Του Γιώργου Φιντικάκη
Οι αποφάσεις του Eurogroup κρατούν τη χώρα δεμένη χειροπόδαρα για μια 10ετία, κατά τον Ευάγγελο Βενιζέλο, ενώ είναι αβάσιμο το επιχείρημα της κυβέρνησης πως καταφέραμε να αποφύγουμε την προληπτική πιστοληπτική γραμμή, αφού τελικά δεν την αποφύγαμε.
Κατά τη διάρκεια εκδήλωσης του «Κύκλου Ιδεών», στον απόηχο της συμφωνίας του Eurogroup, ο πρώην πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ έκανε μια δεύτερη ανάγνωση για το μεταμνημονιακό πακέτο και ανέδειξε αφενός την δεκαετή ομηρία στην οποία καταδικάζεται η Ελλάδα, αφετέρου τους παράπλευρους κινδύνους που συνεπάγεται μια συμφωνία πολύ κατώτερη των προσδοκιών.
Εκτός του γεγονότος ότι αυτή αφαιρεί για πολλά χρόνια βαθμούς ελευθερίας από τις ελληνικές κυβέρνησης, δένοντας τις με όρους, ποινές, μέτρα λιτότητας, και εποπτεία, η συμφωνία επιβεβαιώνει και όσους εξαρχής επέμεναν ότι η εμμονή της κυβέρνησης να αρνηθεί την πιστοληπτική γραμμή, με συνέπεια μια διένεξη διαρκείας με το διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας, ήταν εντελώς άνευ ουσίας.
Απλούστατα επειδή η τελευταία δόση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) που θα πάρει με βάση τη συμφωνία η Ελλάδα, δηλαδή τα 15 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 9,5 δισ. ευρώ θα διατεθούν για τη δημιουργία του περίφημου «μαξιλαριού» συνολικού ύψους 24,1 δισ. ευρώ, συνιστά μια συγκαλυμμένη πιστοληπτική γραμμή.
Σύμφωνα με όσα είπε ο κ. Βενιζέλος, το μαξιλάρι των 24,1 δισ., το οποίο καλύπτει περίοδο 22 μηνών, ισοδυναμεί στην ουσία με δύο αποφάσεις για προληπτική γραμμή, αφού η διάρκεια κάθε μίας ισούται με ένα χρόνο. Επιπλέον συνοδεύεται από εποπτεία, που είναι χειρότερη από προληπτική γραμμή, ενώ τον πρώτο λόγο στον τρόπο χρήσης των 9,5 δισ. ευρώ θα έχει ο ESM.
Στο σύνολό της η συμφωνία αναδεικνύει πόσο πολύ η κυβέρνηση κατέβασε τον πήχη για να πετύχει ένα συμβιβασμό, καθώς και τους λάθους χειρισμούς της ελληνικής πλευράς. «Τα μέτρα για το χρέος όχι μόνο υπολείπονται των προσδοκιών που είχαν καλλιεργηθεί, αλλά αυτή καθ'' εαυτή η συμφωνία ανακηρύσσει το ελληνικό χρέος σε ένα παγκόσμιο υβρίδιο, δίχως προηγούμενο», κατά τον κ. Βενιζέλο. Διότι, κατά το μεσομακροπρόθεσμο μέρος του, το χρέος ανήκει σε θεσμικούς επενδυτές, δηλαδή βρίσκεται εκτός αγορών, ενώ κατά το βραχυπρόθεσμο μέρος του, «συνιστά έναν εκβιασμό ρευστότητας της ελληνικής οικονομίας», μέσα από το συστηματικό «σάρωμα» των ταμειακών διαθεσίμων του Δημοσίου. Την τακτική δηλαδή που συνίσταται στο μάζεμα των διαθεσίμων όλου του ευρύτερου δημοσίου τομέα και εξαναγκάζει τις τράπεζες να αγοράζουν έντοκα γραμμάτια.
Αιχμαλωτίστηκε στη λογική των πλεονασμάτων
Στην ουσία, ο πρώην πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ ανέδειξε αυτό που επισημαίνει πληθώρα ξένων αναλυτών, ότι η ελληνική κυβέρνηση έκανε το λάθος να αντιμετωπίσει το χρέος ως αναχρηματοδοτούμενο, ξεκινώντας από την αντίληψη ότι τα χρέη εξοφλούνται, μέσα από μεγάλα πρωτογενή πλεονάσματα.
«Τα χρέη δεν εξοφλούνται, παρά εξυπηρετούνται, και απομειώνονται ως λόγος χρέους προς ΑΕΠ, μέσα από την αύξηση του παρονομαστή. Αν μπεις στη λογική ''''εξοφλώ το χρέος μου ως μέγεθος'''', αιχμαλωτίζεσαι σε μια πρακτική από την οποία μετά δεν μπορείς να ξεφύγεις, και καταλήγεις σε μια συμφωνία που δεν επιτρέπει στη χώρα να αναπνεύσει», ανέφερε ο κ. Βενιζέλος. Εκτίμησε επίσης ότι οι Ευρωπαίοι κατέληξαν σε μια τέτοια συμφωνία, προκειμένου στην ουσία να μην παραβιάσουν τις αρχές τους, αφού αν χαρίζονταν στην Ελλάδα, θα ζητούσαν παρόμοια αντιμετώπιση με εμάς, και οι Ιταλοί.
Ο επιτοκιακός κίνδυνος
Έτερη σημαντική επίπτωση της συμφωνίας του Eurogroup είναι ότι οι ελληνικές τράπεζες χάνουν το waiver. Ακριβώς δηλαδή επειδή η ενισχυμένη εποπτεία δεν θεωρείται πρόγραμμα, δεν θα μπορούν τα ομόλογα που κατέχουν οι ελληνικές τράπεζες να γίνονται αποδεκτά από την ΕΚΤ.
Το γεγονός ότι αυτές θα πρέπει να δανείζονται πλέον μέσω του ακριβού ELA έχει πολλαπλές αρνητικές συνέπειες, σύμφωνα με τον κ. Βενιζέλο, από τα επιτόκια των τραπεζών, μέχρι εκείνα του ιδιωτικού τομέα και των ομολογιακών δανείων. Τούτο σημαίνει επίσης ότι μπορεί να καταστεί αρκετά δύσκολη η άντληση κεφαλαίων και για τις ελληνικές επιχειρήσεις, οι οποίες ούτως ή άλλως αντιμετωπίζονται με επιφύλαξη από τις τράπεζες συγκριτικά με τον ξένο ανταγωνισμό.
Αύξηση του χρέους αντί για μείωση
Αν και δεν έχει αρκούντως αναδειχθεί, εν τούτοις η απόφαση του Eurogroup, παρ'' ότι προσφέρει κάποιες δημοσιονομικές ανάσες στην ελληνική κυβέρνηση, τελικά αυξάνει το χρέος, αντί να το μειώνει. Και αυτό καθώς 5,5 δισ. που πρόκειται να εισπράξει με την απόφαση η Ελλάδα (ως μέρος της δόσης των 15 δισ.) θα κατευθυνθούν στον ξεχωριστό λογαριασμό (segregated account) του ESM για την εξυπηρέτηση (servicing) του ελληνικού χρέους, όπως επισήμανε ο σύμβουλος επιχειρήσεων Γιώργος Προκοπάκης.
«Aυτό σημαίνει ότι η ρύθμιση ελάφρυνσης καταλήγει να αυξάνει το ονομαστικό χρέος, ενώ μειώνει την παρούσα αξία του, αφού τα 5,5 δισ. θα διατεθούν για να εξυπηρετήσουν το κόστος των πράξεων του ελληνικού χρέους, το οποίο αφορά ανταλλαγές δανείων, ανταλλαγές ομολόγων, μετατροπή κυμαινόμενου επιτοκίου σε σταθερό», σύμφωνα με τον κ. Προκοπάκη. Δηλαδή, τα 5,5 δισ. δεν θα μπορούν να αγοράσουν χρέος, παρά συνιστούν νέο χρέος.
Σάρωση των repos
Eνδιαφέρουσα είναι και η ανάλυση για την προέλευση των χρημάτων του περίφημου μαξιλαριού των 24,1 δισ. Σήμερα στον ειδικό λογαριασμό της Τράπεζας της Ελλάδας υπάρχουν μόνο 6,17 δισ. Αν συνυπολογίσουμε και τα 9,6 δισ., από τα 15 δισ. της τελευταίας δόσης που αποφάσισε να πάρουμε το Eurogroup, φτάνουμε στα 15,69 δισ. ευρώ. Αγνοούνται τα υπόλοιπα 8 δισ. ευρώ. «Αν συνυπολογίσει κανείς τα διαθέσιμα του Δημοσίου ύψους 3,4 δισ., τα υπόλοιπα 4,99 δισ. θα προέλθουν και πάλι προφανώς από τα repos», επισήμανε ο κ. Προκοπάκης, που έχει αναδείξει αρκετές φορές το θέμα της διαμόρφωσης του μαξιλαριού με τη μέθοδο του ακριβού εσωτερικού δανεισμού.
Σημειωτέον, οι λογιστικές καταστάσεις δείχνουν ότι το υπόλοιπο του λεγόμενου «κοινού κεφαλαίου» που τηρεί η Τράπεζα της Ελλάδος, με τα ταμειακά διαθέσιμα των οργανισμών, αυξήθηκε από τα 28 δισ. στα 37 δισ. ευρώ προς τα τέλη Μαρτίου. Εξ αυτών, τα 23 δισ. ήταν repos, 6,2 δισ. ομόλογα και τα υπόλοιπα ρευστό. Εχει, δηλαδή, ήδη ετοιμαστεί το «pool» για να μπουν περίπου 5 δισ. στο μαξιλάρι.
