Είναι προφανές, τουλάχιστον στο δικό μου μυαλό, ότι ο υπουργός Οικονομικών, Κωστής Χατζιδάκης θα εντάξει στον προϋπολογισμό 2024 ένα ξεχωριστό κεφάλαιο, με ξεχωριστές εγγραφές, για την αντιμετώπιση των απανωτών καταστροφών, κυρίως βέβαια, την καταστροφή του Κάμπου. Το σημειώνω γιατί μόνον με αυτόνομη και πλήρη προσέγγιση θα μπορέσουμε να μετρήσουμε και τις πληγές και το κόστος και τους πόρους που θα απαιτηθούν.
Επιπλέον, η προσπάθεια θα είναι πολυετής, άρα θα χρειαστεί ανάλογη δημοσιονομική παρακολούθηση. Προσθέτω ότι οι κοινοί ευρωπαϊκοί δημοσιονομικοί κανόνες για τα τρέχοντα ελλείμματα έχουν προβλέψει ότι σε έκτακτες καταστάσεις, όπως είναι οι καταστροφές που ζούμε, ο λεγόμενος «δημοσιονομικός χώρος» υπολογίζεται με καθεστώς εξαιρέσεων, η περίφημη «ευελιξία» που συζητήθηκε ήδη από την εποχή της ιδρυτικής συνθήκης του Μάαστριχτ!
Είναι εξίσου προφανές, πάντα κατά την προσωπική μου άποψη, ότι θα χρησιμοποιηθούν -και ήδη συμβαίνει αυτό- κεφάλαια από το περίφημο «μαξιλάρι», για το οποίο είναι πολλοί όσοι νομίζουν ότι πρόκειται για λεφτά που κάθονται και περιμένουν την επενδυτική βαθμίδα, όπως ψεύτικα «έπεισε» τους εύπιστους (;) πολιτικούς το σύστημα ΣΥΡΙΖΑ.
Είναι όμως, τρίτο αλλά φαρμακερό, το ίδιο προφανές ότι αυξάνεται ταυτόχρονα ο «κίνδυνος χώρας», τη στιγμή που η ελληνική οικονομία τον έβλεπε, επιτέλους, να μειώνεται, κυρίως λόγω της κλιμακούμενης αποκατάστασης της αξιοπιστίας του ελληνικού κράτους. Ο συγκεκριμένος κίνδυνος θα περάσει σε όλη την οικονομία -το έδειξε η άμεση αντίδραση του Χρηματιστηρίου- και θα δημιουργήσει κάποια, ορισμένα σημαντικά, προβλήματα. Από την άποψη αυτή η εκφαινόμενη πρωτοβουλία των τραπεζών να στηρίξουν την οικονομία (και ειδικά τους πελάτες τους) έχει ξεχωριστή σημασία.
Υπεράνω όλων των προηγουμένων ίπταται όμως ένας σημαντικός κίνδυνος, τον οποίο δεν νομίζω ότι θα τον αντιμετωπίσουμε με τον τρόπο που οφείλουμε να το κάνουμε. Προσέχω όσα λένε πολλοί πολύ σοβαροί επιστήμονες -και έχουμε αρκετούς- να υπογραμμίζουν, σε υψηλούς τόνους ότι, πέραν των άμεσων αναγκών, είναι απαραίτητο να υπάρξει νέος σχεδιασμός, μακρόπνοος, προσαρμοσμένος στις δυσοίωνες προβλέψεις. Ο καθηγητής Καρύδης, ένας σοφός άνθρωπος, χρησιμοποιεί μια πολύ σωστή έκφραση: «πολεοδομικός αναδασμός». Πολλοί νομίζουν ότι η πολεοδομία αφορά τις πόλεις. Λάθος, αφορά την συνδυασμένη λειτουργική χωροθέτηση και οργάνωση όλων των δραστηριοτήτων, κατοικιών, βιομηχανίας, υπηρεσιών, αγροτικής παραγωγής και υποδομές, αφού συνυπολογισθεί η ομαλή προστασία και λειτουργία του φυσικού περιβάλλοντος και οι στόχοι που οφείλουμε να έχουμε σε ό,τι αφορά τη βελτίωση της ζωής.
Σε αντίθεση με όσα φοβόμαστε, η οικονομική δραστηριότητα θα πάει καλύτερα, μετά βεβαίως το αρχικό σοκ, που θα περάσει γρήγορα στις τιμές, δηλαδή στους καταναλωτές, στην απασχόληση και στη θραύση ορισμένων αλυσίδων παραγωγής. Σημειώνω ότι το σοκ αυτό, επειδή η Ελλάδα είναι πλέον καλά ενταγμένη στη διεθνή αγορά και το νόμισμά της είναι διεθνώς σεβαστό, θα αντιμετωπισθεί με αύξηση των εισαγωγών, η οποία πρέπει να είναι μεγάλη προκειμένου να προληφθεί η άνοδος των τιμών, ειδικά εκείνη που προκαλείται από την κερδοσκοπία.
Όμως, σε τελευταία ανάλυση, το προϊόν, αυτό που λέμε ΑΕΠ, θα μεγαλώσει, η απασχόληση θα αυξηθεί και τα εισοδήματα θα προστατευθούν. Είναι αυτονόητο ότι κάποιες διευκολύνσεις και παροχές θα καθυστερήσουν, εξέλιξη που δεν θα δημιουργήσει πάντως πρόβλημα, όπως αυτό που θα έχουμε αν επικρατήσουν οι πάγιες απόψεις της κρατικής γραφειοκρατίας για την επιβολή ειδικών (δήθεν εκτάκτων) φορολογικών επιβαρύνσεων.
Οι εικόνες, για όσους δεν ήσαν εξοικειωμένοι με τη ζωή στον Κάμπο (λογικό γιατί δεν παρουσιάζει ιδιαίτερο τουριστικό ενδιαφέρον), δείχνουν ότι σε όλες τις προηγούμενες καταστροφές εφαρμόστηκε ένα στρεβλό «μοντέλο» ανοικοδόμησης. Ξαναφτιάχουμε τσάτρα-πάτρα τα παλιά καλύβια και, δίπλα, με τα χρήματα των αποζημιώσεων, των επιδοτήσεων αλλά και της γκρίζας οικονομίας σηκώνουμε το αστικό ακίνητο.
Πρέπει, αυτή τη φορά, να πάρουμε γενναίες αποφάσεις. Δεν είναι, προφανώς, σωστό να ξανασηκώσουμε σπιτικά που θα τα παρασύρει η επόμενη πλημμύρα. Δεν είναι σωστό να διατηρούμε ζωοστάσια που οδηγούν στη μαζική εξόντωση των ζώων. Είναι απαράδεκτο να χτίζονται πολυκατοικίες και γραφεία στην ευρύτερη ζώνη πλημμυρίδας ποταμών και χειμάρρων. Ο «πολεοδομικός αναδασμός» του Καρύδη λέει αυτό ακριβώς: πρέπει να ξαναφτιάξουμε τις ζωές όλων με ασφάλεια και όχι να ξανασηκώσουμε κατασκευές που δεν αντέχουν τις δοκιμασίες της φύσης που πληγώνουμε. Ας το σκεφτούμε λίγο περισσότερο και με ψυχραιμία.
