Χρηματιστηρίου Αθηνών από τον Νοέμβριο του 1993 και μετά. Οι προσδοκίες που οδήγησαν την άνοδο των κατασκευαστικών εταιρειών από το 1997 μέχρι το 1999 είχε σχέση με την ανάληψη της διοργάνωσης των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 σε συνδυασμό με τις χρηματικές ενισχύσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Και αυτήν τη φορά, τα πράγματα δεν είχαν ευτυχή κατάληξη, για αρκετούς λόγους. Πρώτα απ’ όλα γιατί ούτε οι επιχειρήσεις (τουλάχιστον ένα μεγάλο μέρος τους), ούτε το Ελληνικό Δημόσιο και ο κρατικός μηχανισμός ήταν έτοιμοι για αυτά τα μεγάλα έργα. Αν σε αυτά προσθέσουμε τις αναγκαστικές συγχωνεύσεις μεταξύ των κατασκευαστικών επιχειρήσεων, οι περισσότερες εκ των οποίων οδήγησαν σε τερατογενέσεις, και βέβαια τις μεγάλες περιπέτειες που πέρασε η χώρα μας μετά το 2008, ουδείς εκπλήσσεται από το γεγονός πως αυτή την στιγμή έχουν απομείνει στο Χρηματιστήριο Αθηνών ελάχιστες κατασκευαστικές εταιρείες.
Οι «πονεμένες ιστορίες» του παρελθόντος είναι φυσικό να έχουν κάνει τους επενδυτές διστακτικούς απέναντι στις μετοχές των κατασκευαστικών επιχειρήσεων. Ή μάλλον, για να είμαστε ακριβείς, τους είχαν κάνει πολύ επιφυλακτικούς μέχρι πολύ πρόσφατα. Εδώ και μερικούς μήνες η εικόνα έχει αλλάξει και οι κατασκευαστικές εταιρείες έχουν αρχίσει και προσελκύουν πάλι τους επενδυτές, κάτι που φαίνεται καθαρά και στην πορεία των μετοχών τους.
Φυσικά, σημαντικό ρόλο έχει παίξει και η πολύ καλή συνολική πορεία του Χρηματιστηρίου Αθηνών από τον περσινό Σεπτέμβριο και έπειτα. Δεν είναι όμως μόνον αυτός ο λόγος. Ο βασικότερος λόγος είναι, απλούστατα, πως τα πράγματα έχουν αλλάξει. Πρώτα απ’ όλα, ύστερα από πολλά χρόνια με πολύ λίγες αναθέσεις σημαντικών δημοσίων έργων έχουμε περάσει σε μία εντελώς διαφορετική κατάσταση. Οι διαγωνισμοί και οι αναθέσεις μεγάλων έργων διαφόρων τύπων είναι συνεχείς και θα αυξηθούν ακόμα περισσότερο στο άμεσο μέλλον.
Μιλώντας για έργα, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως εκτός από τα δημόσια υπάρχουν και πάρα πολλά ιδιωτικά έργα που έχουν ήδη ξεκινήσει ή θα ξεκινήσουν σύντομα ανά την Ελλάδα. Δεν μιλάμε μόνο για τα έργα στο παλιό αεροδρόμιο του Ελληνικού, αλλά και για ενεργειακά και τουριστικά έργα σε πάρα πολλές περιοχές. Εκτός όμως από το γεγονός πως υπάρχουν πολλά έργα προς ανάθεση και εκτέλεση, εξίσου σημαντικό είναι το γεγονός πως ο σχεδιασμός των έργων γίνεται πλέον με πολύ πιο σωστό και επαγγελματικό τρόπο, και από το δημόσιο και από τους ιδιωτικούς φορείς. Με την πάροδο του χρόνου όλοι απέκτησαν μεγάλη πείρα, και όσοι σχεδιάζουν και αναθέτουν έργα (δημόσιου και ιδιωτικού χαρακτήρα) και οι χρηματοδότες (οι τράπεζες και οι ευρωπαϊκοί οργανισμοί) και οι ίδιες οι εταιρείες.
Όλοι λοιπόν είναι πολύ καλύτερα προετοιμασμένοι για τα επόμενα χρόνια ενώ οι προοπτικές είναι πολύ καλές από πλευράς χρηματοδότησης λόγω της ύπαρξης του ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης. Χωρίς υπερβολή, το μεγαλύτερο πρόβλημα που φαίνεται αυτήν τη στιγμή στον ορίζοντα είναι η έλλειψη προσωπικού.
Σύμφωνα με τις διοικήσεις των περισσότερων εταιρειών, δεν υπάρχουν αρκετοί μηχανικοί και τεχνίτες για να μπορέσουν να εκτελέσουν αυτά τα έργα. Δεν ξέρουμε πόσο σημαντικό θα αποδειχθεί αυτό το πρόβλημα αλλά υποθέτουμε πως θα λυθεί με κάποιον τρόπο. Αυτό για το οποίο δεν υπάρχει αμφιβολία είναι πως οι κατασκευαστικές επιχειρήσεις που είναι εισηγμένες στο Χ.Α. θα έχουν πολλή και καλή δουλειά για αρκετά χρόνια και οι μετοχές τους έχουν αρχίσει να το δείχνουν.
Η Ιντρακάτ (ΙΝΤΚΑ) αποτελεί κατά κοινή ομολογία τη μεγάλη έκπληξη των τελευταίων μηνών. Με την αλλαγή στην μετοχική της σύνθεση και τη σημαντικότατη κεφαλαιακή ενίσχυση που πήρε από τους μετόχους της «άλλαξε κατηγορία» και από την ομάδα των κατασκευαστικών εταιρειών μεσαίου μεγέθους πέρασε σε αυτή των μεγάλων, ειδικά ενόψει της ολοκλήρωσης της εξαγοράς της ΑΚΤΩΡ, η οποία αναμένεται κάποια στιγμή μέσα στο 2023.
Η εταιρεία έχει αναλάβει πρόσφατα αρκετά σημαντικά έργα, όπως την κατασκευή οδικών αξόνων στην Κρήτη και τη Νοτιοδυτική Πελοπόννησο και την κατασκευή του πύργου κατοικιών Riviera Tower στο Ελληνικό. Παράλληλα, συνεχίζει το μεγάλο έργο της υπογειοποίησης του δικτύου το ΟΣΕ μέσα στην Αθήνα και έχει ολοκληρώσει και έργα στον τομέα του περιβάλλοντος, όπως την μονάδα επεξεργασίας απορριμμάτων στις Σέρρες (στη διαχείριση της οποίας συμμετέχει).
Την ίδια στιγμή, συμμετέχει σε όλους τους μεγάλους διαγωνισμούς, όπως σε αυτόν της επέκτασης της γραμμής 2 του Μετρό στην Αθήνα και στον πολύ σημαντικό διαγωνισμό για την ανάδειξη νέου αναδόχου για την Αττική Οδό. Όλα αυτά δεν έχουν περάσει απαρατήρητα από τους επενδυτές. Αρκετούς μήνες μετά την ολοκλήρωση της μεγάλης αύξησης κεφαλαίου, η μετοχή βρίσκεται πλέον 70% πάνω από την τιμή της αύξησης και η χρηματιστηριακή αξία της εταιρείας έχει ξεπεράσει τα 300 εκατομμύρια ευρώ και την Παρασκευή διαμορφώθηκε στα 322 εκατομμύρια, πράγμα που δείχνει την αυξανόμενη εμπιστοσύνη των επενδυτών προς την εταιρεία.
Η ΓΕΚΤΕΡΝΑ (ΓΕΚΤΕΡΝΑ) αντιμετώπισε με εξαιρετικά επιτυχημένο τρόπο τις περιπέτειες του κατασκευαστικού κλάδου και της χώρας μας την προηγούμενη δεκαπενταετία. Οι σωστές επιλογές της διοίκησης την έφεραν στην πρώτη θέση του κλάδου από πλευράς οικονομικών επιδόσεων και χρηματιστηριακής αξίας αφού εκτός από το αμιγώς κατασκευαστικό αντικείμενο η εταιρεία δραστηριοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία και στον ενεργειακό τομέα.
Πέρα από το πλήθος έργων που έχει εκτελέσει στο παρελθόν και τις σημαντικές συμβάσεις παραχώρησης σε βασικούς οδικούς άξονες της χώρας (Ιονία Οδός, Κεντρική Οδός, Νέα Οδός), η ΓΕΚΤΕΡΝΑ έχει αναλάβει σχετικά πρόσφατα τρία πολύ σημαντικά έργα: Την κατασκευή και μελλοντική διαχείριση του νέου αερολιμένα του Ηρακλείου Κρήτης, την σύμβαση παραχώρησης της Εγνατίας Οδού και βέβαια την κατασκευή και διαχείριση του καζίνο στο Ελληνικό.
Πέρα από αυτά όμως, συμμετέχει στους διαγωνισμούς, όπως σε αυτόν της επέκτασης της γραμμής 2 του Μετρό Αθηνών, σε αυτόν της σύμβασης παραχώρησης της Αττικής Οδού και αυτόν της κατασκευής και παραχώρησης του οδικού άξονα ΒΟΑΚ στην Κρήτη. Δεν είναι τυχαίο που η μετοχή της βρίσκεται σε υψηλά εικοσαετίας και συγκεντρώνει σταθερά το επενδυτικό ενδιαφέρον.
Η ΑΒΑΞ (ΑΒΑΞ) είναι μία άλλη σημαντική κατασκευαστική επιχείρηση που είδε την μετοχή της να ξυπνά τώρα τελευταία και βρίσκεται στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων τριών ετών. Πέρα από το καλό κλίμα που επικρατεί τελευταία στον κλάδο, η μετοχή έχει ωφεληθεί από την συστηματική προσπάθεια για την μείωση του καθαρού δανεισμού του ομίλου, η οποία συντελέστηκε κυρίως με πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων. Η εταιρεία ωφελήθηκε πάρα πολύ από την συμμετοχή της στο εταιρικό σχήμα που είχε αναλάβει την σύμβαση παραχώρησης της Αττικής Οδού.
Ενόψει της λήξης αυτής της σύμβασης, η ανάληψη της κατασκευής της γραμμής 4 του Μετρό στην Αθήνα ήταν ένα κομβικό γεγονός για την εταιρεία, καθώς εξασφάλισε πολύ μεγάλο κατασκευαστικό αντικείμενο για τα επόμενα χρόνια. Σημαντική βοήθεια πήρε και από την πρόσφατη ανάληψη μεγάλου έργου στην Ρουμανία, ενώ πρόσφατα ανέλαβε και το έργο της οδικής παράκαμψης της Θεσσαλονίκης (Flyover) σε συνεργασία με την Mytilineos. Όπως και οι υπόλοιπες μεγάλες επιχειρήσεις του κλάδου, είναι παρούσα στους διαγωνισμούς για την νέα σύμβαση παραχώρησης της Αττικής Οδού και αυτήν του ΒΟΑΚ στην Κρήτη, ενώ έχει αναλάβει ήδη και κάποια από τα έργα στο παλαιό αεροδρόμιο του Ελληνικού.
Η Mytilineos (ΜΥΤΙΛ) βρίσκεται συνεχώς στην επικαιρότητα λόγω των εξαιρετικών της επιδόσεων σε αρκετούς τομείς και η μετοχή της βρίσκεται σε ιστορικά υψηλά επίπεδα συγκεντρώνοντας πολύ μεγάλο επενδυτικό ενδιαφέρον. Ένας από τους τομείς δραστηριοποίησης που δεν βρίσκεται συχνά στην δημοσιότητα είναι αυτός των κατασκευών, ο οποίος αποτελεί (κατά κάποιο τρόπο) μετεξέλιξη τμήματος της παλιάς ΜΕΤΚΑ.
Η δραστηριοποίησή της στον τομέα των δημοσίων έργων γίνεται όλο και πιο εντατική με την πάροδο του χρόνου. Δύο από τα πιο γνωστά έργα που έχει ήδη αναλάβει είναι αυτό της ολοκλήρωσης (σε συνεργασία με την ΤΕΡΝΑ) της διπλής σιδηροδρομικής γραμμής Αιγίου – Ρίου στην Πελοπόννησο και αυτό της οδικής παράκαμψης της Θεσσαλονίκης (Flyover) σε συνεργασία με την ΑΒΑΞ. Είναι βέβαια παρούσα και στους μεγάλους διαγωνισμούς της περιόδου, όπως αυτός για την νέα σύμβαση παραχώρησης της Αττικής Οδού, αυτός για την κατασκευή και την παραχώρηση του οδικού άξονα ΒΟΑΚ στην Κρήτη και αυτός της επέκτασης της γραμμής 2 του Μετρό στην Αθήνα.
Πέρα από τις μεγάλες δυνάμεις του κλάδου που προαναφέραμε, θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθούμε και στις δύο αρκετά μικρότερες εταιρείες που έχουν καταφέρει να διατηρήσουν την θέση τους στο Χρηματιστήριο Αθηνών και να συνεχίσουν να δραστηριοποιούνται στον κατασκευαστικό χώρο, την ΕΚΤΕΡ (ΕΚΤΕΡ) και την Δομική Κρήτης (ΔΟΜΙΚ). Είναι σίγουρο πως και οι δύο θα προσπαθήσουν να δραστηριοποιηθούν πιο έντονα τώρα που η κατασκευαστική δραστηριότητα ακολουθεί ανοδική πορεία.
Ανεξάρτητα πάντως από το ποια επιχείρηση θα αναλάβει κάθε έναν από τους σημαντικούς διαγωνισμούς για δημόσια και ιδιωτικά έργα, η ουσία είναι πως για αρκετά χρόνια από τώρα θα υπάρχουν αρκετά έργα για όλες τις αξιόλογες κατασκευαστικές επιχειρήσεις της Ελλάδας. Με δεδομένο πως και ο δημόσιος τομέας και οι ίδιες οι επιχειρήσεις έχουν πάρει αρκετά χρήσιμα και ακριβά μαθήματα, περιμένουμε πως αυτά τα έργα θα φέρουν σημαντικά έργα και κέρδη στις εταιρείες του κλάδου που βρίσκονται στο Χρηματιστήριο Αθηνών. Με τον προφανή κίνδυνο που διατρέχει όποιος πει αυτή την φράση, είναι αρκετά πιθανόν να ισχύει πραγματικά το: «this time it’s different».
