Του Κωνσταντίνου Χαροκόπου
Οι ιστορίες με τα κραχ στα διεθνή χρηματιστήρια και τις ραγδαίες μεταβολές των δεικτών και των μετοχών έχουν πάντα ενδιαφέρον, ειδικά όταν ύστερα από κάποια χρόνια βλέπουν το φως της δημοσιότητας αναλύσεις για τα αίτια και τις αφορμές αυτών των γεγονότων. Έχουν περάσει 9 χρόνια από ένα τέτοιο συμβάν, όπως ήταν το περίφημο «Flash Crash» στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης.
Ήταν η 6η Μαΐου του 2010 και στην ημερήσια διάταξη της παγκόσμιας οικονομικής συγκυρίας ήταν τότε η διεθνής ανησυχία για την ελληνική κρίση χρέους και η βύθιση της ισοτιμίας του ευρώ, έναντι του αμερικανικού δολαρίου και του γιαπωνέζικου γεν. Τι ακριβώς έγινε εκείνη την ημέρα; Μέσα σε 20 λεπτά, ο δείκτης Dow Jones έχασε σχεδόν 1.000 μονάδες, έγινε μια βίαιη βύθιση της τάξης του 9% και άλλαξαν χέρια 2 δισ. μετοχές, συνολικής αξίας 56 δισ. δολ. Ταυτόχρονα ο δείκτης S&P 500 Volatility Index, γνωστός και ως δείκτης τρόμου των χρηματιστηρίων, παρουσίασε άνοδο της τάξης του 22,4%.
Στο τέλος της συνεδρίασης του χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης, καθώς οι δείκτες και η πλειονότητα των μετοχών ανέκτησαν περίπου το μισό των απωλειών τους, ο δείκτης Dow Jones πήρε πίσω περίπου 600 μονάδες, όμως οι απώλειες της ημέρας ανήλθαν στο 1 τρισ. δολ.
Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς στη Νέα Υόρκη, η γνωστή US Securities and Exchange Commission (SEC), ξεκίνησε αμέσως μια έρευνα για τους λόγους που οδήγησαν σ'' αυτή την ανισορροπία, που προκάλεσε σημαντικές ζημιές σε αρκετούς επενδυτές, αλλά και πρόσφερε μεγάλα κέρδη σε άλλους. Η έκθεση της έρευνας, που παρουσιάστηκε τον Σεπτέμβριο του 2010, έδειξε πως υπήρξαν εντολές πωλήσεων μεγάλης αξίας στα συμβόλαια παραγώγων E-Mini S&P contracts.
Αυτό οδήγησε στην ενεργοποίηση των συστημάτων συναλλαγών υψηλής συχνότητας (HFTs) και των αυτόματων αλγοριθμικών συστημάτων, οπότε η κατάρρευση της αγοράς εξελίχθηκε σε αυτοεκπληρούμενη προφητεία, καθώς οι πάντες ρευστοποιούσαν σαν να μην υπήρχε αύριο. Ακολούθησε η αναστολή διαπραγμάτευσης των E-Mini S&P συμβολαίων, με αποτέλεσμα οι τιμές των μετοχών να ισορροπήσουν σχετικά.
Παράλληλα η Επιτροπή Διαπραγμάτευσης Εμπορευμάτων και Παραγώγων, η Commodity Futures Trading Commission (CFTC) μαζί με το υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ συνέχισαν να ερευνούν την υπόθεση για να φτάσουν μέχρι τα φυσικά πρόσωπα που ήταν υπεύθυνα για την παραβίαση των κανόνων της χρηματιστηριακής αγοράς.
Έτσι τον Απρίλιο του 2015 απαγγέλθηκαν 22 κατηγορίες για εξαπάτηση και χειραγώγηση της αγοράς στον 36χρονο trader από το Λονδίνο, Navinder Singh Sarao. O Sarao είχε περάσει στο σύστημα χιλιάδες εντολές E-mini S&P 500 συμβολαίων, ύψους 200 εκατ. δολ., τις οποίες αντικατέστησε, αναπροσάρμοσε τις τιμές τους και τον όγκο τους, 19.000 φορές πριν τις ακυρώσει και τις αποσύρει από το σύστημα συναλλαγών.
Ο Sarao και η μικρή οικογενειακή εταιρεία του, Nav Sarao Futures Limited, αποκόμισαν από τις συναλλαγές κέρδη της τάξης των 40 εκατ. δολ. Για όσους διερωτώνται πώς είναι δυνατόν ένας μικρός περιφερειακός trader να δημιουργήσει ένα τέτοιας έκτασης συστημικό πρόβλημα, ας θυμηθούμε ότι το 1995 η Τράπεζα Barings Brothers είχε καταρρεύσει διότι o Nick Leeson που εργαζόταν ως trader, στο υποκατάστημα της τραπέζης στη Σιγκαπούρη, της προκάλεσε ζημίες της τάξεως των 827 εκατ. λιρών από κινήσεις σε παράγωγα προϊόντα.
Σήμερα, 9 χρόνια μετά το «Flash Crash», άρχισαν να διαπραγματεύονται στο χρηματιστήριο CME τα παράγωγα προϊόντα Micro Emini Futures Contracts. Τα παράγωγα αυτά προσφέρουν σημαντικές μοχλεύσεις, δηλαδή τη δυνατότητα να λάβει κανείς θέσεις πολλαπλάσιες των κεφαλαίων του, ώστε να συμμετάσχει πιο εύκολα στις αγορές.
Η αναδρομή στα προ 9ετίας γεγονότα αποτελεί και μια σειρήνα κινδύνου για όσους εκτιμούν πως με κάποια μικρά ποσά μπορούν να κερδοσκοπήσουν εις βάρος όσων έχουν τη δύναμη, τα κεφάλαια, την πληροφόρηση και τους μηχανισμούς. Ουδείς πρέπει να λησμονεί πως η αρχική φύση των «εξωτικών» χρηματιστηριακών προϊόντων είναι κατά βάσιν η αντιστάθμιση του κινδύνου και δευτερευόντως η κερδοσκοπία.
Το τυράκι που προσφέρουν τα Ε-mini futures για τους μικρούς παίκτες των χρηματιστηρίων κρύβει τη φάκα, που είναι η πλήρης εξαΰλωση των λιγοστών τους κεφαλαίων, καθώς η μόχλευση σε αγορές με υψηλή μεταβλητότητα λειτουργεί σαν την καρμανιόλα.
Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο Παρασκευής 10 Μαΐου
