Της Αγγελικής Κώττη
Σχεδόν εκεί που άφησε το ταφικό μνημείο στον Καστά Αμφιπόλεως, εκεί το βρίσκει και πάλι, 4,5 χρόνια μετά, η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη. Όχι μόνο δεν έχει γίνει σχεδόν καμιά εργασία για την προστασία του, ούτε και κάποιες επείγουσες, αλλά υπάρχει κίνδυνος να χαθούν και χρήματα από χρηματοδοτικά πρωτόκολλα που έχουμε υπογράψει με την Ευρωπαϊκή Ενωση και με τη Βουλγαρία.
Τα φώτα στο αγνοημένο ταφικό μνημείο του Καστά ανάβουν και πάλι, και οι μηχανές παίρνουν μπροστά. Προχθές Δευτέρα, η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, κ. Λίνα Μενδώνη, συγκάλεσε σύσκεψη όλων των αρμοδίων υπηρεσιών του ΥΠΠΟΑ για τον αρχαιολογικό χώρο και το Μουσείο της Αμφίπολης, παρουσία του Γ.Γ. Πολιτισμού κ. Γιώργου Διδασκάλου. Στη σύσκεψη έθεσε το θέμα της προστασίας του μνημείου με χρονοδιαγράμματα, αλλά και των καθυστερήσεων που έχουν επέλθει και των κινδύνων, εξαιτίας αυτών, να χαθούν ποσά από χρηματοδοτικά πρωτόκολλα. Όπως όλα δείχνουν, το μνημείο είχε αφεθεί στην τύχη του, λόγω ιδεολογικών εμμονών του ΣΥΡΙΖΑ.. Αλλιώς δεν εξηγείται πώς οι εργασίες που αφορούν το μνημειακό σύνολο και οι οποίες χρηματοδοτούνται από το ΕΣΠΑ 2014-2020 της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, έχουν καθυστερήσει τόσο. Όχι λόγω υπαιτιότητας της Περιφέρειας, αλλά λόγω ευθυνών του ΥΠΠΟΑ. Η υπουργός ζήτησε να επισπευσθούν, και αυτές και οι εργασίες χάραξης διαδρομών και διαμορφώσεων, εντός του αρχαιολογικού χώρου και στην περιοχή του Μουσείου της Αμφίπολης, που έχουν ενταχθεί στο Interreg Ελλάδα- Βουλγαρία 2014-2020.
Θέματα που αφορούν την προστασία του μνημειακού συνόλου στον Καστά, τα οποία θα έπρεπε να έχουν ολοκληρωθεί την άνοιξη του 2015, εκτελούνται σήμερα. Δόθηκαν οδηγίες μέχρι την 15η Οκτωβρίου να έχει ολοκληρωθεί η μεταφορά των αρχιτεκτονικών μελών, από την περιοχή του Λέοντος και τον χώρο του Μουσείου, στον Τύμβο. Σήμερα έχουν μεταφερθεί 22 μέλη επί συνόλου 160.
Σύμφωνα με τις οδηγίες της κ. Μενδώνη, η αρχιτεκτονική μελέτη και η στατική προμελέτη που αφορούν στο μνημειακό σύνολο του Καστά (τύμβος, ταφικό σύνολο, περίβολος) θα εισαχθούν, για την κατά νόμον γνωμοδότηση, στην συνεδρίαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου της 17ης Δεκεμβρίου.
Δυστυχώς, όπως είναι σήμερα η κατάσταση διαπιστώνεται ότι οι ανακοινώσεις του ΥΠΠΟΑ, την περίοδο 2017-2019, οι οποίες ανέφεραν ότι το ταφικό συγκρότημα θα γίνει επισκέψιμο το 2021 ήταν, στην ουσία, χωρίς αντίκρισμα. Το μνημείο θα μπορεί να είναι επισκέψιμο για ειδικές ομάδες και μόνον (ειδικούς επιστήμονες, μελετητές) το 2021, εφόσον ακολουθηθεί με συνέπεια το πρόγραμμα των εργασιών. Απαιτούνται σημαντικές παρεμβάσεις, χρόνος, και επί πλέον κονδύλια, προκειμένου να γίνει επισκέψιμο από το ευρύ κοινό. Και όλα αυτά, επειδή η ανασκαφή ενοχλούσε τον ΣΥΡΙΖΑ.
Από το 2017 είχε επισημανθεί το πρόβλημα με τις καλύψεις προστασίας του ταφικού μνημείου και του περιβόλου, αλλά δεν είχε γίνει τίποτα. Αποφασίστηκε η αντικατάσταση καλύψεων με νέες, οι οποίες θα προσφέρουν προστασία UV, ώστε να μην υπάρξει αλλοίωση των κονιαμάτων. Υπάρχει κι άλλο μεγάλο πρόβλημα. Τα τελευταία χρόνια δεν υπήρξε κανένας συντονισμός των αρμοδίων υπηρεσιών του Υπουργείου και του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων, προκειμένου να επισπευσθεί η διαδικασία των απαλλοτριώσεων, για τις οποίες είχε γνωμοδοτήσει το ΚΑΣ το 2016, και είναι απαραίτητες για την ομαλή εκτέλεση του έργου, στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2014-2020.
Η υπουργός ζήτησε ενημέρωση για τους λόγους για τους οποίους δεν προχώρησε η υλοποίηση της Προγραμματικής Σύμβασης, που είχε υπογραφεί τον Ιανουάριο του 2015 μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης για την έρευνα-μελέτη 1000 σκελετών προερχομένων από ανασκαφές στην ευρύτερη περιοχή της Αμφίπολης, αλλά κανείς εκ των παρισταμένων δεν γνώριζε κάτι σχετικό. Η έρευνα θα έδινε τις διατροφικές συνήθειες των κατοίκων, το «ιατρικό» τους προφίλ, ως προς τις ασθένειες από τις οποίες υπέφεραν κ.α. αλλά σταμάτησε ξαφνικά χωρίς να δοθούν εξηγήσεις. Σε ποιο έργο διατέθηκαν άραγε τα χρήματα;
Με αφορμή διαμαρτυρίες πολιτών για τις συνεχείς βλάβες και τη μη λειτουργία, επί τρίμηνο τουλάχιστον, της πλατφόρμας που εξυπηρετεί τα άτομα με προβλήματα κινητικότητας στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αμφίπολης, ζητήθηκε από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Σερρών να προχωρήσει σε όλες τις αναγκαίες ενέργειες για άμεση αντικατάστασή της. Η υπουργός τόνισε: «ο Πολιτισμός δεν μπορεί παρά να συμβαδίζει με την καθημερινότητα ενός ΑμΕΑ».
Επίσης, ζητήθηκε να εφαρμοστούν αμέσως από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Σερρών οι προβλεπόμενοι όροι της Υπουργικής Απόφασης της 5ης Ιουλίου 2019, που αφορούν την έκθεση της κεφαλής της Σφίγγας από τον Τύμβο Καστά στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αμφίπολης. «Οι όροι της ΥΑ που ετέθησαν από το ΚΑΣ, σύμφωνα με την εισήγηση της Διεύθυνσης Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων αγνοήθηκαν», επεσήμανε η υπουργός, τονίζοντας ότι «οι υπηρεσίες οφείλουν να προχωρούν συντεταγμένα. Άλλως εκτίθεται ο καθένας προσωπικά και εν τέλει το Υπουργείο». Η κεφαλή δεν τοποθετήθηκε όπως ζήτησε η Διεύθυνση Αναστήλωσης και δέχτηκε το ΚΑΣ, αλλά όπως είχαν προγραμματίσει η Διεύθυνση Μουσείων και η Εφορεία Αρχαιοτήτων Σερρών.
Ένα ερώτημα που αναζητά απάντηση: η γενική διευθύντρια Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Πολυξένη Βελένη, είχε συνυπογράψει έκθεση με την οποία η χρονολόγηση του μνημείου τοποθετείται στον 2ο αιώνα και όχι στον 4ο όπως λέει η ανασκαφική ομάδα. Διατηρεί την ίδια άποψη, ή όχι;
