Κανείς δεν είναι σε θέση να γνωρίζει που θα βγάλει η τεράστια αναστάτωση που προκαλούν οι απίθανες κινήσεις του νέου/παλαιού προέδρου Τραμπ. Προφανώς, δε θα είχαν και πολύ σημασία αν δεν ήταν επικεφαλής των ΗΠΑ. Για τις οποίες είχαμε μείνει με την εντύπωση ότι κυβερνούσαν τον δυτικό κόσμο με μια κάποια ψυχραιμία. Υπό την έννοια της μακρόπνοης ισορροπίας μεταξύ διαφορετικών επιδιώξεων, διαφορετικών κέντρων εξουσίας, κυρίως οικονομικής, ακόμη και στις πιο ανατρεπτικές στιγμές τους.
Προφανώς, είχαμε ξεχάσει τι έκανε ο Νίξον με το Βιετνάμ ή ο Μπους ο πρώτος στον Κόλπο, αλλά και στη Μόσχα ή ο Μπους ο νεότερος στο Ιράκ και πάει λέγοντας. Κάπως έτσι το πηγαίνει και ο Τραμπ 2 και δεν υπάρχει λόγος να κάνουμε ως να μην το περιμέναμε.
Αν η Ευρώπη, δηλαδή η Ευρωπαϊκή Ένωση, δηλαδή η ευρωπαϊκή ιδέα δεν ήταν αφημένη, σε τέτοιο βαθμό, εις χείρας γραφειοκρατών και αδιάφορων ηγετών, όσα κι αν σκαρφιζόταν ο Τραμπ 2 για να κάνει την Αμερική «μεγάλη ξανά», δε θα προκαλούσαν τέτοιον εκνευρισμό και αναστάτωση.
Ας μείνουμε, για σήμερα, στο οικονομικό τέλμα, το οποίο απειλεί να ξεμπαζώσει ο Τραμπ 2 βάζοντας δασμούς, δηλαδή πρόσθετους φόρους σε ευρωπαϊκά προϊόντα που διασχίζουν τον Ατλαντικό.
Πρώτον, αν η Ευρώπη πουλά λιγότερο στην Αμερική, επειδή τα προϊόντα της θα γίνουν ακριβότερα, μπορεί να αντισταθμίσει μεγάλο μέρος της «ζημιάς» μειώνοντας τους ενδοκοινοτικούς φόρους, δηλαδή τον ΦΠΑ, ώστε να γίνουν πιο ανταγωνιστικά τα ευρωπαϊκά προϊόντα στην εσωτερική αγορά, επιβάλλοντας ταυτόχρονα δασμούς επί των εισαγομένων τελικών (προσοχή, τελικών) προϊόντων της Αμερικής και (προσοχή «και») άλλων κρατών.
Δεύτερον οι ευρωπαϊκές πολυεθνικές δεν πρόκειται να πάθουν κάποια ιδιαίτερη ζημιά αφού οι περισσότερες διαθέτουν αμερικανικά εργοστάσια που φτιάχνουν εκεί τα ίδια ευρωπαϊκά προϊόντα, τις εισαγωγές των οποίων θέλει να περιορίσει ο Τραμπ 2 ορθώνοντας «εξωτερικά εμπόδια».
Τρίτον, η Ένωση πρέπει να ξαναδεί όλους τους κανονισμούς και περιορισμούς που επιβάλει στις επιχειρήσεις της. Δείτε το άρθρο του Μάριο Ντράγκι «Ξεχάστε τις ΗΠΑ - η Ευρώπη έχει επιβάλει με επιτυχία δασμούς στον εαυτό της» που δημοσιεύθηκε προχθές στους Financial Times. Ο έξοχος και ευρηματικός πρώην διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας του Ευρώ, σημειώνει την εκτίμηση του ΔΝΤ σύμφωνα με την οποία τα «εσωτερικά εμπόδια» που επιβάλει η Ευρώπη «ισοδυναμούν με δασμούς ύψους 45% για τη μεταποίηση και 110% για τις υπηρεσίες»
Τέταρτο, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα είναι αδύναμη σε έναν μεγάλο εμπορικό πόλεμο κυρίως επειδή είναι μια ανοικτή οικονομία -πολύ παραπάνω από όσο χρειάζεται- στο παγκόσμιο εμπόριο. Οι διαμαρτυρίες των αγροτών, τώρα που εφαρμόζεται η συμφωνία ΕΕ-Mercosur, δηλαδή με την Κοινή Αγορά των Νοτίων Λατινοαμερικανικών Κρατών, κάτι πρέπει να μας πουν, ιδίως αν εξαφανίσουν περαιτέρω την ευρωπαϊκή γεωργία και, ταυτόχρονα, αυξήσουν το κόστος επιδότησής της.
Πέμπτο, μπορεί, επιτέλους, να σκέφτεται η Επιτροπή την αφαίρεση των αμυντικών δαπανών στον υπολογισμό των κατά Μάαστριχτ κρατικών ελλειμμάτων, όπως ζήτησε η Ελλάδα, αλλά αυτό δεν είναι καθόλου, μα καθόλου, αρκετό. Χρειάζεται να χαλαρώσει το φρένο χρέους, χρειάζεται να δανειστεί η Γερμανία και μερικά ακόμη «ολιγαρκή» κράτη και να επενδύσουν στην Ευρώπη. Χρειάζεται κυρίως να αλλάξει το Καταστατικό της ΕΚΤ ώστε να μπορεί αυτή να διαχειριστεί Κοινό Ευρωπαϊκό Χρέος.
Έκτον και συναφές η Ευρώπη πρέπει να αυξήσει αλματωδώς τα ευρωπαϊκά κεφάλαια που επενδύει στις οικονομίες της κατά το πρότυπο των ΗΠΑ οι οποίες έριξαν μεταξύ 2009 και 2024, στη δική τους οικονομία, πέντε φορές περισσότερες ενισχύσεις και επιδοτήσεις, αυξάνοντας ισόποσα το ομοσπονδιακό έλλειμμα.
Είναι σαφές ότι ο Τραμπ 2 θα επιδιώξει μια επιθετική συμφωνία με τον Πούτιν (που κυβερνά διαρκώς τη Ρωσία μετά το 1999) γύρω από το εμπόριο των ενεργειακών προϊόντων και κυρίως το αέριο. Δεν πρόκειται να επιβάλει «ειρήνη» στην Ουκρανία αν αυτό καταλήξει σε πάμφθηνη ενέργεια για την Ευρώπη, τόσο ώστε οι Ευρωπαίοι να μη χρειάζονται την πλεονάζουσα αμερικανική ενέργεια.
Το κόστος ενέργειας είναι «το» μέγα ζήτημα για την ανταγωνιστικότητα της ευρωοικονομίας. Ακόμη κι αν πρόκειται να συνεχιστεί με τους ίδιους ρυθμούς το πρασίνισμα της ευρωοικονομίας, κάτι που φαίνεται πλέον ιδιαιτέρως δύσκολο και ακριβό, η Ευρώπη πρέπει να βρει νέες λύσεις.
Ακόμη και σε αυτό το θέμα, είναι πολύ πιθανόν να καταλήξουμε, συντομότερα παρά αργότερα, να πούμε «ευχαριστώ» στον Αμερικανό πρόεδρο επειδή μας υποχρεώνει να σκεφτούμε πιο ρεαλιστικά και πιο ευρωπαϊκά. Μήπως και ξυπνήσουμε δηλαδή…
