«Εδώ δεν υπάρχουν γιατί». Αυτή θα έπρεπε να είναι η απάντηση στην ερώτηση γιατί σήμερα πρέπει να ασχοληθούμε με το Ολοκαύτωμα, με την εβραϊκή γενοκτονία στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Το γεγονός όμως ότι πρέπει να απαντάμε σε αυτή την ερώτηση από την αρχή, εξηγεί και την απόφασή μας στο Liberal να κάνουμε αυτό το διήμερο αφιέρωμα, δίνοντας σήμερα έμφαση στις μαρτυρίες των μελών των ελληνικών εβραϊκών κοινοτήτων που επέζησαν της φρίκης και την επομένη σε ευρύτερα ζητήματα που σχετίζονται άμεσα με το γεγονός.
Αποφασίσαμε λοιπόν να κάνουμε αυτό το διήμερο αφιέρωμα γιατί το Ολοκαύτωμα δεν ήταν μια «σατανική πράξη» σε μια τυχαία ιστορική συγκυρία, ήταν έργο ανθρώπων. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει επιζήσας μάρτυρας στον ισραηλινό ιστορικό Τομ Σέγκεβ «όποιον άνθρωπο και να κοιτάξεις, βλέπεις ένα δυνάμει Άουσβιτς», μια φράση που δηλώνει ακριβώς αυτό: το Ολοκαύτωμα μπορεί να ξανασυμβεί. Αυτό είναι κάτι που το πίστευε και ο κορυφαίος ιστορικός του Ολοκαυτώματος, ο Ραούλ Χίλμπεργκ ο οποίος σε συνέντευξη που είχε δώσει στη βρετανική εφημερίδα The Guardian λίγα χρόνια πριν πεθάνει είχε δηλώσει ότι ήταν βέβαιος πως το Ολοκαύτωμα, δηλαδή η συστηματική, βιομηχανική εξόντωση ανθρώπων είναι δυνατόν να ξανασυμβεί.
Το Ολοκαύτωμα μπορεί να ξανασυμβεί. Είναι άραγε αυτή η απόφανση μια ρητορική υπερβολή; Είναι μια κοινοτοπία που κάποιοι την επικαλούνται ως αφορμή για να αναπαράγουν «εβραϊκή προπαγάνδα»; Αυτή είναι άλλη μια ερώτηση που την ακούμε συχνά και εξηγεί κι αυτή με το τρόπο της γιατί είναι επιβεβλημένο να μιλάμε για την εβραϊκή γενοκτονία.
Η άνοδος του αντισημιτισμού σε ολόκληρο τον κόσμο και ειδικά στην Ευρώπη, το προαιώνιο, διαρκές, χωρίς ιστορικά διαλείμματα μίσος για τον Εβραίο, η δαιμονοποίηση του Ισραήλ όχι ως απολύτως αποδεκτή πολιτική κριτική αλλά ως πρόσχημα, δεν αφήνουν περιθώρια για εφησυχασμό. Άλλωστε οι Εβραίοι δεν ήταν οι μόνοι που μαρτύρησαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Ανάμεσα στα θύματα ήταν και Ρομά, ομοφυλόφιλοι και αντιφρονούντες Γερμανοί και Ευρωπαίοι που αντιστάθηκαν στον Χίτλερ.
Έπειτα είναι και η Ελλάδα και η σχέση της με το Ολοκαύτωμα. Δεκάδες χιλιάδες συμπατριωτών μας εξοντώθηκαν στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, οι εβραϊκές κοινότητες στη χώρα μας αφανίστηκαν, οι περιουσίες τους κατασχέθηκαν από επιτήδειους. Η Θεσσαλονίκη ίσως να είναι η μοναδική πόλη του κόσμου που χρησιμοποίησε ως οικοδομικό υλικό σε δημόσια έργα τις πλάκες από τα εβραϊκά μνήματα.
Το Ολοκαύτωμα επί της ουσίας απουσιάζει από την ελληνική εκπαίδευση, ενώ η άνοδος της Χρυσής Αυγής, ενός καθαρά ναζιστικού κόμματος, έφερε τον αντισημιτισμό και την άρνηση του Ολοκαυτώματος μέσα στην ελληνική Βουλή αλλά και τα ελληνικά σπίτια μέσω των παραδοσιακών Μέσων Ενημέρωσης.
«Εδώ δεν υπάρχουν γιατί». Αυτή είναι η απάντηση που πήρε από φρουρό του στρατοπέδου του Άουσβιτς ο Πρίμο Λέβι όταν έφτασε εκεί ως κρατούμενος.
Δεν υπάρχει γιατί. Αυτή είναι η απάντηση που η πλειοψηφία των Ελλήνων θα ήθελε να δώσει όταν τη ρωτούν γιατί ενδιαφέρεται σήμερα για την εβραϊκή γενοκτονία. Παρόλα αυτά όμως η ερώτηση πρέπει να απαντηθεί:
Γιατί δεν μπορεί να γίνει αλλιώς.
Γιατί είναι μια υποχρέωση στη συλλογική μνήμη του ανθρώπινου γένους.
Γιατί μπορεί να ξανασυμβεί.
Η ομάδα του Liberal
