Την εποπτεία των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης αναλαμβάνει από 1.1.2025 η Τράπεζα της Ελλάδος, προκειμένου να διασφαλιστεί η προστασία των μελών και των δικαιούχων τους. Αυτό ανέφερε μεταξύ άλλων ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, κατά τη διάρκεια της παρουσίασης του βιβλίου του Χρήστου Νούνη με τίτλο «Το Οικοσύστημα της Επαγγελματικής Ασφάλισης στην Ελλάδα».
Ο διοικητής της ΤτΕ υπογράμμισε ότι ότι η σταδιακή μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος απαιτεί την ενίσχυση των κεφαλαιοποιητικών πυλώνων, ώστε τόσο οι εργοδότες, όσο και οι ίδιοι οι εργαζόμενοι να μπορέσουν να εμπιστευθούν μέρος του συνταξιοδοτικού τους εισοδήματος σε αυτούς.
Στο πλαίσιο αυτό, εξήρε τη μεταρρύθμιση που έλαβε χώρα στην επικουρική ασφάλιση του πρώτου πυλώνα, με τη δημιουργία του ΤΕΚΑ (Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης) για τους νεοεισελθέντες στην αγορά εργασίας από τις αρχές του 2022, με τη σταδιακή μετατροπή στην επικουρική ασφάλιση του αναδιανεμητικού συστήματος σε κεφαλαιοποιητικό.
Επιπρόσθετα είπε πως η συγκεκριμένη μεταρρύθμιση δημιουργεί υψηλότερες επικουρικές συντάξεις, αυξάνει την ιδιωτική αποταμίευση και εμβαθύνει την κεφαλαιαγορά. Με τα μέχρι τώρα στοιχεία, περίπου το 8% του εργατικού δυναμικού έχει ενταχθεί σε αυτό, με περιουσιακά στοιχεία λιγότερα από 0,1% του ΑΕΠ.
Ο κ. Στουρνάρας υπογράμμισε ότι ο σχεδιασμός ενός επιτυχημένου συνταξιοδοτικού συστήματος που θα διασφαλίζει ένα επαρκές συνταξιοδοτικό εισόδημα στα μέλη του και θα παρέχει αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης μετά τη συνταξιοδότησή τους, απαιτεί την προσοχή και ενεργή συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων.
Στο πλαίσιο αυτό χαρακτήρισε επιτακτική την ανάγκη συμμετοχής και των τριών πυλώνων ασφάλισης για τη δημιουργία μίας βεντάλιας συνταξιοδοτικών παροχών.
Ο επικεφαλής της Τράπεζας της Ελλάδος, τόνισε πως το συνταξιοδοτικό της χώρας διαφέρει ως προς τη δομή σε σύγκριση με αυτά άλλων προηγμένων κρατών του δυτικού κόσμου καθώς στην Ελλάδα παρατηρείται χαμηλή ασφαλιστική διείσδυση στην Ιδιωτική Ασφάλιση και ακόμη χαμηλότερη στα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η συνθήκη αυτή μπορεί και πρέπει να λειτουργήσει ως πλεονέκτημα, εκμεταλλευόμενοι τη διεθνή εμπειρία των κρατών που επιχείρησαν αντίστοιχες μεταρρυθμίσεις νωρίτερα, υπογραμμίζοντας παράλληλα πως στην Ελλάδα τόσο η μείωση των εργαζόμενων προς τους συνταξιούχους όσο και η αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης, καθιστούν αναγκαία τη χρήση όλων των διαθέσιμων εργαλείων για τη σύνθεση των παροχών μετά τη συνταξιοδότηση.
Η ομιλία του Γιάννη Στουρνάρα
«Είναι μεγάλη χαρά γιατί συμμετέχω στην επίσημη παρουσίαση του εν λόγω συγγράμματος ως Επόπτης του Δεύτερου και Τρίτου Πυλώνα Ασφάλισης, δύο εκ των τριών Πυλώνων που μπορούν να συμβάλουν στη διαμόρφωση ενός σύγχρονου και βιώσιμου συνταξιοδοτικού συστήματος.
Το βιβλίο που καλωσορίζουμε σήμερα θα αποτελέσει εγχειρίδιο-οδηγό όλων των εμπλεκομένων στην προσπάθεια αναμόρφωσης του συνταξιοδοτικού συστήματος της χώρας.
Είναι γεγονός ότι το συνταξιοδοτικό σύστημα της χώρας διαφέρει ως προς τη δομή σε σύγκριση με αυτά άλλων προηγμένων κρατών του δυτικού κόσμου.
Εντός Ευρώπης βλέπουμε για παράδειγμα κράτη όπως η Ολλανδία, η Μ. Βρετανία και η Ιρλανδία να έχουν αναπτύξει και τους τρεις Πυλώνες Ασφαλιστικής Προστασίας, έχοντας ισορροπήσει το βάρος που ιδανικά μπορεί να αναλάβει καθένας από αυτούς.
Σε αντίθεση, στην Ελλάδα παρατηρείται χαμηλή ασφαλιστική διείσδυση στην Ιδιωτική Ασφάλιση και ακόμη χαμηλότερη στα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης. Μάλιστα, η ασφαλιστική διείσδυση στα τελευταία είναι τόσο μικρή που θα τολμούσα να πω ότι μεγάλο μέρος των ασφαλισμένων κοινωνικής ασφάλισης δε γνωρίζουν καν την ύπαρξη του συγκεκριμένου θεσμού.
Το μειονέκτημα αυτό της χαμηλής διείσδυσης μπορεί και πρέπει να λειτουργήσει ως πλεονέκτημα, εκμεταλλευόμενοι τη διεθνή εμπειρία των κρατών που επιχείρησαν αντίστοιχες μεταρρυθμίσεις νωρίτερα.
Πλέον, υπάρχει διαθέσιμη τεχνογνωσία ώστε να μην χρειαστεί να βαδίσουμε σε αχαρτογράφητα νερά και χρησιμοποιώντας την εμπειρία κρατών με χαρακτηριστικά αντίστοιχα των δικών μας, να κατορθώσουμε να χτίσουμε ένα σύγχρονο και προσαρμοσμένο στα νέα οικονομικά και κοινωνικά δεδομένα συνταξιοδοτικό σύστημα, εκμεταλλευόμενοι τα οφέλη που μπορεί να προσφέρει κάθε Πυλώνας Ασφάλισης.
Η παραπάνω διαπίστωση, σε συνδυασμό με τα ολοένα χαμηλότερα ποσοστά αναπλήρωσης που επιτυγχάνονται μέσω του Πρώτου Πυλώνα της υποχρεωτικής ασφάλισης, καθιστά επιτακτική την ανάγκη συμμετοχής και των τριών πυλώνων ασφάλισης για τη δημιουργία μίας βεντάλιας συνταξιοδοτικών παροχών.
Η εξισορρόπηση του αναδιανεμητικού Πρώτου Πυλώνα Ασφάλισης με τον κεφαλαιοποιητικό χαρακτήρα του προαιρετικού Δεύτερου Πυλώνα, που εκπροσωπούν τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης, είναι ζωτικής σημασίας για τη βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού συστήματος της χώρας.
Τόσο η μείωση των εργαζόμενων προς τους συνταξιούχους όσο και η αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης, καθιστούν αναγκαία τη χρήση όλων των διαθέσιμων εργαλείων για τη σύνθεση των παροχών μετά τη συνταξιοδότηση.
Η μακροχρόνια επιτυχία ενός συστήματος συνταξιοδότησης είναι συνυφασμένη με την όσο το δυνατό μεγαλύτερη αυτονομία/ αυτοχρηματοδότηση αυτού. Είναι πλέον αποδεκτό ότι το σύστημα συνταξιοδότησης μίας δυτικής κοινωνίας δε μπορεί να έχει αμιγώς αναδιανεμητικό χαρακτήρα.
Πέρα από τη δημογραφική γήρανση του πληθυσμού είναι και η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου κάθε επόμενης γενιάς, που αυξάνει τις απαιτήσεις για ολοένα υψηλότερες μετεργασιακές παροχές.
Είναι ξεκάθαρο ότι η σταδιακή μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος απαιτεί την ενίσχυση των κεφαλαιοποιητικών πυλώνων, ώστε τόσο οι εργοδότες όσο και οι ίδιοι οι εργαζόμενοι να μπορέσουν να εμπιστευθούν μέρος του συνταξιοδοτικού τους εισοδήματος σε αυτούς.
Στο σημείο αυτό θα ήθελα να επισημάνω την σημαντική μεταρρύθμιση που έλαβε χώρα στην επικουρική ασφάλιση του πρώτου Πυλώνα: Τη δημιουργία του ΤΕΚΑ! Αφορά τους νεοεισελθόντες στην αγορά εργασίας από τις αρχές του 2022, συμβάλλοντας στη σταδιακή μετατροπή στην επικουρική ασφάλιση του αναδιανεμητικού συστήματος σε κεφαλαιοποιητικό. Επιπρόσθετα, δημιουργεί υψηλότερες επικουρικές συντάξεις, αυξάνει την ιδιωτική αποταμίευση και εμβαθύνει την Κεφαλαιαγορά.
Με τα μέχρι τώρα στοιχεία, περίπου 8% του εργατικού δυναμικού έχει ενταχθεί σε αυτό με περιουσιακά στοιχεία λιγότερα από 0,1% του ΑΕΠ. Η αύξηση της ιδιωτικής αποταμίευσης, ιδιαιτέρως της αποταμίευσης των νοικοκυριών, είναι απαραίτητη για τη μεγαλύτερη χρηματοδότηση, με εγχώριους αποταμιευτικούς πόρους, των επενδύσεων, ώστε να μην επιβαρύνεται υπέρμετρα το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών.
Επιπρόσθετα, θα ήθελα να επισημάνω τον καταλυτικό ρόλο που καλείται να αναλάβει η Εποπτική Αρχή. Τη διασφάλιση, δηλαδή, της εύρυθμης λειτουργίας της Αγοράς Ιδιωτικής Ασφάλισης και των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης σε ένα περιβάλλον που δεν θα πρέπει επ’ ουδενί να λειτουργεί ανταγωνιστικά. Τουναντίον, ο στόχος είναι οι τρεις Πυλώνες Ασφάλισης να λειτουργούν συμπληρωματικά για τη μεγιστοποίηση του οφέλους των ασφαλισμένων και κατ’ επέκταση της κοινωνίας συνολικά.
Με τον νέο νόμο (ν.5078/2023) επιχειρείται η αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου της επαγγελματικής προαιρετικής ασφάλισης, καθορίζοντας τους όρους ίδρυσης, λειτουργίας και εποπτείας των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης.
Η Τράπεζα της Ελλάδος με τη χρήση του εργαλείου της εποπτικής αμφισβήτησης θα ασκεί: χρηματοοικονομική εποπτεία (επάρκεια τεχνικών προβλέψεων, καταλληλότητα επενδύσεων), εποπτεία απαιτήσεων διαφάνειας των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης προς τα μέλη τους (συλλογή και επεξεργασία κατάλληλων πληροφοριών καθ’ όλη τη διάρκεια συμμετοχής των ασφαλισμένων στα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης).
Επιπλέον, χωρίς να αμφισβητείται η αξία των κατασταλτικών μέτρων σε μία ενδεχόμενη παράβαση εποπτευόμενου μέλους, ιδιαίτερο βάρος θα έχει η άσκηση προληπτικής εποπτείας, ώστε να ελαχιστοποιούνται οι αρνητικές επιπτώσεις για τα ασφαλισμένα μέλη.
Υιοθετείται κινδυνοκεντρική εποπτική προσέγγιση, εστιάζοντας στον έγκαιρο εντοπισμό των άμεσων αλλά και μελλοντικών κινδύνων.
Επίσης, ο συμβουλευτικός ρόλος της Τράπεζας της Ελλάδος ενισχύεται μέσω της επικοινωνίας με τους εποπτευόμενους φορείς, αφού κατανοώντας καλύτερα τη δομή και λειτουργία αυτών μπορεί να προσδιορίσει την εφαρμογή της αρχής της αναλογικότητας.
Στο πλαίσιο της προληπτικής εποπτείας που έχει υιοθετήσει η Τράπεζα της Ελλάδος, βασική επιδίωξη της Εποπτικής Αρχής είναι ο απευθείας διάλογος με τους εποπτευόμενους, ώστε οι τελευταίοι να κατανοούν ότι οι εποπτικές απαιτήσεις είναι κυρίως χρήσιμα εργαλεία για τους ίδιους και την Ασφαλιστική Αγορά.
Επίσης, με τον νέο νόμο δίνεται στην Εποπτική Αρχή η δυνατότητα έγκαιρης και κλιμακωτής παρέμβασης λαμβάνοντας υπόψη την προστασία των μελών.
Τέλος, υπάρχει πρόβλεψη για λήψη μέτρων εξυγίανσης ενός Ταμείου Επαγγελματικής Ασφάλισης.
Η βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού συστήματος αποτελεί ένα δυσεπίλυτο γρίφο, με την επιτυχία αυτού να επιβεβαιώνεται σε βάθος χρόνου.
Ο σχεδιασμός, λοιπόν, ενός επιτυχημένου συνταξιοδοτικού συστήματος που θα διασφαλίζει ένα επαρκές συνταξιοδοτικό εισόδημα στα μέλη του και θα παρέχει αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης μετά τη συνταξιοδότησή τους, απαιτεί την προσοχή και ενεργή συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων.
Η Τράπεζα της Ελλάδος, ως ο πλέον εξειδικευμένος οργανισμός στη χρηματοοικονομική εποπτεία και με προσανατολισμό το δημόσιο συμφέρον, θα αναλάβει από την 01.01.2025 την εποπτεία των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης με στόχο την προστασία των μελών και δικαιούχων αυτών.
Ευχαριστώ τον κύριο Χρήστο Νούνη για την προσφορά αυτού του εγχειριδίου.
Προσπάθειες όπως αυτή επιτρέπουν σε όλους μας να είμαστε αισιόδοξοι για την επιτυχή αναδιάρθρωση του συνταξιοδοτικού συστήματος, εξασφαλίζοντας τις κατάλληλες συνθήκες για την ευημερία της κοινωνίας συνολικά».
