Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Μέσα σε δύο ημέρες από την ανακοίνωση της κυβερνητικής σύνθεσης, το χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης, η τουρκική λίρα και τα κρατικά ομόλογα της Τουρκίας, δέχονται ανελέητες πιέσεις ωθώντας την τουρκική οικονομία ένα βήμα πιο κοντά σε μία ανεξέλεγκτη κρίση. Αυτή τη στιγμή, η Τουρκία είναι μία χώρα με πλήρως υποτιμημένο νόμισμα, που για να δανειστεί πρέπει να πληρώσει επιτόκιο 17% και που καθημερινά οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις της χάνουν σε αξία.
Παρ'' όλα αυτά, ο Ερντογάν δεν μοιάζει φοβισμένος. Αντιθέτως, δείχνει να έχει αποφασίσει την πλήρη και μετωπική σύγκρουση με τις αγορές και πλέον η μεγάλη μάχη αναμένεται να δοθεί στις 24 Ιουλίου – ή νωρίτερα αν αποφασιστεί έκτακτη συνεδρίαση – όταν η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας (CBRT) θα λάβει την πρώτη απόφαση νομισματικής πολιτικής με το... νέο σύστημα.
Το νέο σύστημα είναι το σύστημα Ερντογάν, βάσει του οποίου για όλα αποφασίζει ο σουλτάνος και κανείς άλλος. Και επειδή δεν μπορεί να γίνει... χίλια κομμάτια και να βρίσκεται παντού, τοποθέτησε τον γαμπρό του, Μπεράτ Αλμπαϊράκ, στο υπουργείο Οικονομικών, στέλνοντας ξεκάθαρο μήνυμα. Ο Ερντογάν έχει απειλήσει εδώ και μήνες ότι θα αναλάβει τον έλεγχο και της νομισματικής πολιτικής αφού έχει μία φαεινή ιδέα την οποία κανείς άλλος δεν μπορεί να υλοποιήσει: Να μειώσει τον πληθωρισμό όχι αυξάνοντας, αλλά μειώνοντας τα επιτόκια.
Όλα αυτά οδηγούν το τουρκικό νόμισμα σε νέα ιστορικά χαμηλά. Χθες, η τουρκική λίρα ξεπέρασε το επίπεδο των 4,8 λιρών ανά δολάριο (με πτώση άνω του 2,2%) έχοντας βάλει πλώρη για να σπάσει το φράγμα των 4,92 λιρών ανά δολάριο που αποτελεί το χαμηλότερο επίπεδο στην ιστορία. Την ίδια ώρα, το χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης έχει υποχωρήσει 10%, σβήνοντας τα κέρδη των τελευταίων 15 μηνών.
Τι σημαίνει αυτό; Όπως έγκαιρα έχει αναφέρει το Liberal.gr, η τουρκική οικονομία κινδυνεύει με οικονομικό χάος στην περίπτωση που γίνουν πραγματικότητα οι φόβοι των αγορών και η λίρα σπάσει το φράγμα των 5 λιρών ανά δολάριο. Αφενός οι επιχειρήσεις που έχουν δανειστεί σε ξένο νόμισμα δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν τις υποχρεώσεις τους και αφετέρου οι επενδυτές - ακόμη και οι Τούρκοι - εγκαταλείπουν τη χώρα πιέζοντας πιο πολύ μέσα... στον βούρκο τη λίρα και κατ'' επέκταση την οικονομία.
Αν σε όλα αυτά προστεθεί και ο πληθωρισμός, ο οποίος τον Ιούνιο ξεπέρασε το 15% και αναμένεται να κινηθεί εκ νέου ανοδικά, τότε σε αρκετά από τα βασικότερα στοιχεία, η τουρκική οικονομία δεν... ταιριάζει σε μία ανερχόμενη δύναμη, όπως θέλει να υπερηφανεύεται ο σουλτάνος, αλλά σε μία τριτοκοσμική χώρα που μπορεί να καταρρεύσει ανά πάσα στιγμή.
Ο νέος «τσάρος»
Αν ο Αλμπαϊράκ δεν ήταν γαμπρός του Ερντογάν αλλά ένας... απλός άνθρωπος του επιχειρηματικού κόσμου, τότε δεν αποκλείεται οι αγορές να πανηγύριζαν για την τοποθέτησή του στο υπουργείο Οικονομικών. Και αυτό γιατί ο 40χρονος οικονομολόγος και πολιτικός, διαθέτει τα προσόντα που ζητούν οι αγορές. Έχει διδακτορικό τίτλο στα χρηματοοικονομικά, έχει σπουδάσει στις ΗΠΑ και έχει εργαστεί στην πραγματική οικονομία, ως στέλεχος επιχειρήσεων.
Όμως, δεν παύει να είναι μέλος της οικογένειας του σουλτάνου και προφανώς κανείς δεν μπορεί να φανταστεί να φέρνει αντιρρήσεις στις απαιτήσεις του πεθερού του, ο οποίος τυχαίνει να είναι ο ισχυρότερος ηγέτης στη σύγχρονης ιστορία της Τουρκίας. Η αντίδραση των αγορών την περασμένη Δευτέρα, όταν σημειώθηκε μίνι κραχ ανάλογο της ημέρας του αποτυχημένου πραξικοπήματος το καλοκαίρι του 2016, είναι ενδεικτική του τι θα πρέπει να περιμένουμε στο εξής.
Στο μεταξύ, η εκρηκτική οικονομική ανάπτυξη στην οποία πόνταρε ο Τούρκος πρόεδρος, με την πραγματοποίηση μεγάλων ενεργειακών project κινδυνεύει να γυρίσει μπούμερανγκ. Οι ενεργειακοί κολοσσοί της χώρας δανείστηκαν τεράστια ποσά σε ξένα νομίσματα, τα οποία δεν μπορούν να αποπληρώσουν αφού δεν... προλαβαίνουν την κατρακύλα της τουρκικής λίρας. Το οξύμωρο της υπόθεσης είναι πως από το 2015 στη θέση του υπουργού Ενέργειας και Φυσικών Πόρων βρισκόταν ο Αλμπαϊράκ.
Σύμφωνα με χθεσινό δημοσίευμα του πρακτορείου Bloomberg, τα δάνεια του ενεργειακού κλάδου σε ξένο νόμισμα διαμορφώνονται σε 51 δισ. δολάρια, που σημαίνει ότι ο Ερντογάν μάλλον θα χρειαστεί να... τραβήξει άσσο από το μανίκι του για να βρει λύση. Αναλυτές εκτιμούν πως αν η τουρκική λίρα σπάσει το φράγμα των 5 λιρών ανά δολάριο θα ξεκινήσει η αντίστροφη μέτρηση για τη μεγαλύτερη κρίση που έχει βιώσει η Τουρκία στη σύγχρονη ιστορία της.
