Τα μορατόρια δανείων μπορεί να προσφέρουν ανακούφιση στο βραχυπρόθεσμο στρες των δανειοληπτών, ωστόσο αλλοιώνουν την εικόνα της ποιότητας ενεργητικού των τραπεζών μεσοπρόθεσμα, επισημαίνει ο οίκος αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας Fitch Ratings σε έκθεση του. Τα μορατόρια αυτά μπορεί να εκθέσουν τις τράπεζες της Ελλάδας και της Κύπρου σε πρόσθετους κινδύνους καθώς η κουλτούρα πληρωμών είναι πιο αδύναμη σε σύγκριση με την υπόλοιπη Νότια Ευρώπη.
«Τα μορατόρια δανείων προσφέρουν στήριξη στους δανειολήπτες αλλά μπορεί να πλήξουν περαιτέρω την πιό αδύναμη κουλτούρα πληρωμών και την μελλοντική ποιότητα του ενεργητικού των τραπεζών», αναφέρει ο οίκος.
Τα μορατόρια δανείων στην Ευρωπαική Ενωση αποτελούν περίπου το 10% των συνολικών δανειακών χαρτοφυλακίων αλλά στην Ελλάδα, Κύπρο, Ιταλία και Πορτογαλία τα ποσοστά είναι υψηλότερα, σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαικής Τραπεζικής Αρχής (ΕΒΑ). Στην Ισπανία το ποσοστό είναι χαμηλότερο καθώς γίνεται μεγαλύτερη χρήση κρατικών εγγυήσεων για τη στήριξη των δανειοληπτών.
«Πιστεύουμε οτι περαιτέρω χρήση των μορατόρια δεν μπορεί να αποκλειστεί όσον αφορά στις τράπεζες της Νότιας Ευρώπης με βάση της οδηγίες της ΕΒΑ στις αρχές Δεκεμβρίου. Σύμφωνα με τις οδηγίες αυτές, οι αναστολές πληρωμών που εγκρίθηκαν μετά τον Σεπτέμβριο και λήγουν τον Μάρτιο του 2021 επιτρέπεται να μην κατηγοριοποιούνται σαν δανειακά ανοίγματα stage 2 η 3».
Η χρήση στα μορατόρια στη Νότια Ευρώπη ποικίλλει αλλά σε γενικές γραμμές είναι υψηλότερη από ό,τι στους τραπεζικούς κλάδους της υπόλοιπης Ευρώπης.
Οι κύριο λόγοι έχουν να κάνουν με το γεγονός ότι ο κλάδος του τουρισμού που αποτελεί σημαντικό ποσοστό του ΑΕΠ των οικονομιών της περιοχής είναι από τους πλέον χτυπημένους από την πανδημία.
Οι οικονομίες στη Νότια Ευρώπη έχουν επίσης μεγάλο αριθμό μικρομεσαίων επιχειρήσεων που επίσης πλήττονται περισσότερο από οικονομικά σοκ από ότι οι μεγάλες επιχειρήσεις. Ένας τρίτος λόγος είναι ότι το χρέος του ιδιωτικού τομέα είναι ιδιαίτερα υψηλό σε οικονομίες όπως της Κύπρου και της Πορτογαλίας, καθιστώντας τους δανειολήπτες πιο ευάλωτους στην ύφεση.
Μερικές χώρες έχουν ήδη επεκτείνει την αρχική διάρκεια των αναστολών πληρωμών, προσφέροντας στους δανειολήπτες περισσότερο χρόνο μέχρις ότου επαναρχίσουν την αποπληρωμή των δανείων, πράγμα που καθυστερεί την κατηγοριοποίηση των δανείων αυτών με βάση τα λογιστικά πρότυπα IFRS 9 σε stage 2 και 3 και κατά συνέπεια την πίεση στις τράπεζες να αυξήσουν τις προβλέψεις τους για πιθανές επισφάλειες.
Στην Ιταλία το πλαίσιο των αναστολών επρόκειτο να λήξει στο τέλος Σεπτεμβρίου αλλά έχει επεκταθεί έως το τέλος Ιανουαρίου 2021. Στην Πορτογαλία το αντίστοιχο πλαίσιο έληξε τον Σεπτέμβριο αλλά άνοιξε το παράθυρο αιτήσεων για νέα μορατόρια έως το τέλος Μαρτίου του 2021. Οι νέες αναστολές πληρωμών θα λήξουν τον Σεπτέμβριο του 2021 για τους δανειολήπτες των πλέον ευάλωτων κλάδων οικονομικής δραστηριότητας.
Σύμφωνα με την Fitch, η χρήση των μορατόρια δεν πυροδότησε αυτόματα την επανακατάταξη των δανείων αυτών με βάση τους κανόνες του IFRS.
H Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή εκτιμά ότι μόνο το 2,5% των δανείων σε καθεστώς αναστολής πληρωμών στην Ευρωπαϊκή Ένωση είχαν γυρίσει κόκκινα στο τέλος Ιουνίου. Ωστόσο, οι τράπεζες επανεξετάζουν τα δανειακά τους χαρτοφυλάκια για να εξακριβώσουν πόσοι πελάτες δεν θα είναι σε θέση να αρχίσουν να αποπληρώνουν τα δάνεια όταν λήξει η περίοδος των αναστολών και έχουν ήδη αρχίσει να κατατάσσουν τα ανοίγματα αυτά ως stage 3.
Eίναι γεγονός ότι τα δάνεια σε αναστολή πληρωμών είναι περισσότερο συγκεντρωμένα σε κλάδους που πλήττονται περισσότερο από τα απαγορευτικά και τους περιορισμούς για να προληφθεί η εξάπλωση της πανδημίας.
Μερικές χώρες στη Νότια Ευρώπη κάνουν χρήση δανείων με κρατική εγγύηση για να βοηθηθούν οι επιχειρήσεις που πιέζονται από την πανδημία.
Τα δάνεια αυτά κυρίως στοχεύουν στη στήριξη μικρομεσαίων επιχειρήσεων ώστε να είναι σε θέση να συνεχίσουν να εξυπηρετούν τις υποχρεώσεις τους παρά το πλήγμα στο λειτουργικό τους cash flow.
Η διάρκεια των δανείων αυτών φθάνει μέχρι έξι έτη με την κρατική εγγύηση να καλύπτει τουλάχιστον το 75% της χορήγησης και σε μερικές περιπτώσεις ακόμη και το 100%. Ο δανεισμός με κρατική εγγύηση μπορεί να περιορίσει τις ζημίες που θα έχουν οι τράπεζες στα χαρτοφυλάκια επιχειρηματικών δανείων κατά 15% με 20 by between 15% and 20%, μεταφέροντας τον πιστωτικό κίνδυνο στο κράτος.
