Του Σπύρου Βλαχόπουλου*
Η οικονομία εξελίσσεται συνεχώς και προσαρμόζεται στις μεταβαλλόμενες κοινωνικές και οικονομικές ανάγκες, χωρίς να περιμένει τον νομοθέτη. Το τελευταίο χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το Airbnb, η βραχυχρόνια δηλαδή μίσθωση ακινήτων με χρήση του διαδικτύου, στο πλαίσιο του λεγόμενου «οικονομικού διαμοιρασμού».
Στην οικονομική ζωή το Airbnb είναι γνωστό εδώ κάποια χρόνια, για πρώτη όμως φορά αντιμετωπίστηκε από την έννομη τάξη με ειδικούς κανόνες δικαίου με τις διατάξεις του ν. 4446/2016. Ήδη το Airbnb συζητείται πολύ έντονα στην κοινή γνώμη και έχει αρχίσει να «πολώνει», με τους πολίτες να χωρίζονται ανάμεσα στους υποστηρικτές και τους αντιπάλους του. Όπως όμως συνήθως συμβαίνει, η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση.
Οι συνέπειες από το Airbnb πρέπει κατ'' αρχάς να αποτιμηθούν θετικά: Αποτελεί ένα σημαντικό μέσο απόκτησης εισοδήματος για πολλούς ιδιοκτήτες ακινήτων σε μια περίοδο κατά την οποία η ακίνητη ιδιοκτησία έχει επιβαρυνθεί υπέρμετρα με πολλαπλά οικονομικά βάρη. Κατ' αυτόν τον τρόπο τονώνεται ο τουρισμός και επιπλέον ενισχύεται η εθνική οικονομία μέσω της φορολογίας από την αξιοποίηση των ακινήτων. Ακόμη πιο σημαντικό είναι ότι πολλές γειτονιές που παρήκμαζαν, ιδίως στο κέντρο μεγαλουπόλεων, άρχισαν και πάλι να αποκτούν ζωή από τους πολυάριθμους βραχυχρόνιους ενοικιαστές των ακινήτων.
Από την άλλη, υπάρχουν και οι αρνητικές συνέπειες. Επειδή το Airbnb αναδεικνύεται στον πλέον προσοδοφόρο τρόπο αξιοποίησης πολλών ακινήτων, δεν είναι λίγοι οι ιδιοκτήτες ακινήτων που χρησιμοποιούν μόνο το Airbnb και αρνούνται να μισθώσουν τα ακίνητά τους για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αυτό με τη σειρά του έχει μια σειρά από περαιτέρω δυσμενείς επιπτώσεις: Τα σπίτια (διαμερίσματα) που απομένουν για μακροχρόνια μίσθωση ελαττώνονται, με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι τιμές ενοικίασής τους. Η συνέπεια αυτή βλάπτει προεχόντως τους οικονομικά ασθενέστερους, όπως είναι στην παρούσα χρονική συγκυρία οι πρωτοετείς φοιτητές που αναζητούν στέγη. Ανεξαρτήτως όμως της αύξησης των ενοικίων της μακροχρόνιας μίσθωσης, υφίσταται και ο κίνδυνος μιας άλλης αρνητικής συνέπειας: η δημιουργία ολόκληρων συνοικιών που να αποτελούνται στο μεγαλύτερο μέρος τους από παροδικούς ενοικιαστές Airbnb. Η απώλεια των μόνιμων κατοίκων καταργεί την έννοια της γειτονιάς, χαλαρώνει τις ανθρώπινες σχέσεις και διαρρηγνύει τον κοινωνικό ιστό.
Τέλος, το Airbnb, που χαρακτηρίζεται από ευελιξία και πολλά πλεονεκτήματα για τους ιδιοκτήτες των ακινήτων, δεν θα πρέπει να καταλήξει σε «αθέμιτο ανταγωνισμό» εις βάρος των ιδιοκτητών των ξενοδοχείων και όσων εκμεταλλεύονται τα ακίνητά τους με τους παραδοσιακούς τρόπους.
Όλα τα ανωτέρω αποτελούν ζητήματα που θα πρέπει να αντιμετωπισθούν με τη θέσπιση του κατάλληλου νομοθετικού πλαισίου. Δηλαδή με κανόνες δικαίου που θα εξισορροπούν και θα εναρμονίζουν τα αντιτιθέμενα συμφέροντα, μεγιστοποιώντας τα οφέλη και αμβλύνοντας τις αρνητικές συνέπειες του Airbnb, ενός σύγχρονου οικονομικού μορφώματος «που ήρθε για να μείνει».
* O κ. Σπύρος Βλαχόπουλος είναι Καθηγητής Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ.
