Του Γιώργου Δασκαλόπουλου *
Αν ο τουρισμός είναι η ατμομηχανή της ελληνικής οικονομίας, έτσι και οι αεροπορικές μπίζνες που διαμορφώνουν την πύλη του τουρισμού στη χώρα μας σχηματίζουν έναν κεντρικό πυλώνα των ελληνικών επενδύσεων. Το τελευταίο διάστημα, και με επίκεντρο τις υποδομές για τη μεταφορά και την υποδοχή των περίπου 30 εκατ. επισκεπτών που φθάνουν στην Ελλάδα ετησίως, στήνονται επενδυτικά προγράμματα που πλησιάζουν τα 7 δισ. ευρώ. Και αποδεικνύουν ότι οι ελληνικές και ελληνικού ενδιαφέροντος επιχειρήσεις αντιλαμβάνονται ιδιαίτερα σοβαρά το προϊόν τους.
Με προπομπό το μεγαλεπήβολο πρόγραμμα ανανέωσης του στόλου της, η Αεροπορία Αιγαίου θα ρίξει, αρχής γενομένης από φέτος, 5 δισ. ευρώ για την αγορά έως και 42 αεροσκαφών Airbus μαζί με τους κινητήρες τους. Τις κινήσεις της αεροπορικής «παρακολουθούν» όμως και οι δύο μεγάλοι διαχειριστές των αεροπορικών υποδομών που αποτελούν τη συνέχεια της δραστηριότητάς της.
Η Fraport Greece, διαχειριστής των 14 περιφερειακών αεροδρομίων, δρομολογεί ήδη το project ύψος 415 εκατ. ευρώ για την αναμόρφωση των μεγαλύτερων αερολιμένων της επαρχίας, ενώ στην πρωτεύουσα η διοίκηση του «Ελ. Βενιζέλος» βρίσκεται ένα βήμα πριν από τις αποφάσεις για την επέκταση των υποδομών του σε ένα project που θα φτάσει τα 400 εκατ. ευρώ. Οι αεροπορικές μπίζνες όμως γίνονται ένα σημείο αναφοράς και για την κατασκευαστική ΓΕΚ-ΤΕΡΝΑ.
Aegean Airlines: 5 δισ. ευρώ στο πλάνο της αεροπορικής των 70 αεροσκαφών και 350 προορισμών
Τα τελευταία χρόνια η Aegean Airlines έχει καταφέρει να ξεφύγει από το εγχώριο επιχειρηματικό σκηνικό. Μετά τη συγχώνευση με την Olympic Air, δίνει πλέον βάρος στο διεθνές δρομολόγιο, καταγράφοντας μια σημαντική πορεία, εμφανίζοντας εξαιρετικά αποτελέσματα, υπογράφοντας χρόνο παρά χρόνο νέες παραγγελίες αεροσκαφών και με τον επικεφαλής της Ευτύχη Βασιλάκη να υλοποιεί το όνειρο του πατέρα του και ιδρυτή της, Θεόδωρου Βασιλάκη, για έναν ανταγωνιστικό, διεθνών διαστάσεων ελληνικό αερομεταφορέα.
Στους επιχειρηματικούς κύκλους, προκάλεσε αίσθηση το δημοσίευμα της γερμανικής εφημερίδας «Handelsblatt», που αναφέρθηκε πρόσφατα στο «success story» της Aegean. «20 χρόνια μετά την ίδρυσή της, η ελληνική εταιρεία ετοιμάζεται να πετάξει ψηλά. Παρήγγειλε 30 νέα αεροσκάφη Α320neo και A321neo, συνολικής αξίας περίπου 5 δισεκατομμυρίων. Δεν πρόκειται μόνο για τη σημαντικότερη παραγγελία στην ιστορία της εταιρείας, αλλά και τη μεγαλύτερη ιδιωτική επένδυση στην Ελλάδα», αναφέρει η «Handelsblatt», συμπληρώνοντας μεταξύ άλλων ότι «παρά την οκταετή ύφεση στη χώρα, η Aegean είναι σήμερα οικονομικά ισχυρότερη από ό,τι στο ξεκίνημα της κρίσης».
Το δημοσίευμα αυτό ήρθε σε επιστέγασμα του μπαράζ των επενδυτικών ειδήσεων των προηγούμενων μηνών από την Αεροπορία Αιγαίου. Πρώτον, με τη συμφωνία με την Airbus για την αγορά 30 νέων Airbus με δυνατότητα επέκτασης έως τα 42, που θα θέσει τις βάσεις για τον μελλοντικό στόλο της εταιρείας. Δεύτερον, με τη συμφωνία της Aegean με την General Electric για τους νέους κινητήρες.
Πρόκειται για τους κινητήρες GTF, οι οποίοι θα εξοπλίσουν πέραν των 42 αεροσκαφών που πρόκειται να αγοράσει η αεροπορική εταιρεία και άλλα 20 αεροσκάφη τα οποία προγραμματίζει να εκμισθώσει. Συνολικά πρόκειται για 130 κινητήρες που θα εξοπλίσουν τα Α320neo, τα οποία και θα ξεκινήσει να παραλαμβάνει από το 2019. Το κόστος της συγκεκριμένης συμφωνίας ανέρχεται περίπου σε 1,5 δισ. δολάρια (τμήμα των περίπου 5 δισ. δολαρίων που κοστολογείται η συνολική παραγγελία των αεροσκαφών), ενώ περίπου άλλο 1 δισ. δολάρια αναμένεται να κοστίσει η συντήρηση των κινητήρων για 12 χρόνια.
Τρίτο και -για αρκετούς- ιδιαίτερης σημασίας, το ομολογιακό των 200 εκατ. ευρώ που διασφάλισε η εταιρεία την περασμένη άνοιξη, σε μια περίοδο πριν ομαλοποιηθούν πλήρως οι συνθήκες της αγοράς. Μάλιστα, το ιδιαίτερα ανταγωνιστικό επιτόκιο του 3,4% έδειξε και την εμπιστοσύνη των επενδυτών στην εταιρεία. Τα 200 εκατ. ρευστότητας ήδη επιτρέπουν στην Aegean να είναι ιδιαίτερα «αποτελεσματική» στη διαπραγμάτευση με τους χρηματοδοτικούς παράγοντες της αεροπορικής βιομηχανίας για το σύνολο του deal, μειώνοντας, σημαντικά, την εξάρτησή της από αυτούς στο στάδιο πριν από την παραλαβή (pre-delivery) της νέας γενιάς αεροσκαφών.
Άλλωστε, η χρηματοδότηση που εξασφαλίστηκε μέσω του ομολόγου καλύπτει τουλάχιστον το 65% των απαιτούμενων πληρωμών πριν από την παράδοση των αεροσκαφών. Σημειώνεται ότι το 2018 η Aegean πλήρωσε, κατά την υπογραφή της σύμβασης με την Airbus, το ποσό των 48 εκατ. ευρώ, ενώ φέτος οι πληρωμές πριν από την παραλαβή τοποθετούνται επίσης σε 48 εκατ. ευρώ.
Όπως αποδεικνύεται, αν η χρηματοδότηση ενός τόσο ογκώδους project θα προβλημάτιζε πολλές μεγάλες επιχειρήσεις, στην Αεροπορία Αιγαίου τελικά δεν είχαν λόγους να ανησυχούν. Τα τελευταία χρόνια η εισηγμένη καταρρίπτει το ένα μετά το άλλο τα ρεκόρ τζίρου (1,18 δισ. ευρώ το 2018) και EBITDA, ενώ παραμένει κερδοφόρος με εντυπωσιακά νούμερα. Ταυτόχρονα παρουσιάζει μηδενικό δανεισμό, ενώ έχει το μεγαλύτερο «ταμείο» στην Ελλάδα με διαθέσιμα και ισοδύναμα σχεδόν 340 εκατ. ευρώ. Και όλα αυτά, ενώ η Aegean αυξάνει κάθε χρόνο επιβάτες (+6% πέρυσι) και επιβατικές θέσεις, ενισχύοντας παράλληλα και το load factor των πτήσεών της (στο 83,9% πέρυσι). Ένα κρίσιμο στατιστικό που δείχνει και την ικανότητα της εταιρείας να «γεμίζει» μια πτήση.
Ο Ευτύχης Βασιλάκης, που έχει βάλει την προσωπική του σφραγίδα στην ανάπτυξη της Aegean τα τελευταία χρόνια, μπορεί να αποφεύγει να το δηλώσει, αλλά γνωρίζει καλά πως έναν τέτοιο όμιλο οι επενδυτές μάλλον διαγωνίζονται να τον χρηματοδοτήσουν στο μελλοντικό του εγχείρημα: μια εταιρεία με στόλο 70 αεροσκαφών, ικανό να καλύψει 350 προορισμούς εξωτερικού.
Ο στόχος θα ακουγόταν υπερφιλόδοξος πριν από μερικά χρόνια. Σήμερα, όμως, στηρίζεται στα ρεαλιστικά δεδομένα. Χάρη στον προσεκτικό σχεδιασμό, η Αεροπορία Αιγαίου έχει φέρει στα «μέτρα της» την ελληνική αγορά και έχει καταστεί ο κύριος αερομεταφορέας ξένων τουριστών στη χώρα.
Δεν είναι τυχαίο ότι την τελευταία τριετία, έπειτα από συστηματική δουλειά, κατάφερε να «αποκρούσει» την επίθεση της Ryanair, η οποία το 2014 είχε ξεκινήσει μια επίθεση κυριαρχίας στην ελληνική αγορά, ενώ «άντεξε» και στις επιθέσεις διαφόρων άλλων εταιρειών χαμηλού κόστους που επιχείρησαν να της αποσπάσουν μερίδια στα δρομολόγια εξωτερικού. Και έτσι, σήμερα σχεδιάζει τα επόμενα βήματα ανάπτυξης, βλέποντας ότι το όραμά της στηρίζουν και οι επενδυτές.
Διεθνές Αερολιμένας Αθηνών: Tο στοίχημα για τα έργα των 400 εκατ. ευρώ
Για τον ΔΑΑ που «έφερε» στα κρατικά ταμεία 1,4 δισ. ευρώ από τη νέα σύμβαση παραχώρησης και αναμένεται να «τραβήξει» άλλο 1,2 δισ. ευρώ από την επικείμενη πώληση του 30%, η φετινή χρονιά θα κρίνει και ένα πολύ σημαντικό επενδυτικό πρόγραμμα: την υλοποίηση της επέκτασης του αερολιμένα, συνολικής δαπάνης 400 εκατ. ευρώ.
Η πρώτη φάση βέβαια έχει ήδη ξεκινήσει. Πρόκειται για τη λεγόμενη «μικρή επέκταση» του Αεροσταθμού, προϋπολογισμού 31 εκατ. ευρώ, που ήδη βρίσκεται σε φάση υλοποίησης, από τις αρχές του περασμένου Αυγούστου με μια σειρά μικρότερων έργων υποδομής. Για τη μεγάλη επέκταση, προϋπόθεση είναι να «πιάσει» το «Ελ. Βενιζέλος» το όριο επιβατικής κίνησης των 26 εκατ. επιβατών, κάτι που θεωρείται εντός στόχων, μιας και μόνο πέρυσι η συνολική κίνηση αυξήθηκε κατά 11% (σε σχέση με το 2017) στους 24,1 εκατ. επιβάτες, ενώ αντίστοιχη αύξηση αναμένεται για φέτος.
Τα σχετικά έργα περιλαμβάνουν την επέκταση (σχεδόν διπλασιασμό) των εγκαταστάσεων του υφιστάμενου Τerminal 1, την επέκταση του χώρου ελέγχου διαβατηρίων χωρών εκτός Σένγκεν και την κατασκευή στεγαζόμενου parking πέραν του P2. Επίσης, προβλέπεται αύξηση των εμπορικών χρήσεων (π.χ. νέα εστιατόρια), καινοτόμες υπηρεσίες και τεχνολογίες, αίθουσες επιβατών, αλλά και συνολική αναβάθμιση των υποδομών του αεροδρομίου.
Τις προβλέψεις αυτές επιβεβαίωσε πρόσφατα και ο πρόεδρος του ΔΑΑ, Δημήτρης Δημητρίου, σημειώνοντας πως «την περίοδο 2020-2023, οι υποδομές του ΔΑΑ καλούνται να είναι σε θέση να εξυπηρετήσουν πάνω από 30 εκατ. επιβάτες».
Fraport Greece: Κοιτώντας στα «μάτια» το «Ελ. Βενιζέλος»
Την ίδια στιγμή, η Fraport προχωρεί το επενδυτικό πλάνο της στα 14 περιφερειακά αεροδρόμια που έχει υπό τη διαχείρισή της, με δαπάνες 415 εκατ. ευρώ, στον ορίζοντα του 2021. Από το 2018 έχουν παραδοθεί τα αεροδρόμια Χανίων, Καβάλας και Ζακύνθου, ενώ έχει σχεδόν ολοκληρωθεί και το αεροδρόμιο του Ακτίου. Το 2019 υπό παράδοση βρίσκονται τα αεροδρόμια του Ακτίου, της Κεφαλονιάς, της Σκιάθου και της Σάμου.
Το 2020 θα είναι έτοιμοι οι νέοι σταθμοί στα αεροδρόμια της Μυτιλήνης, της Ρόδου και της Κω, ενώ το 2021 της Θεσσαλονίκης, της Κέρκυρας, της Μυκόνου και της Σαντορίνης. Ο επικεφαλής της Fraport Greece, Αλεξάντερ Τσίνελ, δεν κρύβει την αισιοδοξία του για την πορεία της «ελληνικής επένδυσης» της μητρικής εταιρείας που πέρυσι ήταν από τις αποδοτικότερες διεθνώς για τον γερμανικό κολοσσό, με κύκλο εργασιών 414,8 εκατ. ευρώ και λειτουργικά κέρδη EBITDA 146,8 εκατ.
Τα καθαρά κέρδη της διαμορφώθηκαν στο 1,8 εκατ., κυρίως λόγω του κόστους εξυπηρέτησης του δανεισμού με τον οποίο χρηματοδοτήθηκε το τίμημα της παραχώρησης, αλλά η αύξηση της κίνησης κατά 8,9% στους 29,8 εκατ. επιβάτες, διαμορφώνεται ιδιαίτερα ενθαρρυντική. Άλλωστε η Fraport «βλέπει» μπροστά της μεγάλη δυνατότητα αύξησης του επιβατικού κοινού όταν ολοκληρωθούν τα έργα και στα 14 αεροδρόμια με τη σχετική πρόβλεψη να αναφέρει 31,5 εκατ. επιβάτες το 2020 και εκτίναξη στους 38,6 εκατ. το 2030. Μεγέθη αντίστοιχα του ΔΑΑ.
Στη... γραμμή απογείωσης και η ΓΕΚ-ΤΕΡΝΑ
Μπορεί να μην είναι αερομεταφορέας ή διαχειριστής αεροδρομίων, όμως η ΓΕΚ-ΤΕΡΝΑ του Γιώργου Περιστέρη αναδεικνύεται το τελευταίο διάστημα σε έναν κατασκευαστή με... αεροπορική καρδιά, αφού τα αεροδρόμια αναδεικνύονται σε ένα focus point για τον όμιλο. Η αρχή έγινε πριν από μερικούς μήνες με το Καστέλι.
Ένα έργο προϋπολογισμού 480 εκατ. ευρώ, που η ΓΕΚ-ΤΕΡΝΑ θα υλοποιήσει κοινοπρακτικά με την ινδική GMR Airports (συμμετέχει με ποσοστό 10%). Υπήρξε όμως και συνέχεια, έστω και εκτός ελληνικών συνόρων, με την ανάληψη κατασκευής από την ΤΕΡΝΑ του αεροδρομίου «Νίκολα Τέσλα» στο Βελιγράδι, έργο προϋπολογισμού 262 εκατ. ευρώ, σε κοινοπραξία με τη γαλλική εταιρεία Vinci (51%).
Η κατασκευαστική περίοδος του έργου είναι πέντε χρόνια, με τις εργασίες να περιλαμβάνουν σειρά παρεμβάσεων για την αναβάθμιση και επέκταση του αεροδρομίου Βελιγραδίου. Με τον ελληνικό όμιλο να διατηρεί στο «στόχαστρο» και τον διαγωνισμό της βουλγαρικής κυβέρνησης για την 35ετή παραχώρηση του αεροδρομίου της Σόφιας, η ΓΕΚ-ΤΕΡΝΑ αναδεικνύεται σε έναν διεθνή παίκτη με εξειδίκευση σε αερολιμενικές υποδομές. Ειδικότητα που σκοπεύει να αξιοποιήσει και στο μέλλον.
* Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο της 2ης Αυγούστου 2019
