Προτού εφαρμόσει ο Αλέκος Παπαδόπουλος -ένας από τους λίγους μεταρρυθμιστές υπουργούς που έχουν ασκήσει ουσιαστική κυβερνητική διοίκηση σε τούτη τη χώρα- το σχέδιο «Καποδίστριας», πρέπει να είχαμε κοντά έξι χιλιάδες δήμους και κοινότητες.
Ήταν Οκτώβριος του 1997 και έπρεπε κάπως να αρχίσουμε να μοιάζουμε με χώρα ευρωπαϊκή, οπότε έμειναν 910 Δήμοι, μόλις. Η τότε αντιπολίτευση μίλησε για «αυταρχισμό». Σε άλλα νέα εκείνης της εποχής, σημειώνω, την αύξηση των δαπανών για την αστυνομία (αν και ο «ένας στους δύο αστυνομικούς δεν ασχολείται με την ασφάλεια των πολιτών» όπως είχε πει ο αρμόδιος υπουργός), ενώ η Ρωσία απειλούσε με «πόλεμο» αν παρεμποδιστεί η εγκατάσταση πυραύλων S-300 στην Κύπρο, αλλά και μια γυναίκα που «χαστούκισε» δημοσίως την κυρία Λιάνη χήρα Παπανδρέου.
Μερικά χρόνια αργότερα, το 2010, με το σχέδιο Καλλικράτης, ο αριθμός των Δήμων μειώθηκε έτι περαιτέρω, σε 325, εν μέσω και πάλι διαμαρτυριών. Η ΝΔ απείλησε να «συγκαλέσει άμεσα συνδιάσκεψη για τη διοικητική μεταρρύθμιση», το ΚΚΕ βρήκε πως πρόκειται για «μηχανισμό για την ευκολότερη υλοποίηση των αντιλαϊκών αναδιαρθρώσεων σε όλους τους τομείς με όχημα την αυτοδιοίκηση», ενώ ο Συνασπισμός είπε πως «ανοίγει ο δρόμος για απολύσεις όλων των συμβασιούχων», τους οποίους, θυμίζω, κατά μερικές δεκάδες χιλιάδες είχε βολέψει λίγα χρόνια πριν ο μέλλοντικός πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Παυλόπουλος.
Οι αντιδράσεις κόπασαν τότε καθότι είχαμε ήδη πάρει την άγουσα προς το πρώτο μνημόνιο και την πλήρη βύθιση του κράτους στη χρεωκοπία. Λεφτά δεν υπήρχαν, οπότε ήταν ευκολότερο να αποκαλύπτεται η γύμνια των κομματικών ιερεμιάδων οπότε η μείωση των Δήμων δεν απασχόλησε για πολύ την κοινή γνώμη.
Σημειώστε ότι το 1997 εφαρμόστηκε σύστημα αντικειμενικού προσδιορισμού της αξίας των ακινήτων, σε μόλις 48 Δήμους με τις τιμές να «υπολείπονται κατά 30% της πραγματικής αξίας». Το φθινόπωρο του 2011, μετά την υπερήφανη ελληνική εξέγερση της «άνω και κάτω πλατείας» εναντίον του Μεσοπρόθεσμου (ακόμη το Μνημόνιο ήταν άγνωστος όρος), ο Ευάγγελος Βενιζέλος προσέθεσε, με βαριά καρδιά, στους λογαριασμούς της ΔΕΗ το ειδικό τέλος (ΕΕΤΗΔΕ), «μόνον μέχρις ότου ξεπεράσουμε τις δημοσιονομικές δυσκολίες».
Δύο χρόνια και ένα μνημόνιο αργότερα, ο Γιάννης Στουρνάρας τότε υπουργός Οικονομικών, έφτιαξε τον ΕΝΦΙΑ. Έκτοτε όλο και τον μειώνουν οι διαδοχικές κυβερνήσεις, αλλά η καθεμιά με τον τρόπο της τον κρατά στο ύψος του, με ψεύτικες αξίες. Σε κάθε περίπτωση μπήκε για τα καλά στη ζωή μας, αλλά τουλάχιστον βγήκε από τους λογαριασμούς του ηλεκτρικού και μεταφέρθηκε στην ηλεκτρονική αρπάχτρα της ΑΑΔΕ.
Όλα αυτά για να επισημάνω ότι στη φετινή έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος, ο Γιάννης Στουρνάρας και πάλι, συζητά την «αποκεντρωμένη διαχείριση» του ΕΝΦΙΑ, δηλαδή τη βεβαίωση και είσπραξη από τους Δήμους.
Καλός συνάδελφος μου θύμισε ότι εκείνες τις ταραγμένες μνημονιακές μέρες, είχα επαναφέρει την πρόταση που είχα υποστηρίξει και παλαιότερα, σύμφωνα με την οποία οι Δήμοι πρέπει να πάρουν τη φορολόγηση της ακίνητης περιουσίας, άρα και τον ΕΝΦΙΑ, στα χέρια τους και να μας απαλλάξουν από όλα τα άλλα πονηρά τέλη και φόρους, που συνεχίζουν να φουσκώνουν τους λογαριασμούς του ηλεκτρικού. Με την επιφύλαξη των λεγομένων «ανταποδοτικών», τα οποία, κατά περίπτωση βέβαια, συνιστούν μια από τις μεγαλύτερες «απάτες» της ελληνικής δημόσιας διοίκησης.
Είναι καιρός να γνωρίσουν οι πολίτες-δημότες-φορολογούμενοι το πραγματικό «πρόσωπο» των δημοκρατικώς εκλεγόμενων δημάρχων τους. Κυρίως όμως, είναι καιρός το μεν κεντρικό κράτος να απαλλαγεί από την αυθαίρετη εξουσία που διατηρεί επί των δήμων. Ώστε να γνωρίζουμε την αλήθεια για κάθε έργο που θέλει, υποτίθεται, να κάνει ο δήμαρχος αλλά «δεν του δίνει η κυβέρνηση τα χρήματα», αλλά και να αποκαλυφθεί το πραγματικό πρόσωπο των ακριβότερων-φτωχότερων περιοχών με την αποκατάσταση, δίχως πολιτικά κριτήρια, της πραγματικά «αντικειμενικής» αξίας της περιουσίας πολιτών και επιχειρήσεων.
Με το δεύτερο αυτό συνδέεται και η χρηματοδότηση της παιδείας, της στέγασης και άλλων υποχρεώσεων του κράτους, η διαχείριση των οποίων γίνεται καλύτερα και με μεγαλύτερη διαφάνεια σε μικροεπίπεδο. Ταυτόχρονα, θα εισαχθεί στην πολιτική ζωή μια πολύ σημαντική διάσταση αυτή της πολιτικής υπευθυνότητας στο επίπεδο που μπορεί να επηρεάσει την πραγματική συμμετοχή του πολίτη, πέραν της εθνικής κάλπης.
Μια τέτοια μεταρρύθμιση, σημειώνει η έκθεση του διοικητή Στουρνάρα θα δημιουργήσει «την ανάγκη εξέλιξης των Δήμων (ΟΤΑ) σε φορείς με τεχνοκρατικές υποδομές και τεχνογνωσία, ικανούς να συμβάλουν στον εκσυγχρονισμό και στην ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών και κατ΄επέκταση της χώρας». Σημειώνεται ότι στην Ελλάδα μόλις το 3% των συνολικών φορολογικών εσόδων περνά από τους Δήμους έναντι 13% του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Η ανάθεση διαχείρισης του ΕΝΦΙΑ, μαζί με την προσεκτική αναδιοργάνωση των οικονομικών της αυτοδιοίκησης συνιστά μια σοβαρή μεταρρύθμιση, από αυτές που περιμέναμε να συζητήσει και οργανώσει η κυβέρνηση Μητσοτάκη.
Είναι ένα, από τα πολλά, που πρέπει να γίνουν ώστε να υπάρχει κράτος προς όφελος και στην υπηρεσία των πολιτών και να παύσει η τυραννία της κεντρικής διοίκησης, της κομματικής και εκλογικής σκοπιμότητας στα δημόσια οικονομικά πράγματα. Προφανώς όμως, επειδή είναι δύσκολη δουλειά, μάλλον θα μείνουμε στα ίδια προκειμένου να μπορεί ο εκάστοτε πρωθυπουργός να έχει κάτι να πει στην... έκθεση Θεσσαλονίκης.
