Στον κομβικό ρόλο που καλείται να διαδραματίσει το χρηματοπιστωτικό σύστημα της χώρας στην υλοποίηση των σχεδίων που αφορούν στο Ταμείο Ανάκαμψης αναφέρθηκε ο Γενικός Διευθυντής Εταιρικής και Επενδυτικής Τραπεζικής της Εθνικής Τράπεζας, Βασίλης Καραμούζης, μιλώντας στο Fin Forum.
Όπως σημείωσε ο κ. Καραμούζης, οι πόροι που θα διατεθούν στη χώρα μας είναι περίπου 32 δις ευρώ, εκ των οποίων περίπου τα 19,5 δις θα έχουν τη μορφή επιχορηγήσεων που κυρίως θα χρησιμοποιηθούν για δημόσια έργα και α υπόλοιπα 12,5 δις θα έχουν τη μορφή δανεισμού και θα κατευθυνθούν σε ιδιωτικά έργα.
Το τραπεζικό σύστημα να μοχλεύσει και να κατευθύνει αποτελεσματικά στην ιδιωτική πρωτοβουλία και επιχειρηματικότητα αυτά τα 12,5 δις, με την εκτίμηση ότι μπορεί να οδηγήσουν σε ιδιωτικές επενδύσεις που θα ξεπεράσουν τα 30 δις ευρώ.
Όπως εξήγησε ο κ. Καραμούζης, για παράδειγμα, μια ενδεικτική δομή χρηματοδότησης θα μπορούσε να είναι: 40% δάνειο Ταμείου Ανάκαμψης, 30% δάνειο συγχρηματοδότησης από εμπορική τράπεζα (co-financing) και 30% ιδία συμμετοχή του φορέα της επένδυσης (κύριου του έργου).
Σε αυτό το πλαίσιο τόνισε ότι η συμμετοχή των τραπεζών θα εστιασθεί σε έργα που έχουν συγκεκριμένο ταμειακό ανταποδοτικό χαρακτήρα, ώστε οι ταμειακές ροές του έργου να μπορούν να αποπληρώσουν το δάνειο του Ταμείου Ανάκαμψης και το δάνειο συγχρηματοδότησης.
Στα έργα ανταποδοτικού χαρακτήρα περιλαμβάνονται όχι μόνο τα έργα που παράγουν από μόνα τους έσοδα, αλλά και τα ΣΔΙΤ με αμοιβές διαθεσιμότητας, όπως π.χ. η ανέγερση σχολικών μονάδων μέσω ΣΔΙΤ. Τα μη ανταποδοτικά έργα δημοσίου χαρακτήρα (π.χ. οι ψηφιακές δεξιότητες στο δημόσιο τομέα) θα χρηματοδοτηθούν κυρίως από επιχορηγήσεις του Ταμείου Ανάκαμψης και όχι μέσω δανεισμού. Αυτά τα έργα είναι εξίσου σημαντικά, απλά η επιχορήγηση είναι ορθότερο εργαλείο λόγω της δυσκολίας μέτρησης συγκεκριμένων ταμειακών ροών που απαιτούνται κατά την αξιολόγηση ενός αιτήματος στα πλαίσια μιας πιστοδοτικής διαδικασίας.
Όσον αφορά δε την Εθνική Τράπεζα, ο κ. Καραμούζης τόνισε ότι έχοντας αναγνωρίσει τη σημαντική ευκαιρία που αποτελεί το Ταμείο Ανάκαμψης για τη χωρά μας, την άρτια και καλά οργανωμένη προσπάθεια της κυβέρνησης αλλά και τη βαρύτητα που θα έχει η επιτυχία του Ταμείου στην οικονομική ανάκαμψη της χωράς μας, έχουμε αποφασίσει και θέλουμε να είμαστε βασικός πυλώνας αυτής της σημαντικής Εθνικής προσπάθειας.
Σχετικά με τα κριτήρια των χρηματοδοτήσεων, ο ίδιος υπογράμμισε ότι θα είναι τραπεζικά μέσω της αξιολόγησης των επενδυτικών σχεδίων και προγραμμάτων, αξιοποιώντας το δυναμικό, την τεχνογνωσία και την εμπειρία των τραπεζών στον τομέα των δανειοδοτήσεων. Με αλλά λόγια, η διαδικασία αξιολόγησης των αιτημάτων δεν θα αλλάξει. Στόχος μας είναι να δοθούν τα χρήματα σε έργα αξιόχρεα που έχουν τη δυνατότητα εξυπηρέτησης των δανείων που θα τους δοθούν από το Ταμείο και τις τράπεζες, ανέφερε.
Πολύ σημαντικό κριτήριο αποτελεί η επιλεξιμότητα του έργου, πρόσθεσε, εξηγώντας ότι ότι το Ταμείο έχει συγκεκριμένους πυλώνες επένδυσης. Ειδικότερα: α) πράσινη μετάβαση, β) ψηφιακή μετάβαση, γ) απασχόληση, δεξιότητες και κοινωνική συνοχή και δ) ιδιωτικές επενδύσεις και μετασχηματισμός της οικονομίας.
Παράλληλα, διευκρίνισε ότι το ποσό που τελικά θα δοθεί από το χρηματοπιστωτικό σύστημα εξαρτάται κυρίως από 3 παράγοντες: α) το ποσοστό των πόρων του Ταμείου που θα κατευθυνθούν σε έργα ανταποδοτικού χαρακτήρα, β) τον αναμενόμενο βαθμό μόχλευσης και γ) τις συνθήκες ρευστότητας του χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Σύμφωνα με την εκτίμηση που εξέφρασε ο κ. Καραμούζης, αυτό το ποσό θα κυμανθεί, τελικά, μεταξύ 12-14 δις ευρώ ανάλογα με την τελική μόχλευση του συνόλου των έργων.
Σε κάθε περίπτωση, πρόσθεσε ο ίδιος, το τελικό ποσό που θα συνεισφέρουμε ως τραπεζικό σύστημα στην εν λόγω προσπάθεια εξαρτάται περισσότερο από τα έργα τα οποία θα έχουμε να αξιολογήσουμε και λιγότερο από τις δυνατότητές μας, υπογραμμίζοντας ότι η δυναμική της Εθνικής Τράπεζας και η δυνατότητά της να χρηματοδοτεί συναλλαγές είναι δεδομένη κοιτάζοντας πίσω και την πορεία της τα τελευταία έτη.
Ενδεικτικά, όπως ανέφερε, το 2020 στην Εθνική Τράπεζα εκταμιεύσαμε κοντά 5 δις στηρίζοντας όλο το φάσμα των επιχειρήσεων ενώ το χαρτοφυλάκιο των ειδικών πιστοδοτήσεων, που έχει άμεση σχέση με τους στόχους του Ταμείου Ανάκαμψης και που περιλαμβάνει ΑΠΕ, μεγάλα έργα και εξαγορές, έχει πενταπλασιασθεί τα τελευταία έτη.
Αναφορικά με τους τομείς προτεραιότητας, ο κ. Καραμούζης υπογράμμισε ότι έργα που θα χρηματοδοτηθούν θα πρέπει να κινούνται, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές του Ταμείου, στους εξής βασικούς άξονες:
- Πράσινη μετάβαση (38%)
- Ψηφιακή μετάβαση (13%)
- Απασχόληση και κοινωνική συνοχή (25%)
- Ιδιωτικές επενδύσεις και οικονομικός μετασχηματισμός (24%
Επισημαίνοντας δε ότι το φάσμα των πιθανών επενδύσεων είναι πολύ μεγάλο, ενδεικτικά ανέφερε:
- ΑΠΕ και αποθήκευση ενέργειας
- Υδρογόνο και η χρήση του στη παραγωγή ενέργειας, τις μεταφορές και στη βιομηχανία
- Υποδομές ενέργειας (καλώδια, αγωγοί αεριού)
- Διαχείριση απορριμμάτων
- Υποδομές δρόμων
- Τουρισμός
- Scalability ελληνικών εταιρειών (συγχωνεύσεις, capex)
- ΣΔΙΤ
Παράλληλα, πρόσθεσε ότι υπάρχουν όμως και κάποιες επενδύσεις που θα πρέπει να συνδεθούν με την ανάγκη του μετασχηματισμού των οικονομίων συγκεκριμένων γεωγραφιών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η απολιγνιτοποίηση που έχει σημαντικό αντίκτυπο στη Δ. Μακεδονία και την Πελοπόννησο.
Όπως επισήμανε, προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούν οι επιχειρήσεις ή τα έργα είναι:
Οι επιχειρήσεις που θα χρηματοδοτηθούν πρέπει καταρχήν να είναι αξιόχρεες (Bankable) και επιπλέον το έργο για το οποίο αιτούνται χρηματοδότησης να πληροί τα κριτήρια επιλεξιμότητας του ταμείου.
Η δυνατότητα του φορέα της επένδυσης να συνεισφέρει ιδία συμμετοχή και το ύψος αυτής αποτελεί σημαντικό παράγοντα.
Όσον αφορά στο γεγονός ότι τα χρονικά περιθώρια για την αξιοποίηση των πόρων του ταμείου ανάκαμψης είναι στενά, ο κ. Καραμούζης υπογράμμισε ότι οι τράπεζες θα πρέπει να υιοθετήσουν μια διαφορετική προσέγγιση σε σχέση με τον παραδοσιακό τρόπο συμμετοχής τους σε αναπτυξιακές δράσεις, όπως τα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα και τον αναπτυξιακό νόμο.
Συγκεκριμένα, όπως είπε:
- Κρίσιμο παράγοντα επιτυχίας αποτελεί το πλαίσιο συνεργασίας μεταξύ της ειδικής υπηρεσίας συντονισμού του Ταμείου Ανάκαμψης και των τραπεζών, καθώς μέσω των τραπεζών θα διοχετευθούν στις επιχειρήσεις και οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης. Το πλαίσιο αυτό δεν έχει μέχρι στιγμής εξειδικευθεί, αλλά είναι κάτι που αναμένεται να γίνει σύντομα. Θα πρέπει να αποφευχθούν όσο το δυνατόν γραφειοκρατικές διαδικασίες και η εγκριτική διαδικασία να μην υπερβαίνει χρονικά το συνήθη χρόνο που απαιτείται για μια τραπεζική χρηματοδότηση, χωρίς συμμετοχή άλλων φορέων.
- Η διαδικασία της αξιολόγησης από πιστοδοτικής πλευράς των έργων. Είναι γνωστό ότι η δυνατότητα άντλησης τραπεζικού δανεισμού είναι προαπαιτούμενη για την ένταξη οποιουδήποτε έργου στο Ταμείο Ανάκαμψης. Καλούμε όλους τους επενδυτές να έρθουν άμεσα σε επαφή με την τράπεζά τους και να ξεκινήσει άμεσα η διαδικασία αξιολόγησης των έργων, των business plan και γενικότερα της πιστοδοτικής διαδικασίας.
Καταλήγοντας, τόνισε ότι η Εθνική Τράπεζα έχει δημιουργήσει εσωτερικά Task Force με τη συνεργασία των σχετικών διευθύνσεων (Structured Finance, Investment Banking, Corporate Business Development), που ήδη συζητά με πελάτες πιθανές επενδύσεις και δρα συμβουλευτικά με στόχο την επιτυχή ένταξη των έργων στο Ταμείο αλλά και την εξασφάλιση του απαιτούμενου τραπεζικού δανεισμού.
Όπως τόνισε άλλωστε ο κ. Καραμούζης, στη συγκεκριμένη συγκυρία η ταχύτητα δεν είναι μόνο σημαντική ως προς την απορρόφηση του προγράμματος, καθώς και οι άλλες χώρες θα έχουν προγράμματα στήριξης και ότι θα ανταγωνιστούμε μαζί τους για την προσέλκυση ξένων επενδυτών. Ως εκ τούτου, σύμφωνα με τον ίδιο, το να φτιαχτεί ένα πλαίσιο ένταξης απλό, κατανοητό και γρήγορο, το οποίο θα συνοδεύεται από ένα ευέλικτο και γρήγορο τραπεζικό σύστημα θα είναι συνταγή επιτυχίας για την προσέλκυση σημαντικών έργων στη χώρα μας.
