Προ ημερών σε νησί του Αιγαίου, εμφανίστηκε συνεργείο της ΣΔΟΕ για φορολογικό έλεγχο. Η αντίδραση της ντόπιας επιχειρηματικής κοινότητας ήταν η αναμενόμενη. Ορισμένες επιχειρήσεις πραγματικά «κατέβασαν τα ρολά» για να αποφύγουν οποιονδήποτε έλεγχο. Και άλλες «κτυπούσαν τα πάντα» στις ταμειακές μηχανές, ώστε οι επισκέψεις του ΣΔΟΕ να μην συνοδευτούν από πρόστιμα και επιπλέον ελέγχους.
Η επίσκεψη του ΣΔΟΕ δεν ήταν μονοήμερη, όπως συνήθως. Το κλιμάκιο των φορολογικών υπαλλήλων, έμεινε στο νησί για τρεις ολόκληρες ημέρες. Και κατάφερε να επισκεφθεί αρκετές επιχειρήσεις. Ο φόβος και η προληπτική συμμόρφωση είχε σαν αποτέλεσμα η έκδοση φορολογικών παραστατικών από την πλειοψηφία των επιχειρήσεων, να ξεπεράσει κάθε προηγούμενο, όπως μου ανέφερε λογιστής του νησιού. Και μιλάμε για ένα ζουμερό σε έσοδα τριήμερο, καταμεσής των διακοπών. Δηλαδή οι περισσότερες επιχειρήσεις, συμμορφώθηκαν ως προς τις φορολογικές τους υποχρεώσεις εκδίδοντας τα απαραίτητα παραστατικά. Από τα εστιατόρια μέχρι τα καταστήματα πώλησης τουριστικών ειδών και από τις ενοικιάσεις ποδηλάτων μέχρι τις ενοικιάσεις θέσεων και ομπρελών στις παραλίες.
Ωστόσο, με το που αναχώρησε το συνεργείο του ΣΔΟΕ, η πλειονότητα των επιχειρήσεων επανήλθε στο προ της επισκέψεως καθεστώς, που οι ίδιοι χαρακτηρίζουν, σαν καθεστώς «offshore». Νόμισαν πως αυτό ήταν και πως ξεμπέρδεψαν. Ίσως εκτιμούν πως οι φορολογικές αρχές κυκλοφορούν ακόμα με τεφτέρια, φακέλους, χοντρά ντοσιέ και στρογγυλές σφραγίδες. Που για να αναζητήσουν στοιχεία και να συγκρίνουν δεδομένα, θα χρειαστούν εβδομάδες ή και μήνες. Όμως τα πράγματα έχουν αλλάξει. Με ποιον τρόπο;
Ας υποθέσουμε ότι στο συγκεκριμένο τριήμερο που προαναφέραμε, οι επιχειρήσεις στην προσπάθεια τους «να μη πιαστούν στα πράσα» εμφάνισαν μέσω των ταμειακών τους μηχανών, ημερήσια έσοδα ύψους Χ ευρώ. Αυτό το Χ ποσό θα τις συνοδεύει καθ’ όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού. Και θα είναι σημείο αναφοράς. Διότι μέσω των «εκ του μακρόθεν» ελέγχων στους οποίους μπορούν να προχωρήσουν οι φορολογικές αρχές, η παρακολούθηση και σύγκριση των εσόδων και των τζίρων είναι μια εύκολη υπόθεση.
Επομένως, εάν οι επιχειρήσεις που φοροδιαφεύγουν, επιστρέψουν στις παλιές συνήθειες τους, της μη έκδοσης φορολογικών παραστατικών, τότε θα σημάνουν συναγερμοί «alert» και θα ανάψουν κόκκινα λαμπάκια στις οθόνες των φορολογικών αρχών. Διότι θα φανεί πως οι εισπράξεις Χ που είχαν εμφανιστεί στις ταμειακές μηχανές των επιχειρήσεων, κατά τη διάρκεια της παρουσίας της ΣΔΟΕ στο νησί, έχουν πλέον εξαφανιστεί από την καθημερινότητα των επιχειρήσεων. Και επειδή είναι προφανές πως δεν θα έχουν εξαϋλωθεί οι πελάτες, θα κληθούν οι επιχειρηματίες που φοροδιαφεύγουν, να εξηγήσουν το παράδοξο, της ραγδαίας υποχώρησης των εισπράξεων τους μέσα στο καλοκαίρι.
Δεν γίνονται αυτά τα πράγματα, θα μπορούσε να υποστηρίξει εύκολα ο κάθε καλοπροαίρετος. Και όμως γίνονται. Είναι μια μεθοδολογία που χρησιμοποιεί τόσο το IRS στις ΗΠΑ, όσο και οι φορολογικές αρχές στην Ευρώπη. Το παράδειγμα του Έλληνα σουβλατζή στο Βέλγιο, που έχει λάβει διαστάσεις αστικού μύθου είναι χαρακτηριστικό. Υπήρχε Έλληνας επιχειρηματίας που διατηρούσε οβελιστήριο στις Βρυξέλες, εμφανίζοντας χαμηλές εισπράξεις και ανύπαρκτα κέρδη, δίχως να έχει υποστεί ποτέ φορολογικό έλεγχο. Μέχρι που τον επισκέφθηκε για ένα τριήμερο ένα κλιμάκιο ελεγκτών της εφορίας.
Οι εφοριακοί, απλά έκατσαν σε ένα τραπεζάκι για τρεις ημέρες και κατέγραφαν τις κινήσεις μέσα στο κατάστημα, τις αγορές πρώτων υλών, τις πωλήσεις έτοιμων προϊόντων, τις βάρδιες των εργαζομένων και άλλα. Ακολούθως συνέκριναν τα πραγματικά στοιχεία που είχαν καταγράψει και την προβολή τους σε βάθος χρόνου, με τα φορολογικά δεδομένα που διατηρούσαν στα αρχεία τους. Αποτέλεσμα; Ο επιχειρηματίας «έφυγε νύχτα» από το Βέλγιο για να μην συλληφθεί και οι λογαριασμοί του κατασχέθηκαν σε μηδενικό χρόνο.
Η τεχνολογία που υποκαθιστά τον «χειροκίνητο έλεγχο» και οι υπολογιστές που αντικαθιστούν τον «ανθρώπινο παράγοντα», βελτιώνουν την αποδοτικότητα των φορολογικών μηχανισμών και αποτρέπουν σε σημαντικό βαθμό την συναλλαγή ανάμεσα σε ελεγκτή και ελεγχόμενο. H φοροδιαφυγή θα γίνεται πιο δύσκολη, με αποτέλεσμα τα φορολογικά βάρη να μοιράζονται σε περισσότερα ΑΦΜ. Οι χαμηλότεροι φορολογικοί συντελεστές, η απλοποίηση των φορολογικών διαδικασιών και η ανταποδοτικότητα της φορολογίας, θα βοηθήσουν έτι περαιτέρω στη φορολογική συμμόρφωση. Η αλήθεια είναι, πως ό,τι γνωρίζαμε μέχρι τώρα για τις δυνατότητες των φορολογικών αρχών, αφορούν «last year» που έλεγε και η επιτυχημένη διαφήμιση.
