Τον Δεκέμβριο είδαμε τον πληθωρισμό στις ΗΠΑ, στην Ευρωζώνη και την Ελλάδα να δείχνει τάσεις αναζωπύρωσης, ενώ είχε μία σαφή καθοδική τάση από τις αρχές του έτους, ανέστρεψε πορεία. Το ερώτημα που γεννιέται είναι κατά πόσο αυτή η αντιστροφή είναι προσωρινή ή θα δημιουργήσει αναζωπύρωση μέσα στο 2024.
Μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα το θέμα γιατί έχουμε εντοπίσει και βιώσει μία μεγαλύτερη ευαισθησία της ελληνικής οικονομίας, σε σύγκριση με αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, απέναντι στις αυξήσεις του πληθωρισμού, αφού όποτε αυξάνονται οι διεθνείς τιμές αυξάνονται περισσότερο οι ςλληνικές με σημαντικές πολιτικές επιπτώσεις.
Γι’ αυτό πιστεύουμε ότι η πολιτική ηγεσία στην Ελλάδα έκανε πολύ καλά που σήκωσε του τόνους αναφορικά με τη συμμόρφωση κυρίως της τιμολογιακής πολιτικής των επιχειρήσεων. Εάν έλθει ένα δεύτερο κύμα πίεσης στις τιμές δε θα πρέπει να επαναληφθούν παρόμοια φαινόμενα ή τουλάχιστον να περιοριστούν.
Ο πληθωρισμός τον Δεκέμβριο στην Ευρωζώνη αυξήθηκε κατά 2,9%, στις ΗΠΑ κατά 3,8% και στην Ελλάδα 3,7%. Οι αυξήσεις οφείλονται κυρίως στο ενεργειακό μέρος και ιδιαίτερα στις τιμές του αερίου.
Δύο αιτίες λειτούργησαν: ο χειμώνας, που παρόλο που οι ενεργειακές αποθήκες της Ευρωζώνης έχουν κάλυψη 95%, ασκεί αυξητικές πιέσεις, αλλά και οι επιθέσεις των Χούθι στην Ερυθρά θάλασσα (διέρχεται το 12% του παγκόσμιου εμπορίου). Τα κόστη μεταφοράς έχουν υπερδιπλασιαστεί αφού αρκετά από τα πλοία κάνουν τον περίπλου της Αφρικής και το παγκόσμιο εμπόριο έχει μειωθεί 1,3%.
Ο πληθωρισμός των τροφίμων βρίσκεται σε ένα διπλάσιο μέγεθος από ότι το γενικό επίπεδο πληθωρισμού παρόλο που δείχνει και αυτός μία καθοδική πορεία. Όμως ασκεί ιδιαίτερη πίεση στην Ελληνική κοινωνία αφού η ποσοστιαία συμμετοχή των τροφίμων στον οικογενειακό προϋπολογισμό είναι διπλάσια από ότι στις Ευρωπαϊκές χώρες λόγω χαμηλότερων εισοδημάτων. Βεβαίως, εδώ έπαιξαν ρόλο και οι κακές καιρικές συνθήκες.
Όμως μεσοπρόθεσμα (και μακροπρόθεσμα) οι τάσεις αυτές δεν φαίνονται ικανές να μπορούν να διατηρηθούν και φαίνεται ότι ο πληθωρισμός θα συνεχίσει την πτωτική του πορεία παρόλη την παρούσα αυξητική του ανάκαμψη. Οι αποπληθωριστικοί παράγοντες (πληθυσμιακή μεταβολή, κοσμική ύφεση) είναι ισχυροί και έχουν μακροχρόνια διάρκεια.
Τώρα πάντως, βραχυχρονίως, μεγεθύνεται η αβεβαιότητα αναφορικά με την πορεία της ανάπτυξης και της νομισματικής πολιτικής. Εξακολουθούμε να αναμένουμε μία ομαλή προσγείωση στην οικονομία των ΗΠΑ και μία ελαφρά ύφεση στην Ευρωζώνη, αλλά ήδη έχουμε τις πρώτες αρνητικές εξελίξεις στις προσδοκίες μας αφού εκτιμάται, ότι απομακρύνονται κατά δύο-τρεις μήνες οι αναμενόμενες μειώσεις των επιτοκίων κυρίως στην Ευρώπη.
Τέλος, να σημειώσουμε ότι όλη αυτή η ανάλυση στηρίζεται στην υπόθεση της κανονικότητας των εξελίξεων, εάν βεβαίως υποθέσουμε ότι όλα αυτά που αναμένουμε να συμβούν το 2024, το κάνουν να χαρακτηρίζεται ένα κανονικό έτος.
* Ο Παναγιώτης Πετράκης είναι Ομ. Καθηγητής στο ΕΚΠΑ
