Ένας υβριδικός πόλεμος σε πλήρη εξέλιξη. Ο ωμός εκβιασμός του Β. Πούτιν ότι από αύριο η Ευρώπη θα πληρώνει σε ρούβλια το φυσικό αέριο αναζωπυρώνει σενάρια τρόμου για τις τιμές και για την επάρκεια, ειδικά για τις πιο εξαρτημένες ενεργειακά από τη Ρωσία χώρες. Οι ενεργειακές αγορές τηρούν στάση αναμονής (120-122 ευρώ/ Mwh το αέριο στο TTF), αφού οι πληρωμές θα συνεχίσουν να γίνονται σε ευρώ, αλλά και επειδή δυσκολεύονται να δεχτούν ότι η Μόσχα θα δεχτεί να χάσει τα 800 εκατ. δολάρια που εισπράττει ημερησίως από την πώληση φυσικού αερίου στην Ευρώπη.
Το τοπίο πάντως είναι εντελώς ασαφές και κανείς δεν αποκλείει αύριο να αλλάξει άρδην, πόσο μάλλον όταν η Ευρώπη αρνείται να υποκύψει στο διάταγμα Πούτιν. Δηλαδή, να πληρώνουν οι αγοραστές σε ξένο συνάλλαγμα και να εξουσιοδοτούν τη Gazprombank να πουλάει το συνάλλαγμα αυτό για να αγοράσει ρούβλια, τα οποία θα μπαίνουν σε ένα δεύτερο λογαριασμό, μέσω του οποίου θα αγοράζεται το φυσικό αέριο.
Αναλυτές εκτιμούν ότι ο Β. Πούτιν επιδιώκει να δημιουργήσει έναν εικονικό τζίρο σε ρούβλια, δηλαδή λογιστικά μεγάλους λογαριασμούς στο εθνικό νόμισμα, αλλά κυρίως να δείξει στο εσωτερικό της Ρωσίας ότι μπορεί ανά πάσα στιγμή να εκβιάσει του Δυτικούς και φυσικά να κρατήσει ψηλά τις τιμές στο φυσικό αέριο. Ταυτόχρονα, αποκτά πολύτιμο συνάλλαγμα για να στηρίξει το ρούβλι στις αγορές, αντί να «καίει» τα λιγοστά πλέον συναλλαγματικά αποθέματα από την Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας, κερδίζοντας μέρος από το χαμένο έδαφος.
Το τι θα συμβεί αν η Ευρώπη δεν υποκύψει στον εκβιασμό του Πούτιν και αν τα περί διακοπής των ροών φυσικού αερίου αποδειχθούν κούφιες ρωσικές απειλές, μένουν να φανούν πολύ σύντομα. Τα παιχνίδια του Πούτιν με το ρούβλια προκαλούν στην Ευρώπη νευρική κρίση, προετοιμάζεται για τα χειρότερα, με μόνη χαραμάδα αισιοδοξίας τις καιρικές συνθήκες, όπου λόγω άνοιξης, η κατανάλωση φυσικού αερίου βαίνει παντού μειούμενη.
Στο απευκταίο σενάριο, όπου πάψει να ρέει προς Δυσμάς το ρωσικό αέριο, η πρώτη επίπτωση θα αφορά τις τιμές του αερίου που θα εκτοξευτούν περαιτέρω, συμπαρασύροντας το ηλεκτρικό ρεύμα. Πάνω από την αγορά πλανώνται σενάρια τρόμου με τιμές στην χονδρεμπορική ακόμη και στα 400 ευρώ/ Mwh από 223 ευρώ αύριο.
Το μείζον ερώτημα εφόσον τα πράγματα ξεφύγουν είναι για πόσο καιρό μπορεί η Ευρώπη να επιβιώσει χωρίς ρωσικό φυσικό αέριο, το οποίο καλύπτει το 40%-45% των αναγκών της. Στο καλό σενάριο, ακριβώς επειδή όσο μπαίνουμε στην άνοιξη τόσο μειώνεται η κατανάλωση, η Ευρώπη θα μπορούσε να αντέξει χωρίς προβλήματα μέχρι το καλοκαίρι χωρίς ρωσικό αέριο, με βάση έναν συνδυασμό αυξημένων εισαγωγών LNG (στον βαθμό που αυτό είναι τεχνικά δυνατό, αφού η ζήτηση για επιπλέον φορτία θα αυξηθεί κατακόρυφα) και μέτρων από την πλευρά της ζήτησης, όπως οι περικοπές λειτουργίας παραγωγικών μονάδων, ενδεχομένως και στην κατανάλωση νοικοκυριών.
Ένα κόστος που θα οδηγούσε τις πλέον εξαρτημένες από τη Ρωσία χώρες (π.χ. το ρωσικό καλύπτει το 80% της κατανάλωσης στην Αυστρία και πάνω από το 50% στην Γερμανία), να πρέπει να λάβουν ακόμη πιο δραστικά μέτρα περιορισμού της κατανάλωσης. Κατηγορία στην οποία σε αυτό το κακό σενάριο, εντάσσεται και η Ελλάδα.
Τι θα συμβεί αν η διακοπή της προμήθειας ρωσικού φυσικού διαρκέσει και μετά το καλοκαίρι ; Είναι σε θέση η Ευρώπη να συνάψει συμφωνίες με χώρες παραγωγούς LNG, όπως ΗΠΑ, Κατάρ και Αλγερία για υποκατάστασή των 155 bcm ρωσικού αερίου που εισήγαγε το 2021; Το ίδιο βέβαια ερώτημα αφορά και τη Μόσχα. Τα κέρδη της Gazprom στο περυσινό εννεάμηνο έφτασαν τα 1,55 τρισ. ρούβλια, ήτοι περίπου τα 20 δισ. δολάρια, ενώ ανέβηκαν περαιτέρω στο τέταρτο τρίμηνο. Κατέγραψαν αύξηση κατά 77% σε ετήσια βάση, στα 3,5 τρισ. ρωσικά ρούβλια, με τις πωλήσεις προς την Ευρώπη και την Τουρκία να ενισχύονται κατά 117% στα 2,5 τρισ. Ρούβλια. Θα διακινδύνευε η Μόσχα την απώλεια τέτοιων εσόδων;
Και μπορεί Ρώσοι αξιωματούχοι να υποστηρίζουν ότι η Μόσχα είναι έτοιμη να κατευθύνει τα 155 bcm που καταναλώνει η Ευρώπη προς τις ασιατικές αγορές, εφόσον η τελευταία αρνηθεί τις πληρωμές σε ρούβλια, ωστόσο η απώλεια του παλαιότερου και καλύτερου πελάτη της θα ισοδυναμούσε με εμπορική αυτοκτονία. Πόσο μάλλον όταν θα πυροδοτούσε ένα γύρο νομικών διεκδικήσεων αξίας δισεκατομμυρίων ευρώ από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις κατά της Gazprom για αθέτηση των συμβατικών της υποχρεώσεων.
Τι θα συμβεί στην Ελλάδα αν η Μόσχα κάνει το απονενοημένο διάβημα; Σε πρώτο χρόνο, η κατάσταση μπορεί να είναι διαχειρίσιμοι, δεδομένου ότι θα ριχτούν στην μάχη παροπλισμένες πετρελαϊκές μονάδες και λιγνιτικά εργοστάσια, μαζί με τα υδροηλεκτρικά και σε συνδυασμό με τις όποιες εισαγωγές LNG. Σε δεύτερο χρόνο, εφόσον η διακοπή της προμήθειας ρωσικού αερίου κρατήσει περισσότερο, οι περικοπές στην κατανάλωση και η αναστολή λειτουργίας παραγωγικών μονάδων, θεωρούνται δεδομένες.
