Του Γιώργου Φιντικάκη
Αντίστοιχης γεωοπολιτικής σημασίας με αυτές των ελληνικών λιμανιών είναι η πώληση του διαχειριστή του εθνικού συστήματος φυσικού αερίου, δηλαδή του ΔΕΣΦΑ, για τον οποίο ανοίγουν αύριο στο ΤΑΙΠΕΔ οι προσφορές των δύο διεκδικητών.
Το παιχνίδι αναμένεται εξαιρετικά αμφίρροπο, με τις εκτιμήσεις να μιλούν εδώ και καιρό για προσδοκώμενο τίμημα κοντά ή και πάνω από 500 εκατ. ευρώ. Δηλαδή υψηλότερο από τα 400 εκατομμύρια που πρόσφερε πριν από πέντε χρόνια η αζέρικη Socar.
Σε περίπτωση που η διαφορά ανάμεσα στις δύο προσφορές είναι μεγαλύτερη από 15%, τότε ο διαγωνισμός θα κατακυρωθεί αυτόματα στο σχήμα με την υψηλότερη. Αν όμως η διαφορά είναι μικρότερη του 15%, τότε θα υπάρξει και δεύτερος κύκλος προσφορών, άρα πλειοδοσία τιμημάτων.
Στη μία πλευρά του γηπέδου στοιχίζονται κάτω από την ίδια κοινοπραξία, τρεις από τους πιο ισχυρούς διαχειριστές δικτύων φυσικού αερίου της Ευρώπης: Η ιταλική Snam, η βελγική Fluxys, και η ισπανική Enagas. Είναι και οι τρεις βασικοί μέτοχοι του αγωγού Trans Adriatic Pipeline (TAP), ο οποίος πρόκειται να τεθεί σε εμπορική λειτουργία το 2020, μεταφέροντας αζέρικο αέριο μέσω Ελλάδας, και Αλβανίας στην Ιταλία και από εκεί σε χώρες της κ. Ευρώπης. Στόχος του είναι η απεξάρτησή τους από τη Ρωσία, γι αυτό και ο αμερικανικός παράγοντας παρακολουθεί με προσοχή τις εξελίξεις.
Απέναντι στην "ευρωπαική συμμαχία", αντιπαρατίθεται το σχήμα της θεωρητικά "μικρής" ισπανικής Reganosa, μαζί με τη ρουμανική Transgaz, και την Ευρωπαική Τράπεζα για την Ανασυγκρότηση και Ανάπτυξη (EBRD). Ο πρόεδρος της τελευταίας Suma Chakrabarti συναντήθηκε χθες με τον Πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, δηλώνοντας πως μέσα στο 2018, η τράπεζα θα προχωρήσει σε επενδύσεις ύψους 400-600 εκατομμυρίων ευρώ στην Ελλάδα.
Οσο για τους Ρουμάνους, παίζουν κοβικό ρόλο για τη διασύνδεση των υποδομών των χωρών της Κεντρικής και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, μέσω του αποκαλούμενου "κάθετου διαδρόμου", που θα ενώνει τα συστήματα Ρουμανίας, Ουγγαρίας, Αυστρίας, Βουλγαρίας και Ελλάδας.
Ενός δηλαδή διαδρόμου που έχει για τις ΗΠΑ ίσως ακόμη μεγαλύτερη σημασία απ' ότι ο αγωγός TAP. Διότι ενώ ο τελευταίος κινείται στον άξονα Ανατολής-Δύσης, ο κάθετος διάδρομος έχει κατεύθυνση Νότου-Βορρά, δηλαδή κατευθύνεται στην "καρδιά" της ρωσικής ενεργειακής ισχύος, αφού απευθύνεται σε χώρες που εξαρτώνται έως και 90% από τη Μόσχα.
Ο αγωγός αυτός, όπως και ο υπό σχεδίαση ελληνοβουλγαρικός IGB, είναι από τα "μικρής εμβέλειας" έργα που ενωμένα σε ένα, θα επιτρέψουν τη διακίνηση φυσικού αερίου - όχι μόνο αμερικανικού αλλά και αργότερα ισραηλινού ή κυπριακού- από την Ελλάδα έως την Ουκρανία, και αντιστρόφως. Στην πράξη δηλαδή, οι Αμερικανοί βλέπουν στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον –κάπου μετά το 2020- μια ενεργειακή "απόβαση" στην Ουκρανία, δηλαδή την αυλή της Ρωσίας, αποδυναμώνοντας έτι περαιτέρω τη ρωσική γεωοπολιτική ισχύ.
Τι βλέπουν οι μνηστήρες του ΔΕΣΦΑ
Με άλλα λόγια υπάρχουν αρκετοί παράγοντες που ευνοούν συνθήκες έντονου ανταγωνισμού για τον ΔΕΣΦΑ. Ιδού τρεις εξ αυτών.
Γεωπολιτική Διάσταση: Πρόκειται για τις προοπτικές της αγοράς φυσικού αερίου στην ευρύτερη περιοχή της ΝΑ Ευρώπης μέσω της δημιουργίας νέων αγωγών που θα συνδεθούν μελλοντικά με το δίκτυο του ΔΕΣΦΑ, με στόχο την απεξάρτηση της περιοχής από τη Ρωσία. Οι υποδομές του και οι διασυνδέσεις με τον αγωγό ΤΑΡ και τα δίκτυα Βουλγαρίας και Ρουμανίας, τον αναβαθμίζουν γεωστρατηγικά. Οι παραπάνω εξελίξεις συνδέονται και με τη μελλοντική όδευση προς την Ευρώπη των νέων κοιτασμάτων (Ισραήλ, Κύπρος).
Απουσία Ρίσκου: Το έσοδο του ΔΕΣΦΑ προέρχεται από τα τέλη χρήσης δικτύου, είναι απολύτως ρυθμιζόμενο και εγκρίνεται προκαταβολικά από την εθνική ρυθμιστική αρχή, όπως συμβαίνει με κάθε αντίστοιχη εταιρεία πανευρωπαικά. Με άλλα λόγια η λειτουργία του δεν εκτίθεται στο ρίσκο του ανταγωνισμού, η τιμολογιακή του πολιτική ρυθμίζεται από κανόνες που προσδιορίζουν οι κοινοτικές οδηγίες και η εθνική νομοθεσία, και η απόδοση είναι σταθερή και γνωστή εκ των προτέρων.
Αυξητική ζήτηση σε Αέριο: Σε διεθνές επίπεδο η ζήτηση για φυσικό αέριο αυξάνεται. Πέρυσι διακινήθηκαν από το δίκτυο του ΔΕΣΦΑ περίπου 5 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, ο κύκλος εργασιών του ανήλθε στα 270 εκατ. ευρώ, τα καθαρά του κέρδη στα 86 εκατ ευρώ, και το ταμείο του εμφανίζεται να διαθέτει κοντά στα 200 εκατ ευρώ. Και όσο οδεύουμε προς τη μεταλιγνιτική περιοχή, τόσο και θα μεγαλώνει η σημασία του φυσικού αερίου στην Ελλάδα.
