Τα στοιχεία μόλις εκδόθηκαν: Το ποσοστό αποταμίευσης των νοικοκυριών κατά το 1ο τρίμηνο του 2024 ήταν αρνητικό κατά 8,1%, επίδοση σαφώς χειρότερη σε σχέση με αυτή του 1ου τριμήνου του 2023 όταν η αποταμίευση «συρρικνώθηκε κατά 2,2%». Είναι τα επίσημα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής η οποία μετράει τα τρία βασικά μεγέθη των νοικοκυριών και βγάζει το αποτέλεσμα: έχουμε λοιπόν στο 1ο τρίμηνο αύξηση της τελικής καταναλωτικής δαπάνης κατά 6,9%, δηλαδή από τα 35,5 δισ. ευρώ στα 38 δισ. ευρώ. Έχουμε αύξηση του ακαθάριστου διαθέσιμου εισοδήματος κατά μόλις 1,1% δηλαδή από τα 34,74 στα 35,126 δισ. ευρώ.
Τι συμβαίνει λοιπόν σε ένα νοικοκυριό όταν οι δαπάνες «φουσκώνουν» ταχύτερα από ότι το εισόδημα; Δημιουργείται μια «τρύπα» η οποία καλύπτεται από το «μαξιλάρι ασφαλείας» που είναι η αποταμίευση και γι’ αυτό η τελευταία γίνεται αρνητική. Αυτό δεν συμβαίνει φυσικά για πρώτη φορά. Στα 10 τελευταία τρίμηνα (ουσιαστικά από το τέλος του 2021 και μετά) μόνο δύο φορές καταγράφηκε θετικό πρόσημο στην αποταμίευση.
Εύκολα λοιπόν χτυπάει ο συναγερμός καθώς όσο μεγαλύτερο γίνεται το χρονικό διάστημα κατά το οποίο «τρώμε από τα έτοιμα», τόσο αυξάνεται η ανασφάλεια για το μέλλον ενώ περιορίζεται και η προοπτική του να χρηματοδοτηθεί μια επένδυση από τα νοικοκυριά. Και όμως, και να το κάνουμε, είναι πολλές οι επενδύσεις που πρέπει να γίνουν: ενεργειακή αναβάθμιση ακινήτου αν υπάρχει, κάλυψη στεγαστικών αναγκών αν δεν καλύπτονται ήδη κλπ.
Η πολύ μεγάλη αύξηση της καταναλωτικής δαπάνης η οποία τελικώς οδηγεί και στην αρνητική αποταμίευση, δεν μπορεί παρά να συνδεθεί ευθέως με το πρόβλημα της ακρίβειας. Αποδεικνύεται για μια ακόμη φορά ότι το να «φρενάρει» ο πληθωρισμός δεν αποτελεί το ζητούμενο καθώς με αυτό τον τρόπο απλώς περιορίζεται η επιδείνωση της κατάστασης. Δεν προκύπτει λύση. Η λύση μπορεί να έρθει είτε από τη μείωση του κόστους ζωής (αποκλιμάκωση τιμών ή καλύτερη παροχή υπηρεσίας από το δημόσιο ώστε να μην χρειάζεται το νοικοκυριό να πληρώνει επιπλέον για τις υπηρεσίες που κανονικά πρέπει να προσφέρει το κράτος) ή από την αύξηση των εισοδημάτων.
Η αύξηση των εισοδημάτων δεν είναι στο χέρι της εκάστοτε κυβέρνησης τουλάχιστον όχι άμεσα. Μπορεί να διατάξει την αύξηση του κατώτατου μισθού, μπορεί να φτιάξει ένα καλύτερο επιχειρηματικό περιβάλλον το οποίο θα οδηγήσει σε αύξηση των κερδών και των επενδύσεων αλλά δεν μπορεί να επιβάλλει τις αυξήσεις στους μισθούς.
Αυτό όμως που μπορεί να κάνει, είναι να οργανώσει καλύτερα τις υπηρεσίες του κράτους ώστε να απαλλαγούν τα νοικοκυριά από τα επιπλέον κόστη. Επιστρέφουμε επομένως σε αυτό που ζητάει και ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας: καλύτερη υγεία, καλύτερη παιδεία… χθες. Διότι και η αποταμίευση για πόσο καιρό μπορεί να παραμείνει αρνητική; Το έχουν παραδεχτεί όλοι: δεν υπάρχουν λεφτόδεντρα.
