Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Eurostat, τον Οκτώβριο 2022, 12,9 εκατομμύρια ευρωπαίων πολιτών, δηλαδή το 6% του ενεργού πληθυσμού, ήταν άνεργοι. Από αυτούς, τα 11 εκατομμύρια (6,5%) ζούσαν στις ευρωπαϊκές χώρες της ζώνης του ευρώ.
Οι αντιθέσεις, μεταξύ των χωρών, είναι αξιοσημείωτες.
Έτσι, η Πολωνία γνωρίζει ένα ποσοστό ανεργίας της τάξης του 3%, η Τσεχία ένα εξαιρετικά χαμηλό ποσοστό της τάξης του 2,1%.
Στους αντίποδες, βρίσκεται η Ισπανία με 12,5% και η Ελλάδα με 11,6%. Απαριθμώντας τις χώρες με χαμηλά ποσοστά ανεργίας διακρίνουμε τη Γερμανία (3%), τη Μάλτα (3,1%), την Ουγγαρία (3,6%), την Ολλανδία (3,7%), τη Βουλγαρία (4%), τη Σλοβενία (4,1%), τη Δανία (4,5%), την Ιρλανδία (4,5%), την Αυστρία (4,6%) το Λουξεμβούργο (4,6%), την Εσθονία (5,2%) το Βέλγιο (5,4%) τη Ρουμανία (5,5%) τη Σλοβακία (5,9%) τη Λιθουανία (6,1%) την Πορτογαλία (6,1%) τη Φιλανδία (6,4%) και τέλος την Κροατία (6,5%).
Τα εντυπωσιακά, πράγματι, αυτά ποσοστά των παραπάνω χωρών θέτουν το ερώτημα σχετικά με τα αίτια της επιτυχίας. Η οικονομική ελευθερία αποτελεί μια απάντηση στο ερώτημα αυτό.
Σύμφωνα με την κατάταξη των χωρών για το έτος 2022, που εκπονεί το Heritage Foundation, 11 χώρες από εκείνες με τα χαμηλότερα ποσοστά ανεργίας συγκαταλέγονται μεταξύ των 30 περισσότερο οικονομικά ελεύθερων χωρών.
Η κατάταξη αυτή λαμβάνει υπόψιν ορισμένα συνθετικά και αναλυτικά κριτήρια ως ακολούθως:
Κράτος Δικαίου
- Ιδιοκτησιακά δικαιώματα
- Αποτελεσματικότητα δικαστικού συστήματος
- Κυβερνητική ευθυκρισία
Μέγεθος Κρατικού Τομέα
- Φορολογική επιβάρυνση
- Κρατικές δαπάνες
- Υγιή δημοσιονομικά
Ρυθμιστική Αποτελεσματικότητα
- Ελευθερία του επιχειρείν
- Ελευθερία εργασιακών σχέσεων
- Νομισματική ελευθερία
Ανοικτές Αγορές
- Ελεύθερο εμπόριο
- Ελευθερία στις επενδύσεις
- Δημοσιονομική ελευθερία
Με βάση αυτούς τους δείκτες το Heritage Foundation κατατάσσει τις χώρες ως εξής:
- Ελεύθερες χώρες (100-80)
- Ως επί το πλείστον ελεύθερες (79,9-70)
- Μετρίως ελεύθερες (69,9-60)
- Ως επί το πλείστον ανελεύθερες (59,9-50)
- Ολοκληρωτικά καθεστώτα (49,9-0)
Συνεκτιμώντας, λοιπόν, τα συνθετικά/αναλυτικά κριτήρια των δεικτών οικονομικής ελευθερίας οι 11 χώρες μεταξύ των πιο ελεύθερων από οικονομική άποψη είναι οι εξής:
Ιρλανδία (3η), Λουξεμβούργο (4η). Ολλανδία (8η), Φιλανδία (9η), Δανία (10η),Γερμανία (16η), Λιθουανία (17η), Τσεχία (21η), Αυστρία (22η), Μάλτα (27η), Βουλγαρία (29η).
Από τα παραπάνω λεχθέντα διαφαίνεται μια συσχέτιση μεταξύ του βαθμού οικονομικής ελευθερίας και των ποσοστών ανεργίας: έτσι μια αύξηση του πρώτου, οδηγεί σε μείωση του δεύτερου. Είναι αξιοσημείωτο ότι στην Τσεχία, η οποία χαρακτηρίζεται ως η χώρα με την μεγαλύτερη οικονομική ελευθερία μεταξύ των πρώην κομμουνιστικών χωρών, η πλήρης απασχόληση θεωρείται γεγονός, αφού το ποσοστό ανεργίας είναι 2%.
Το ίδιο συμβαίνει και για την Πολωνία, στην οποία η ανεργία κυμαίνεται στο 3%, τη στιγμή κατά την οποία χώρες που χαίρουν λιγότερης οικονομικής ελευθερίας όπως π.χ. η Ισπανία, η Ιταλία και η Γαλλία αντιμετωπίζουν μαζική ανεργία.
Είναι γεγονός αδιαμφισβήτητο ότι οι πρώην «λαϊκές δημοκρατίες» έχοντας αποκηρύξει τον κομμουνιστικό ολοκληρωτισμό και την κεντρική διαχείριση των οικονομικών τους επιλέγοντας την αγορά, γνωρίζουν μια συνεχή οικονομική ανάπτυξη και σημαντική βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης του πληθυσμού τους.
Έτσι, η Τσεχία που με βάση τον δείκτη οικονομικής ελευθερίας κατατάσσεται στην 23η θέση -βρισκόμενη μπροστά από τη Γερμανία, που καταλαμβάνει την 27η- είναι η χώρα της οποίας οι πολίτες καθίστανται περισσότερο πλούσιοι σε σχέση με τους Ισπανούς και τους Ιταλούς.
Υψηλότερα από την Τσεχία βρίσκεται η Εσθονία που καταλαμβάνει την 10η θέση στην παγκόσμια κατάταξη.
Οι χώρες εφάρμοσαν φιλελεύθερες πολιτικές αμέσως μόλις αποτίναξαν τα δεσμά της κομμουνιστικής περιόδου και για τον λόγο αυτό βρίσκονται σε υψηλές θέσεις.
Υπάρχουν όμως και άλλες πρώην ανατολικές χώρες όπως η Ρουμανία και η Πολωνία, οι οποίες ξεπέρασαν τη Γαλλία και προσεγγίζουν τη Γερμανία.
Οι δύο αυτές χώρες εφάρμοσαν μεταξύ 2009-2020 σημαντικές πολιτικές φιλελευθεροποίησης των οικονομιών τους. Έτσι, ο δείκτης οικονομικής ελευθερίας για μεν τη Ρουμανία -την εν λόγω περίοδο- αυξήθηκε κατά 6,5% για δε την Πολωνία κατά 8,8%.
Δεν είναι, λοιπόν, τυχαίο το γεγονός ότι στη Ρουμανία, με δείκτη οικονομικής ελευθερίας 69,7%, η ανεργία ήταν της τάξης του 4% ενώ στην Πολωνία, με δείκτη οικονομικής ελευθερίας 69,1%, η ανεργία ήταν μόλις 2,9%.
Η οικονομική ελευθερία συμβαδίζει, επίσης, με τις χώρες εκείνες, που είναι λιγότερο χρεωμένες διαχειριζόμενες συνετότερα τον δημόσιο τομέα. Την αρχή αυτή εγκαίρως την αντελήφθησαν οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, των οποίων το δημόσιο χρέος είναι χαμηλό σε σχέση με χώρες όπως η Γαλλία, η Ιταλία και η Ισπανία.
Έτσι στη Ρουμανία, με δημόσιο χρέος της τάξης του 37,4%, ο δείκτης της οικονομικής ελευθερίας είναι 69,7 η δε Πολωνία, της οποίας το δημόσιο χρέος είναι 47,9%, έχει δείκτη 69,1. Πρωταθλητής είναι η Εσθονία, της οποίας το δημόσιο χρέος είναι μόλις 8,9% και ο δείκτης οικονομικής ελευθερίας βρίσκεται στο 78.
Ας έρθουμε τώρα λίγο στα καθ’ ημάς.
Το 2010 η χώρα μας κινούμενη στη ζώνη των μετρίως οικονομικά ελεύθερων χωρών κατέγραψε ένα δείκτη 62,7. Έκτοτε και μέχρι το 2020, κινήθηκε στη ζώνη των ως επί το πλείστον ανελεύθερων, από οικονομική άποψη, χωρών.
Επανακάμπτει στη ζώνη των μετρίων, από οικονομική άποψη, χωρών το 2021 καταγράφοντας ένα δείκτη 60,9 ενώ και το 2022 η ανοδική πορεία συνεχίζεται με τον δείκτη να κινείται στο 61,5, γεγονός που την κατατάσσει στη 77η θέση παγκοσμίως ή στην 38η, μεταξύ 45 ευρωπαϊκών χωρών.
Η χώρα μας φαίνεται να υστερεί εμφανώς σε σύγκριση με χώρες όπως η Ρουμανία, η Πολωνία, η Τσεχία και η Ουγγαρία, οι οποίες σημειώνουν υψηλότερους δείκτες οικονομικής ελευθερίας. Πολλά μπορούν και πρέπει να γίνουν τα επόμενα χρόνια, ώστε να εκτιναχθεί η οικονομική ανάπτυξη και να μειωθεί περαιτέρω η ανεργία.
Οι φιλελεύθερες πολιτικές είναι οι μόνες που εγγυώνται την επιτυχία αυτών των στόχων, από την εφαρμογή των οποίων ωφελούμενοι είναι οι ίδιοι οι πολίτες όπως τα στοιχεία που αναφέραμε το αναδεικνύουν. Η επόμενη, λοιπόν, κυβέρνηση πρέπει να προσηλωθεί στην εφαρμογή εκείνων των μέτρων που θα ωθήσουν τη χώρα μας στη ζώνη των ελεύθερων χωρών, βάσει της κατάταξης του Heritage Foundation.
Μέτρα και όχι ημίμετρα για τον ταχύτερο εκσυγχρονισμό της οικονομίας και την ευημερία των ελλήνων πολιτών.
*Ο Αναλυτής Μηνάς είναι Οικονομολόγος Ph.D Πανεπιστήμιο Poitiers Γαλλίας
