To σωστό ερώτημα δεν είναι ποιο πτυχίο σου δίνει επαγγελματική εξασφάλιση, αλλά ποιο πτυχίο σου επιτρέπει να συνεχίζεις να μαθαίνεις για το υπόλοιπο της ζωής σου, αναφέρει στο Liberal ο διευθυντής Πληροφορικής στο Media Lab του ΜΙΤ.
Ο Μιχάλης Μπλέτσας επισημαίνει ότι η εξειδίκευση σήμερα αρχίζει πολύ νωρίς και αυτό είναι μοντέλο Δεύτερης Βιομηχανικής Επανάστασης και τονίζει ότι το νέο σχολείο θα πρέπει να καλλιεργεί μεταδεξιότητες, όπως η δημιουργικότητα, η ικανότητα επικοινωνίας η αναλυτική και συνθετική ικανότητα και ο γραμματισμός Μέσων.
Με αφορμή της δημιουργία του STEM lab Generation Next στο σχολείο της Χάλκης, μιλά για το μοντέλο Παιδείας πριν το Πανεπιστήμιο και σημειώνει, ότι σήμερα τα Μέσα παραγωγής είναι προσιτά, βρίσκονται «ανάμεσα στα αυτιά μας» αλλά πρέπει να τα καλλιεργήσουμε.
Συνέντευξη στον Γιάννη Παλιούρη
Βρισκόμαστε εν μέσω εξελίξεων που θα αλλάξουν τη φυσιογνωμία του κόσμου, όπως τον γνωρίζουμε. Πώς αλλάζουμε την εκπαίδευση ώστε να συμβαδίσουμε με τις αλλαγές αυτές;
Η εκπαίδευση είναι ένα από τα πιο δύσκολα πράγματα να αλλάξει γιατί ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού πιστεύει ότι ένα πτυχίο εξασφαλίζει επαγγελματική αποκατάσταση. Κάτι που πας και το καταθέτεις και το ανταλλάσσεις με μισθοδοσία, το κάνεις άμεσα κουπόνι μισθοδοσίας, πράγμα που δεν ισχύει σε καμία περίπτωση πλέον.
Επιπλέον, υπάρχει ένα μεγάλο μπέρδεμα μεταξύ Παιδείας και επαγγελματικής κατάρτισης. «Ποια πτυχία σου δίνουν επαγγελματική εξασφάλιση;», το οποίο είναι λάθος ερώτημα.
Ποιο είναι το σωστό ερώτημα;
Ποια πτυχία σου επιτρέπουν να συνεχίζεις να μαθαίνεις για το υπόλοιπο της ζωής σου έτσι ώστε να μπορείς να ακολουθείς τις εξελίξεις στον επαγγελματικό σου τομέα. Το ζητούμενο δεν είναι ποιο πτυχίο σε κάνει αρεστό στην αγορά εργασίας με την απόκτησή του. Η επαγγελματική κατάρτιση δεν είναι η κύρια αποστολή του πανεπιστημίου και του συστήματος βασικής παιδείας.
Η κύρια αποστολή είναι να σου δώσει το απαραίτητο υπόβαθρο, να σε μάθει να σκέφτεσαι, να απορροφήσεις γνώση για όλη τη διάρκεια της ζωής σου. Αυτό είναι λιγότερο ζήτημα γνώσης και περισσότερο ζήτημα εξάσκησης στη μεθοδολογία της μάθησης, της εξέλιξης, της αναζήτησης, όλων αυτών των μεταδεξιοτήτων - οι ήπιες δεξιότητες, τα soft skills.
Πώς συνδέεται αυτό με την πρωτοβουλία για το εργαστήριο STEM στη Χάλκη;
Αυτές οι μεταδεξιότητες δεν διδάσκονται. Δεν μπορείς να καθίσεις σε μία αίθουσα με το παλιό μοντέλο, όπως μαθαίναμε την προπαίδεια ή τη γεωγραφία, να κοιτάς τον πίνακα, τον δάσκαλο και τον συμμαθητή σου να «λέει» το μάθημα. Δεν μπορεί αυτό το μοντέλο να σου μάθει επικοινωνία. Το STEM αυτό το πράγμα κάνει, καλλιεργεί μεταδεξιότητες όπως η επικοινωνία, η συνεργασία και η δημιουργία.
Ωστόσο, στην Ελλάδα πολλές φορές το πλαίσιο STEM εντάσσεται πιο πολύ σε αυτό που λέγαμε πριν: να βγει ο μαθητής έτοιμος για τη δουλειά, ότι διαθέτει τα skills, ξέρει για παράδειγμα να προγραμματίζει, άρα είναι έτοιμος για την αγορά εργασίας. Σε αυτό διαφωνώ ριζικά, διότι το περιορίζουμε και το βάζουμε στην κατηγορία των μαθητών που θέλουν να ακολουθήσουν τη Θετική Κατεύθυνση. Πρόκειται για έναν ακόμη μεγάλο αναχρονισμό, τις Δέσμες.
Προγράμματα STEM σαν αυτό που ανακοινώθηκε στη Χάλκη πρέπει να επεκταθούν και σε άλλα σχολεία;
Τέτοια προγράμματα πρέπει να προχωρήσουν παντού. Έχουν ήδη ξεκινήσει και σε άλλα σχολεία με πρωτοβουλία των καθηγητών. Πρέπει να ενταθούν αυτές οι προσπάθειες και να επισημοποιηθούν. Αυτή τη στιγμή γίνονται σε εθελοντική βάση και περισσότερο στο πλαίσιο της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. Απαιτείται συντονισμός.
Πώς θα έπρεπε να είναι, λοιπόν, το μοντέλο Παιδείας πριν το Πανεπιστήμιο;
Όλοι παίρνουν τις ίδιες γνώσεις και η εξειδίκευση αρχίζει στο πανεπιστήμιο και αργότερα. Η εξειδίκευση σήμερα αρχίζει πολύ νωρίς και αυτό είναι μοντέλο Δεύτερης Βιομηχανικής Επανάστασης. Εκείνο που μπορεί να γίνει είναι να έχεις δύο επίπεδα Μαθηματικών, δύο επίπεδα Ιστορίας, δύο επίπεδα Ελληνικών, για παράδειγμα.
Γι’ αυτό και πρέπει να έχεις μεγαλύτερα σχολεία. Σε όλα τα προηγμένα εκπαιδευτικά συστήματα βλέπει κανείς ότι όσο μεγαλώνει η τάξη, τόσο μεγαλώνει και το σχολείο. Έχεις πολλά Δημοτικά, λιγότερα Γυμνάσια και ακόμα λιγότερα Λύκεια, τα οποία γίνονται όλο και πιο μεγάλα για να μπορείς να έχεις όλους αυτούς του εξειδικευμένους ανθρώπους που μπορούν να διαχειριστούν και πιο προχωρημένο επίπεδο μαθητών αλλά και κάποιες ειδικές ανάγκες.
Βλέπετε να υπάρχει κινητικότητα για αλλαγές;
Αυτό είναι και το νόημα της πολιτικής. Να μπορείς να επικοινωνήσεις στους πολίτες την ανάγκη για αλλαγές. Και με ανησυχεί διότι η ελίτ το έχει ξεπεράσει αυτό το πρόβλημα γιατί στέλνει τα παιδιά της στα ιδιωτικά σχολεία και στη συνέχεια στο εξωτερικό. Αν έχουμε ένα συγκριτικό πλεονέκτημα στην Ευρώπη και στην Ελλάδα είναι ότι η πρόσβαση στην ποιοτική Παιδεία είναι πολύ πιο ισομερής. Στις ΗΠΑ το αν έχεις καλό σχολείο εξαρτάται αν μένεις σε περιοχή με ακριβά σπίτια. Ο πιο αξιόπιστος παράγοντας πρόβλεψης της μελλοντικής επιτυχίας ενός παιδιού είναι σε ποιον ταχυδρομικό κώδικα μεγαλώνει.
Αποστολή, λοιπόν, του σχολείου ποια πρέπει να είναι;
Να μας μάθει να μαθαίνουμε. Το να μπορείς να κάνεις τη σωστή ερώτηση είναι σήμερα πολύ πιο σημαντικό από το να ξέρεις την απάντηση, διότι την απάντηση θα την βρεις στο Google. Και εδώ έρχεται μια άλλη δεξιότητα που δεν καλλιεργούμε. Ο γραμματισμός Μέσων, δηλαδή η ικανότητα πρόσβασης, ανάλυσης, αξιολόγησης και παραγωγής περιεχομένου στα ψηφιακά Μέσα.
Αν ιεραρχούσατε τις δεξιότητες που πρέπει να δίνει το σύγχρονο σχολείο ποιες θα ήταν αυτές;
Πρώτα απ’ όλα η δημιουργικότητα. Η ικανότητα επικοινωνίας. Αναλυτική και συνθετική ικανότητα - δηλαδή επίλυση προβλημάτων - και γραμματισμός Μέσων. Αυτές είναι οι δεξιότητες που θα ήθελα. Ειδικά η δημιουργικότητα. Ας μην ξεχνάμε ότι το χαρακτηριστικό της Δεύτερης Βιομηχανικής Επανάστασης ήταν ότι δεν ήθελε δημιουργικούς ανθρώπους, γρανάζια ήθελε. Ένας δημιουργούσε και οι άλλοι αντέγραφαν, παρήγαγαν.
Τώρα ωστόσο οδεύουμε αν δεν βρισκόμαστε ήδη στην Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση…
Τώρα τα εργαλεία είναι προσιτά, τα Μέσα παραγωγής είναι ανάμεσα στα αυτιά μας ως επί των πλείστων αλλά πρέπει να τα καλλιεργήσουμε. Έχει αλλάξει το μοντέλο. Δεν κοιτάμε τους Ισραηλινούς, για παράδειγμα, οι οποίοι δούλεψαν στον στρατό, όλοι μαζί σε ομάδες για πολύ καιρό και μάλιστα σε ένα περιβάλλον που ένα λάθος το πληρώνεις ακόμα και τη ζωή σου. Εκεί μαθαίνεις να εμπιστεύεσαι τον άλλον, να βασίζεσαι στην ομάδα.
Είναι ευχάριστο που δεν έχουμε αυτή την ανάγκη αλλά δεν έχουμε και μεγάλους οργανισμούς για να σου μάθουν αυτά που δεν σου μαθαίνει το σχολείο. Οπότε αυτή η κατάσταση δημιουργεί πολύ μεγαλύτερες απαιτήσεις για το εκπαιδευτικό σύστημα, σε σύγκριση με χώρες όπως οι ΗΠΑ και η Γερμανία, όπου όλα είναι καθορισμένα.
Οι χώρες που αυτή τη στιγμή που κατά τη γνώμη σας έχουν προσαρμόσει το εκπαιδευτικό τους σύστημα ώστε να στοχεύουν στο μέλλον, ποιες είναι;
Οι Σκανδιναβικές. Το Ισραήλ όχι τόσο, αλλά διαθέτει καλύτερα πανεπιστήμια και τον στρατό. Όλες οι ισραηλινές εταιρείες με τις οποίες συνεργάζομαι και οι οποίες έχουν να κάνουν με network security κυρίως, οι ιδρυτές τους έχουν γνωριστεί στον στρατό και έκαναν παρόμοια δουλειά εκεί. Είναι τεράστιο σχολείο γι’ αυτούς, έχουν άλλες δομές οι οποίες λειτουργούν. Εμείς όλα αυτά πρέπει να τα κάνουμε στο σχολείο. Χρειαζόμαστε ενίσχυση της βιωματικής μάθησης, επενδύουμε πάρα πολύ στις προσπάθειες επιμόρφωσης του διδακτικού προσωπικού και της καλλιέργειας ήπιων δεξιοτήτων.
